Здраво! Новиот број на ЕМИТЕР е навистина добар!
Бидејќи сум студент на ЕТФ (КТИА) би сакал да прашам нешто во врска со радиолокаторот, бидејќи одамна сум навлезен во тие води па би сакал да допрашам или дополнам нешто што ми предизвикува конфузија. Како што прочитав, пишува дека тој работи на фреквенција од 88 до 108 MHz, па бидејќи и радиостаниците работат на иста фреквенција би имало конфузија или попросто кажано би се предизвикале несакани проблеми во спроведувањето на радиофреквенциите. Како резултат на тоа ако моето куче со радиолокаторот на себе се движи во близина на зграда од 40 станови и ако радиолокаторот работи на веќе постоечка фреквенција на некоја радио станица, тогаш оние електрични "импулси" кои би ги испраќал овој уред од страна на другите радио приемници би биле примени како непредвидливи звуци кои би му им ја нарушиле врската од радиото...
Затоа ви предлагам во наредниот број наместо овој едноставен радиолокатор кој е многу тешко да се следи со радиото во рака, да напишете нешто повеќе за "сложен" локатор кој работи на инфрацрвени или ултразвучни бранови кои би можеле дури да бидат и кодирани, и не би им пречеле ниту на радиоприемниците, радарските станици, метеоролошки и што уште не... А покрај тоа би имале и готов приемник на импулсот кој преку програмиран уред за лоцирање би го нашол предметот или објектот кој сакаме да го лоцираме, за неполна секунда, со што заштедуваме време и нерви, и би имале дури и точни координати, правец, брзина на движење и многу други работи кои би сакале да ги знаеме за објектот што го бараме.
Мислам дека ова е забрането (нелегално) поради тоа и не би објавиле вакво нешто, бидејќи многумина би се "запалиле" по вакви работи, но тоа ви го оставам на вас да го одредите...
Благодарам, за секој предлог или сугестија од ваша страна во врска со ова...
Ѓорѓи Димитров, преку e-mail
Забелешките за можните попречувања и интерференции што може да се јават на домашните радиоприемници ви се на место. Впрочем, сето тоа по логика произлегува како јасен заклучок за секој што ќе го прочита објавениот текст, каде јасно стои дека предавателот треба да се нагоди на некоја фреквенција која е слободна во радиоподрачјето од 88 до 108MHz.
Главната причината заради која е објавен ваков едноставен уред е секако едукацијата. На овој начин се дава можност на читателите да се запознаат со принципите на радиолоцирањето. Минатата година во ЕМИТЕР беше објавен теоретски напис за радиогониометрирањето. Сега одиме еден чекор понапред и даваме практичен пример за градба на еден едноставен уред – предавател, а во исто време да се искористи веќе расположлив радиоприемник за негово лоцирање. Впрочем, самата идеја за проектот (како и најголем број од оние што се објавени во ЕМИТЕР) е предлог и желба на група читатели кои се занимаваат со летачки модели. Тие имаа желба да објавиме едноставен и мал уред кој може да се смести во летачки модел со чија помош потоа изгубениот модел ќе се бара. Ние тој предлог го разгледавме во Редакцијата и најдовме начин да објавиме напис што ќе има поширок едукативен карактер, а воедно и ќе ги задоволи барањата на нашите читатели-моделари. Токму заради тоа е избран радиодифузниот опсег.
Но, како и да е, во текстот е наведено дека уредот (предавателот) треба да работи на фреквенција каде не емитува друга радиостаница. Таму се наведени и причините за тоа. На крај, сепак обрнете внимание на последната реченица од проектот.
Што се однесува до вашиот предлог за посовремен уред за лоцирање, со задоволство го прифаќам и драго ми е што постои поголем интерес (би рекол и нетрпеливост) од она што досега за оваа проблематика сме го објавиле во ЕМИТЕР. Нашата Редакција во иднина ќе подготви и објави проекти и за други пософистицирани уреди за радиогониометрирање, но тоа што вие го барате (моментално лоцирање со точни координати, брзина и правец на објектот) е премногу и бара употреба на GPS уреди (кои се скапи) и сложена дополнителна електроника. Сето тоа не е забрането, но по сложеноста и цената далеку ги надминува проектите за самоградба кои вообичаено се објавуваат во ваквите списанија. Да напоменам и дека локатор кој би работел на инфрацрвени и ултразвучни бранови е лошо и нефункционално решение.
Добре Блажевски-Доц
Поздрав до Редакцијата и сите вработени во списанието и ви посакувам и понатамошни успеси во издавање на истото, иако јас повеќе би се радувал на класичното старо издание.
Имам една молба до вас и до вашиот соработник Благој Ќупев.
Имено, го изработив проектот "Автоматски полнач на акумулатор" од број 9-12/2000. Ја следев комплетно постапката како што е опишана во проектот, но наидов на одреден "проблем". Откако ќе ја нагодам главната струја на полнење (Ip > 3,5A) при полнење на акумулаторот со не поголема струја од 4,5 A на почеток изгледа дека сè е во ред. Но, откако ќе го прекинам полнењето, при повторно приклучување на полначот со акумулаторот, струјата не се враќа на мојата зададена вредност, туку не ја поминува границата од 3A и тримерот R2 воопшто не реагира. Тогаш R2 морам да го намалам на нула, па повторно да го зголемам на 4,5 A. При повторно приклучување тој повторно се враќа на околу 3A, иако напонот на акумулаторот е околу 12 V.
Напоменувам дека "трафото" ми е доволно јако за околу 10A и сите делови се нови. Вториот проблем ми е што транзисторот TIP 2955 толку бргу се загрева што не верувам дека така треба да биде, иако го ставив на "огромен" алуминиумски ладилник 200 x 100 mm со дебелина од 2 mm. По 1 час ладилникот буквално не се допираше и транзисторот прегоре.
Инаку, овој полнач го видов и во "САМ" од 1985 год., но објаснувањето не беше опширно како што вие го прикажавте.
Ве молам да ме упатите како да го решам проблемот за да можам да го користам полначот.
Поздрав, Тони од Скопје
За промената во концептот на ЕМИТЕР и околу "класичното" издание прочитајте го уводникот од бројот 9/2003 каде детално се објаснети причините кои доведоа до тоа.
Полначот од ЕМИТЕР 9-12/2000 досега е изработен од повеќе наши соработници и читатели и немало никакви проблеми при неговата работа или експлоатација. Во продолжение ќе се обидам да дадам кратки информации како да одредите каде може да е проблемот.
Моја претпоставка е дека не е добро нагоден P3 кој одредува кога да се активира режимот за дополнување на акумулаторот, кога е активен само P1. Обидете се повторно да го нагодите P3 и/или да поставите поголема вредност за R4 (1,5M или 2M2) за да се избегне овој проблем со повторното дополнување на акумулаторот. Во секој случај, акумултарот кој има напон од 12V нема потреба од дополнување!
Добро сте направиле што сте употребиле трансформатор со поголема струја од потребната. Но, сепак, ладилникот и не е толку "огромен". Големината на ладилникот не се мери само според неговите надворешни димензии, туку според радијаторската површина. Станува збор за вкупната површина на ладилникот. Така и ладилник со димензии од 10х5х5 сантиметри може да има поголема ефикасност од вашиот "огромен" ладилник. Мој предлог е да употребите ладилник со ребра којшто има поголема радијаторска површина од обичниот алуминиумски лим и по потреба да додадете вентилатор на ладилникот. Немојте да заборавите да поставите термопроводна паста на спојот меѓу ладилникот и транзисторот.
Друга причина за големата температура на транзисторот може да биде големата моќност која се дисипира на него. Ова доаѓа од големиот напон на C1/C2, односно големиот напон на излез од трансформаторот. Идеално би било ако на кондензаторите има напон од 18V. Доколку немате можност да го промените напонот на трансформаторот добро би било на T3 да му додадете уште еден транзистор TIP2955 паралелно. Но, треба да се внимава тие да бидат спарени. Поврзувањето оди така што се поврзуваат базите, емитерите и колекторите на транзисторите. И при тоа двата транзистори се поставуваат на ладилник. Ако не можете да најдете спарени транзистори, останува во серија на нивните емитери да се постави по еден отпорник од 0,1ом/4W. За оваа проблематика веќе е пишувано во претходните броеви на ЕМИТЕР.
Можно е да има недостаток и во некоја компонента која иако е нова може да биде со сомнителен квалитет. Може да има и појава на несакани осцилации во колото кои вие тешко би можеле да ги детектирате без осцилоскоп, и тие да предизвикуваат прегревање на излезниот транзистор, или уште нешто друго што е исклучително тешко да го детектираме преку писмо! Останува уште еднаш детално да го прегледате уредот и да проверите дали е сè во ред. Многу добро би било уредот да го погледне некој ваш познат кој има познавања од електроника, затоа што не ретко се случува грешката да ви биде пред очи а да не ја гледате, а некој друг веднаш ќе ја забележи. Ова му се случува секому па затоа потрудете се некој друг да го погледне уредот кој го имате изработено!
Инаку идејата на ЕМИТЕР не е да ви претставиме само шема од уредот со краток текст и потоа сами да се снаоѓате како да го нагодите и употребувате понатаму. Целта на проектите во ЕМИТЕР е да се претстави уред којшто е тестиран од наша страна и да добиете доволно информации за неговото функционирање, изработка и нагодување. Нивото на информациите кои ги даваме се повеќе од доволни за успешно да го изработите уредот, но и да научите нешто ново од електрониката што ќе ви користи во иднина при проектирање, изработка и поправка на слични уреди.
Благој Ќупев
Почитувани,
Цената на далечинската контрола за компјутер од ЕМИТЕР 3/04 ви е астрономска. На пример, за 40 евра може да се купи компјутерска картичка за ТВ-радиотјунер со далечинско!
Во серијата "Сервисирање на ТВ приемници" почнавте со претпотопска техника - сите степени од шемата која беше додаток во ЕМИТЕР 3/04 во денешните телевизори се сместени во едно интегрирано коло! Дајте опис на техника што е "помлада" од повеќето ваши читатели.
Коле Глигоров, од Кавадарци.
Замерката за цената на "Далечинската контрола за компјутер" Ви е погрешно упатена - ние (ЕМИТЕР) не го произведуваме и продаваме тој уред, па нам да ни замерувате за неговата цена. А ако мислевте да дадете општа замерка за неисплативоста на самоградба на таков уред, тогаш повторно не сте во право. Прво, затоа што прикажаниот уред за далечинска контрола на PC во самоградба ќе ве чини помеѓу 10 и 15 евра, а со него далечински ќе можете да ги командувате скоро сите програми на компјутерот, за разлика од вашиот пример каде за 40 евра ќе можете да ја командувате само ТВ-картичката. Второ, прикажаните електронски конструкции кои ги објавуваме во ЕМИТЕР немаат само функција да Ве упатат како со самоградба да дојдете поевтино до некој електронски уред, туку имаат и едукативна функција - некогаш прикажаниот уред можеби е поскапо да се направи во самоградба отколку да се купи готов фабрички, но и тогаш самоградбата има смисол од аспект на учење, бидејќи тоа што ќе го научите во иднина може да ви донесе заработка.
Серијата "Сервисирање на ТВ приемници", пред сè е наменета за електроничарите – почетници во сервисирање на ТВ приемници, иако и искусните сервисери во неа ќе најдат многу корисни работи. Во основата на сервисирањето е добро да се разбере принципот на работа на ТВ приемникот во целина и на секој степен во него. Тоа најлесно може да се научи на некој модел на ТВ приемник во кој секој степен сè уште е посебна целина, а не на некој модел во кој сите функции се сместени во едно-две интегрирани кола. Затоа на почетокот на серијата ги даваме сервисните шеми на телевизорите од ЕИ Ниш, шасиите Б10, Б20, Б30, Б40 и Б45, каде што секој степен е во интегрирана техника но е посебен, што во голема мерка ќе го олесни изучувањето. Поради тоа и следните написи од серијата ќе се однесуваат, пред сè, на ТВ приемниците со шасија Б40 и Б45. Исто така, не е на одмет да напоменам и дека тие телевизори, иако се модели од пред десетина години, сепак сè уште се многу застапени во македонските домаќинства. Се разбира, како ќе одминува серијата "Сервисирање на ТВ приемници" така ќе даваме и сервисни шеми на помодерни ТВ приемници од познатите светски производители Сони, Филипс, Самсунг и други.
Слободан Таневски
Почитувана Редакцијо,
Многу Ве поздравувам и на сите Ви ја честитам Новата 2004 година. Имам прашање до г-динот Георги Ефтимов. Дали може на трепкачот од ЕМИТЕР 1/04 да се приклучат повеќе светилки (на пример, 10-15) со моќност од 100W и колкава треба да биде термичката отпорност на телото на телото за ладење на тријакот KT 207/600? Ако постои вакво решение ве молам да објасните како се поврзуват светилките.
Однапред ви благодарам,
Марио Стојановски, Скопје
Наместо тријакот KT207/600 предлагам да го употребите тријакот KT 729/900. Тоа е единствениот шеснаесет амперски тријак кој со сигурност знам дека без менување на вредностите на останатите елементи, може да се приклучи на колото на трепкачот. Се разбира, предвид доаѓаат и други типови на тријаци, но притоа можеби ќе треба дополнително да го дотерате обликот на импулсите за палење (види ЕМИТЕР бр. 6/98 „Автомат за скалично светло SLC - 11"). Тријакот и светилките поврзете ги како што е прикажано на сликата. Термичката отпорност на телото за ладење на тријакот треба да биде помала од 4K/W.
Георги Ефтимов
Почитувана Редакцијо,
Ова писмо ви го праќам со надеж дека ќе ми помогнете да изработам мал далечински управувач за уште помало автомобилче! Ви праќам еден атачмент што го најдов на Интернет и тоа сè комплет. Би сакал да го објавите ова како проект, доколку не ви пречи, бидејќи мислам дека е многу забавно, а воедно и практично за секој човек – со него може да се контролира автомобилче, роботче или, пак, нешто пософистицирано. Како прво, јас не знам да програмирам PIC (може да научам, но...) немам Програмер ниту Програмирачки софтвер, па се надевам дека и тука ќе ми помогнете. Второ, на шемите не се дадени вредностите на кондензаторите и на некои отпорници, па се надевам дека вие можете да ги откриете со помош на вашето долгогодишно искуство и знаење од полето на електрониката. Исто така, не знам што се некои делови – како Xtal.
Ви благодарам на одвоеното време и очекувам ваш одговор што поскоро!!!
Дејан Маликовски
Ви благодарам за испратените материјали иако вакви слични материјали имаме безброј во Редакцијата. Проблем е тие да се реализираат и подготват за објавување во списанието со сите детали за самоградба како би можеле да ги изработат и помалку упатените читатели. Како што и самите сте забележале, многу често електронските конструкции кои се објавени на Интернет не се детално објаснети и содржат некои грешки и неозначени елементи. Овие грешки и пропусти ние можеме да ги отстраниме, но тоа бара време. Исто така, во таквите електронски конструкции честопати има некои елементи кои се скапи и кои ги нема во нашите продавници (специјални модули или интегрирани кола, некои моторчиња или други механички елементи и слично). Поради тоа таквиот проект не може да се реализира, а ако ние и успееме да го реализираме, ќе биде проблем да го реализираат читателите поради неговата сложеност, недостапноста на некои делови или нивната висока цена. Тоа веќе неколку пати се има случено со досега објавените посложени проекти (на пример, со микроконтролери).
Како и да е, ние сепак внимателно ќе го проанализираме доставениот материјал, па ако постои можност за реализација на тој проект во македонски услови сигурно ќе го реализираме и ќе го објавиме во ЕМИТЕР.
Слободан Таневски
Бидејќи фреквенцметарот со ICM 7216M од Е4/98 не може да се направи (го нема интегралецот), а фреквенцметарот што е во склоп со функцискиот генератор од Е1/03 ја мери фреквенцијата на импулсите што ги генерира генераторот, би сакал да ви предложам нешто во врска со горенаведеното. Дали може фреквенцметарот од функцискиот генератор да се поврзе со делителот на фреквенции од Е 6/03 и да се добие фреквенцметар што ќе мери фреквенции до 1000 MHz.
Поздрав од вашиот верен читател.
Мики Ристовски,
преку e-mail
Делителот на фреквенција и фреквенцметарот од генераторот на функции FG - 95 можете да ги поврзете како што е прикажано на сликата. Притоа, на делителот на фреквенција (ППК820) не треба да правите никакви измени, но ќе треба од некоја лемна точка да извлечете напон од 5,6V за напојување на колото за прилагодување. На фреквенцметарот (ППК803) треба да ги отстраните операцискиот засилувач IC7, кондензаторите C26 и C27 и отпорниците R31 и R32, а влезниот сигнал да го донесете директно на бројачкиот влез (извод 12) на интегрираното коло IC15. На тој начин ќе добиете фреквенцметар за мерење фреквенции во опсегот од 10MHz до 1000MHz. За да добиете комплетен уред кој ќе може да ги мери и фреквенциите под 10MHz треба да изработите уште еден делител со 10. Такви делители има безброј. Ако не можете да најдете делител кој е веќе прилагоден за фреквенцметарот од генераторот на функции FG - 95, употребете го делителот 980404 (види ЕМИТЕР бр.4/98 „Дигитален фреквенцметар"). Се разбира, на истиот начин како и претходниот, и овој делител треба да се прилагоди.
Георги Ефтимов
Почитувани г-да,
Поздрав до вас и вашата редакција. Имам неколку прашања за кои ве молам да ми дадете одговор.
Во врска со проектот за звучникот Trans 8: ако може да ми испратите шема на свртница која е подобра од постоечката, без оглед на цената. Што треба да се измени во проектот за звучникот да не биде под агол од 40 степени, т.е свртница којашто би била наменета за нормално поставен звучник. Дали звучникот Trans 8 издржува засилувач од 100W RMS?
Го имам изработено засилувачот од 80W од летниот двоброј (7/8-2002). Како што знам, TDA7294 може да се стави наместо TDA7295, но прашањето е дали е можно засилувачот со TDA7294 да биде напојуван од трансформатор од 120VA или треба помоќен?
Однапред ви благодарам,
Благојче Димовски, Битола
Објавената свртница (ЕМИТЕР 11/2003) со вклучена корекција на печатната грешка за фазата на високотонецот (ЕМИТЕР 12/2003), ако се дополни со калемот од 0,68 mH (ЕМИТЕР 1/2004) за бас/среднотонецот, дава МНОГУ ДОБАР звук, со само малку понагласени високи средни тонови. Оваа свртница е одличен компромис меѓу цената, осетливоста (ефикасноста) и квалитетот на звукот. Направете ја и нема да зажалите.
Од друга страна, би можел да конструирам свртница со која би се добил максимално неутрален и природен звук, но нејзината цена би била несразмерно висока во однос на цената на самите звучници, а и осетливоста ќе биде под 80 dB/2,83V/1m – што би било премалку. Тогаш подобро е да се одберат поскапи (подобри) звучници, за кои нема потреба од скапа свртница.
Аголот на плочата на која лежи бас/среднототонскиот звучник намерно е избрана да биде 40 степени, за да се намали цената на свртницата. Звучникот Trans 8 веќе долго време свири со засилувач од 170W RMS/8ома (по канал) и нема никакви проблеми. Звучниците најчесто прегоруваат со слаби засилувачи кога без мера се зголемува јачината на сигналот и со тоа засилувачот влегува во клипинг (големи изобличувања).
Ако веќе имате трасформатор од 120VA, слободно употребете го, но само за ЕДЕН засилувач со TDA 7294!
Владимир Филевски
Почитувани,
имам неколку прашања во врска со DC Step-Up конверторот на напон од ЕМИТЕР 1/04. Дали може феритното јадро да биде со димензии 27mm надворешен пречник и пречник на отворот од 13mm? Наместо 1N5819 да се употреби 1N5817? Дали може "150W засилувач со TDA7294 во мостна врска" од ЕМИТЕР 10/03 да се искористи како засилувач за subwoofer во автомобил напојуван од DC Step-Up конверторот на напон и доколку може како би требало да се поврзат (ако може некоја шема за појаснување) или накратко со зборови?
Благодарам однапред и поздрав!
Дарио Стефановски
Димензиите на јадрото 25x10 mm кои се зададени во проектот не се критични. Предложените димензии на јадрото кое имате намера да го употребите 27x13 mm се приближни со димензиите во проектот, затоа слободно можете да изградите калем на вакво јадро, без тоа да се одрази на карактеристиките на претворувачот.
Наместо диодата 1N5819 не може да се употреби диодата 1N5817 која имате намера да ја вградите, затоа што максималниот инверзен напон на повторување Urrm (maximum repetitive reverse voltage) на 1N5817 има помала вредност, само 20V, во споредба со Urrm на 1N5819 кој изнесува 40V.
Засилувачот во мостна врска со TDA 7294 чиј проект е прикажан во ЕМИТЕР 10/03 не може да биде напојуван од step-up конверторот поради тоа што тој се напојува од симетричен напон +/-24 V, а конверторот дава единечен напон 16-40 V. За да ја реализирате намерата подобро е да изградите некој засилувач кој се напојува со единечен напон од 35 до 40V (на пример со TDA2050 опишан во Е12/99) или да почекате кога на страниците на ЕМИТЕР ќе се појави проект за DC step-up конвертор со симетричен излезен напон.
Петар Аврамовски
Почитувани,
Во ЕМИТЕР број 56 – март 2002, во текстот за изработка на макети спомнавте едно средство "Маскол" кое се нанесува на површината којашто сакаме да ја заштитиме од боење и лакирање. Ме интересира каде би можело да се набави ова средство. Јас се распрашав во продавниците каде што продаваат макети, ама тие имаа само бои и лакови. Дали можеби во продавниците каде што се продава опрема за уметници? Дали имате некоја конкретна фирма или адреса во Скопје каде што би можел да набавам "Маскол"? Дали и лакот којшто се нанесува на крај треба исто така да биде разреден, колку и со што (вода или разредувач). Лакот што го набавив од Exima кој е наменет за макети ми се чини малку густ, па ми е страв да не ми го затне airbrush-от бидејќи отворот е 0,25 mm.
Душко Јаневски преку e-mail
1. Масколот го нема во нашите продавници и ќе морате да го набавите во странство, најблиску во Србија или Бугарија. Масколот го произведуваат познатите макетарски фирми како Ревелл или Хумброл.
2. Лакот треба да се разреди исто како и боите, со тоа што доколку сте набавиле лак од Ексима кој што е производ на Тесторс/Модел Мастер ќе го разредите со маслен разредувач. Доколку, пак, имате акрилен разредувач него ќе го разредувате со вода или алкохол во зависност од типот на лакот.
Марјан Трајков
Почитувана Редакцијо,
Ви благодарам на советите на прашањата од претходното мое писмо. Сепак го изработив засилувачот за сабвуфер од ЕМИТЕР 9/2003, проработе од прва и работи прекрасно заедно со звучникот US.Blaster 2830. Ниските тонови се одлични. Би сакал сега да ве замолам да дадете некоја шема, но сега обратно - филтер засилувач за средни и високи тонови за surround со 5 или 6 канали на една плочка, што е можно помала. Нешто што би било околу 10W-25W по канал со филтер, по можност да се нагодува јачината и долната гранична фреквенција (од 150 до 600Hz). Покажете и како би се врзало тоа на High level input (на друг засилувач), а како на Low level input (Sound картичка, ДВД и сл.). За засилувачот за сабвуфер имам трансформатор 2x22V и 300 VA од кои се искористени 120VA, па ако може да го доискористам (да не купувам нов), нешто околу 160VA и на таа волтажа или со сериски отпорник (колкав и сл.), зашто навистина трансформаторите се многу скапи. Доколку не може да се исполни тоа барање, тогаш барем објавете проект за стереозасилувач што ги исполнува истите услови: 10-25W, филтер, 2x22V, 50VA (за да можам да приклучам три), High L.I., Low L.I., нагодување и слично (цена...).
Како второ и помалку важно (но сепак, не за заборавање) би сакал да направам и засилувач за сабвуфер во автомобил, па би ве замолил и за ова да ми помогнете. Доволни се 100W-200W, и доколку објавите ваков проект ве молам напишете и како сето тоа се поврзува во кола, како и сите дополнителни делови.
За крај, неколку прашања во врска со ДВД плеерите. Дали може да ми кажете што треба да се бара од еден ДВД плеер за да се добие оној вистински surround звук? Досега имам сретнато 3 ДВД плеери кај кои задните звучници го даваат истиот звук како предните, само потивко и со задоцнување, а само еден ДВД плеер кај кој сè е перфектно и звуците доаѓаат од вистинските страни од кои треба да доаѓаат (а тој ДВД плеер е некоја нај "шкљ" марка, за разлика од другите 3 кои се Sony, Koda и LG). Зошто е тоа така? Кај компјутерите е катастрофа – задните звучници немаат функција кај филмови, а кај "игрици" работат супер! Дали треба да се поврзе ДВД-то на компјутерот со дигитален кабел до sound картичката, или што е работата? Дали има разлика во звукот кога каблите од ДВД-то до засилувачот се обични пинови и кога се поврзани со оптички кабел (и што е подобро)? Оригиналните (како и добрите копии) ДВД филмови имаат за сите 5 или 6 канали посебен аудиозапис. Зошто едноставно не можам да го чујам? Каде исчезнуваат сите ефекти од задните звучници? Што значи и за што служи DTS, DTS2, како и ProLogic, Prologic2 и ProLogic2Extended? Последниве прашања можеби требаше да ги пратам на Unsolved Mysteries, но ете! Ве молам да ми одговорите што подетално!
Ви благодарам за одвоеното време и очекувам ваш одговор што поскоро!
Дејан Маликовски, преку e-mail
Почитуван г-не Маликовски,
Вашите барања "ве молам да ми одговорите што подетално" и "очекувам ваш одговор што поскоро" се апсолутно нереални и неизводливи! Вие, едноставно речено, сакате НАЕДНАШ да ја научите ЦЕЛОКУПНАТА електроника, и тоа само преку еден одговор на Вашето писмо! Тоа е невозможно! За поздравување е вашата желба да ја научите електрониката, но тоа не може да го направите веднаш. Не постои брз и лесен начин да се научи нешто – тоа важи и за електрониката. За секоја една работа која ќе сакам да Ви ја објаснам, со секој мој одговор, веднаш ќе се појават пред Вас уште неколку нови и непознати работи за кои не сте ни сонувале дека постојат. Една стара мудрост вели: "За да се постави вистинското прашање, треба да се знае половина од одговорот". Вашето прво прашање (всушност – барање) за 5 филтер-засилувачи најсликовито го докажува тоа (како негативен пример): Вие мислите дека за петте канали за сараунд системите е потребен, како што велите, "филтер за средните и високите тонови ... со гранична фреквенција 150-600 Hz". Не само што нема потреба, туку тоа е потполно погрешно! Во сараунд каналите се снимени звуци со сите потребни фреквенции, така што ако се отсечат сите тонови под 600 Hz, ќе настане ОГРОМНО осакатување на репродуцираниот звук. А кој ќе ги репродуцира тоновите под 600 Hz? Ако мислите дека тоа ќе го прави сабвуферот – грешите! Сабвуферите СЕКОГАШ мора да работат ПОД 150 Hz, затоа што само така увото не може да ја одреди локацијата на сабвуферот (за ова имам пишувано во поранешните броеви на ЕМИТЕР – прочитајте ги!). Ако сакате, можете во сараунд процесорот да го активирате ВГРАДЕНИОТ филтер од 80 Hz (СЕКОЈ сараунд процесор го има овој филтер!) со назначување на сараунд звучниците како small во bass management системот. Тогаш, во секој сараунд канал ќе бидат исфилтрирани тоновите под 80 Hz, така што воопшто нема потреба од некакво дополнително филтрирање за петте засилувачи! Тука треба да напоменам дека некои ДВД плеери воопшто немаат вграден сараунд процесор, така што за нив неопходен е A/V засилувач со вграден surround процесор, но тогаш не Ви се потребни 5 засилувачи, бидејќи самиот A/V засилувач веќе ги содржи потребните 5 засилувачи!
Заклучок: воопшто не Ви е потребен некаков филтер-засилувач "од 150 до 600 Hz" за петте канали, туку најобичен 5-канален засилувач (или 5 најобични моно засилувачи)!
Таков засилувач од 15 W може да се направи со TDA 2030 (TDA 2030A, TDA 2040). Треба да се направат 5 такви исти засилувачи со единечно напојување: "+" и "0", (не со симетрично: "+", "0" и "-"!) и да се постават на едно ладилно тело. Промената на јачината се врши преку самиот сараунд процесор, но може да се постави и обичен потенциометар на влезот од засилувачот. Сигналот за овие 5 засилувачи НЕ СМЕЕ да се земе од друг засилувач (High level input), туку САМО од излезите од сараунд процесорот. Зошто не смее? Долга приказна... Меѓу другото, затоа што така нема да добиете сараунд звук!
Сериски отпорник НЕ СМЕЕ да се користи за симнување напон на трансформаторот (за засилувач), како што сакате Вие! Зошто не смее? Долга приказна... која овојпат ќе ја прескокнеме, бидејќи одговорот ќе фати барем уште половина страница. Во Вашиов случај нема ни потреба од намалување на напонот од трансформаторот (поради тоа и кажав претходно дека засилувачите треба да бидат со единечно напојување!).
Стереозасилувач со моќност од 25 W по канал не смее да се напојува од трансформатор од 50 VA, бидејќи коефициентот на полезно дејство на засилувачот никогаш не може да биде 100%! Со коефициент од 60% (што е реална вредност) потребен е трансформатор од 80 VA. Но, кога станува збор за напојување на засилувач со 5 канали од по 25W, често се користи фактот што скоро никогаш нема полн сигнал на сите 5 канали истовремено (вкупно 125 W), така што трансформаторот не мора да биде од 210 VA (60 % коефициент на полезно дејство), туку сосема доволен е од 150 VA.
Сега мислам дека е очигледно: колку и да се трудам да Ви ги разјаснам работите, мојот одговор неминовно МОРА да содржи многу НОВИ работи за кои не сте ни претпоставувале дека постојат. Нормално, сега (најверојатно) не Ви е јасно што е тоа bass management, па уште и некакво small во него. Би можел да Ви одговорам и на тоа прашање, но во тој мој одговор повторно ќе има неколку нови работи за кои не сте слушнале и за кои ќе треба да Ви дадам ново објаснување, а пак во тој одговор повторно ќе има уште нешто ново ... и така натаму. На тој начин, овој мој одговор на САМО ЕДНО ваше прашање ќе нарасне во голема, книга од неколку стотина страници – а тоа, и да сакам, не можам да го направам – особено не како што сакате Вие: "што поскоро"!
Како што и сами се уверивте, одговорот на Вашите барања и прашања не може да биде едноставен – и тоа за работи кои мислевте дека се исправни и дека ги познавате! А што станува со оние работи за кои и сами сте свесни дека не ги познавате – колкав треба тогаш да биде одговорот на нив?
Ви препорачувам да прочитате неколку книги од типот на "Електроника за почетници", потоа книгите "Основи на електротехника", "Основи на електроника (Електронски елементи)" и "Електроника" за Средно електротехничко училиште, и на крај задолжително прочитајте ја серијата "Почетен курс по практична електроника" објавувана во ЕМИТЕР од јануари 1998 до март 2000 година (од нашата редакција можете да ја добиете скриптата со сите текстови од оваа серија, за само 300 денари). Една вистинска ризница на знаења има и во поранешните броеви на ЕМИТЕР (кои најверојатно ги немате) – купете ги сите броеви од 1995 година до денес, па ќе научите многу за електрониката аудио и видеотехниката.
Да се вратиме на вашите прашања (барања) за засилувачите. Ако Ве интересира цената за изработка на засилувачот, одете во која било продавница за електронски делови, на продавачот покажете му го списокот со потребните делови за засилувачот и прашајте колку ќе чини тоа. Као што веќе (не) сте забележале, за сите проекти објавени во ЕМИТЕР има список на потребни делови, но за цената ќе мора да прашате сами во продавниците за електронски материјали.
Што се однесува до Вашите прашања за ДВД плеерите, одговорите на дел од нив ќе ги најдете во написите на таа тема во претходните броеви на ЕМИТЕР (на пример, 4/97,5/97, 5/98, 12/98, 5/99, 11/99, 9-12/2к, 9/02, 10/02, 4/03 ....), а во план ни е серија на написи посветени на сараунд системите – трпеливо очекувајте го секој нов број на ЕМИТЕР и ќе научите сè за нив. Ви пожелуваме многубројни пријатни и интересни часови поминати со практичната електроника, но морате потрпеливо да го освојувате полето на електорниката. Трпението треба да биде неопходна доблест на оние кои сакаат да учат.
Владимир Филевски
Pages
Пишувајте ни, прашувајте, коментирајте, предлагајте...
Ако имате некоја критика, пофалба или предлог за списанието, ако имате прашање или коментар во врска со некој напис објавен во ЕМИТЕР, ако имате прашање од која било област од науката и техниката или, ако имате проблеми со изработка и поправката на вашите уреди и системи – слободно обратете ни се.
Потрудете се вашите писма да бидат кратки и прецизни, но внимавајте да ги содржат сите неопходни информации во врска со темата. Ќе се потрудиме нашиот одговор да го добиете што побрзо (преку e-mail), а најинтересните писма, заедно со нашиот одговор ќе бидат објавени во списанието и на нашиот Веб портал (https://emiter.com.mk/pisma). Во секој број едно писмо ќе биде прогласено за “Писмо на бројот“ и неговиот автор ќе биде награден со полугодишна претплата на ЕМИТЕР.
Напоменуваме дека сите писма што ќе пристигнат на адреса на редакцијата сметаме дека се испратени со цел да бидат објавени. Редакцијата го задржува правото да ги обработи писмата што ќе бидат објавени, во насока на лектура, појаснување и кратење. На крајот, мора да напоменеме дека, и покрај нашата желба, сепак, не сме во можност да одговориме на сите писма и прашања.