Медицина
Дали фототерапијата може да стави крај на антибиотската резистенција?
Антимикробната резистенција е глобален проблем кој веќе одзема милиони животи. Особено тешки се инфекциите предизвикани од таканаречените грам-негативни бактерии, како ешерихија коли, кои имаат цврсти клеточни ѕидови што спречуваат навлегување на лекови. Повеќето нови антибиотици се само подобрени верзии на постоечките, кои делуваат на сличен начин. Создавањето сосема нови лекови е бавно и скапо, па затоа потребни се свежи стратегии. И токму тука на сцена настапува фототерапијата – комбинација на хемија и светлина која може да отвори нови патишта.
Објавено на 02.12.2025 - 11:30
Повеќе

Фототехника
Изложба фотографии 'На Мајката земја'
Во среда, трети декември, од 18 часот, авторот Сашо Алушевски ќе постави изложба од циклусот „на Мајката земја“ – шума, во мобилната-монтажна галерија, во Паркот на франкофонијата во Скопје.
Објавено на 01.12.2025 - 17:15
Повеќе

Астрономија и астронаутика
Ново откритие што отвора прашања за животот на Црвената планета
Приказ на правлива бура на Марс
Научниците за првпат открија електрични празнења на Марс – минијатурни молњи што се јавуваат во облаците од прав и т.н. “прашни ѓаволи“ околу роверот Perseverance. Откритието, објавено деновиве во списанието Nature, решава една од големите мистерии за Црвената планета: потеклото на оксидантите како водород пероксид, кои можат да уништуваат органски траги или да создаваат нови молекули.
Објавено на 01.12.2025 - 17:00
Повеќе

Психологија
Човечкиот мозок има пет возрастни фази?
Мозокот не старее линеарно – низ животот тој минува низ четири клучни пресврти што ја менуваат неговата организација и создаваат пет различни фази на развој. Истражување на Универзитетот во Кембриџ, објавено во Nature Communications, покажува дека овие пресврти се случуваат околу 9, 32, 66 и 83 години.
Објавено на 01.12.2025 - 16:45
Повеќе

Физика
Универзален закон што објаснува како се кршат предметите – од чаши до меурчиња
Кога ќе ви падне чинија или ќе се скрши чаша, најчесто мислите на нередот што следи. Но, за физичарите токму тие распрснати парчиња се прозорец кон една од најхаотичните и најуниверзалните појави во природата – фрагментацијата. Зошто речиси секој предмет – без разлика дали е цврст, течен или гасовит – кога ќе се распадне, создава фрагменти со сличен распоред на големини?
Објавено на 28.11.2025 - 17:30
Повеќе

Климатологија
Самитот за климатски промени со ‘празен договор’
Посетителите шетаат низ коридорот на Зелената зона на 30-тата Конференција на страните (COP30)
Од 10 до 22 ноември 2025 година се одржа светскиот годишен самит за климатски промени наречен СОР30 (Conference of Parties). 30-ти по ред. Местото на одржување беше градот Белем кој се наоѓа на устието на реката Амазон. Во времето на почетокот на собирот ја напишав колумната "Годишниот самит за климатски промени, СОР30 без оптимизам". Сега можам да кажам дека насловот – она “без оптимизам“ – целосно сум го погодил.
Објавено на 28.11.2025 - 16:00
Повеќе

Историја и археологија
Дали e откриен нов јазик?
Натписот на базалтната плочка од Башплеми откриена во Грузија, испишан со непознато писмо, би можел да ја ревидира историјата на древните јазици во Кавкаскиот регион.
Објавено на 27.11.2025 - 17:15
Повеќе

Омнибус
ПМФ со настан за поттикнување на научната љуботитност кај најмладите
На 22 ноември 2025 година, на Природно-математичкиот факултет се одржа специјален настан по повод одбележувањето на Ноември – месец на науката. Настанот беше посветен на промовирање на научната љубопитност кај најмладите, а присуствуваа голем број ученици, наставници, родители и љубители на науката.
Објавено на 26.11.2025 - 17:00
Повеќе

Астрономија и астронаутика
Дали по речиси 100 години научниците ја ‘видоа’ темната материја?
Мапа на интензитетот на гама-зраци без други компоненти освен халото
На почетокот на 30-тите години од минатиот век, швајцарскиот астроном Фриц Цвики забележал дека галаксиите во вселената се движат побрзо отколку што тоа би требало да го дозволи нивната маса. Ова го навело да предложи дека веројатно има некоја невидлива структура, темна материја, којашто ги одржува галаксиите. Речиси 100 години подоцна, вселенскиот телескоп Ферми, којшто небљудува во гама-зрачното подрачје, можеби обезбеди директен доказ за постоењето на темната материја, овозможувајќи невидливата материја за прв пат да биде ‘видена’.
Објавено на 26.11.2025 - 16:15
Повеќе

Информатика
WITCON 2025 – втор ден
Колку вештачката интелигенција реално ги загрозува работните места на вработените во ИТ секторот? Дали сме сите заменливи или имаме вештини што автоматиката не може да ги преземе? Што можеме да понудиме за да изградиме и одржиме здрав еко систем во ИТ-индустријата? Ова се некои од прашањата за кои, меѓу другото, се дискутираше на вториот ден од WITCON 2025, третото издание на конференцијата што на годишно ниво ја организира заедницата Women In Tech Macedonia, конференција посветена на техниката, иновацијата и вештачката интелигенција (ВИ).
Објавено на 24.11.2025 - 14:00
Повеќе

Pages