Почитувани, Минатсиот месец по којзнае кој пат имаше случај на труење со метил алкохол (овој пат во Куманово). За среќа затруените преживеаја, а изработувачот на лажната ракија го уапсија. Јас како и повеќето Македонци консумирам ракија (во граници на нормала) која ја купувам од приватни производители, односно заедно ја печеме со едни пријатели. Колку што знам ракијата е етил алкохол кој не е отровен и е корисен ако се пие во мали количини (1-2 чашки дневно), додека метил алкохолот е отровен. Е, сега, како да се препознае ракијата во која има од опасниот метил алкохол? Дали мирисаат различно ракија од метил и ракија од етил алкохол? Ако не можат да се препознаат по мирисот, дали има некој едноставен хемиски тест кој би можел да се направи во домашни услови и кој недвосмислено ќе покаже дали станува збор за метил или етил алкохол? Исто така се интересирам дали при домашното печење на ракија има можност (опасност) во ракијата да се појави и метил алкохол покрај етил алкохолот и како тоа да се утврди и да се спречи таа појава? За сето ова прашував разни луѓе, но никој не знаеше да ми одговори, па еден пријател ми кажа да се обратам до вас. Се надевам дека некој од вашите стручни лица ќе може да одговори на овие прашања. Поздрав од Драган Симески и пријателите Метил алкохолот, познат исто така како метанол со хемиска формула CH3OH, во народот е познат како дрвен алкохол. Тоа е многу токсична супстанција. Само 10 ml чист метил алкохол во нашиот пробавен тракт може да предизвика трајно оштетување на очниот нерв, додека само 30 ml можат потенцијално да предизвикаат смрт. Вообичаените смртни дози се движат од 100 до 130 ml. Од своја страна, етил алкохолот или етанолот е со хемиска формула C2H5OH. По структура тоа може да се напише како CH3-CH2-OH, односно тој исто така содржи метилна група CH3, но тој не покажува такви токсични својства како метил алкохолот. Тоа првенствено се должи на вековно стекнатиот метаболизам на нашето тело кое го препознава етил алкохолот и го преработува во црниот дроб. Имено, ферментацијата на разни шеќери и нивното претворање во етил алкохол е позната и се применува повеќе од 6000 години. Во реалноста, во разните "брљи" кои се наоѓаат низ зелените пазари има многу метил алкохол. Тоа првенствено се должи на лошата и неквалитетна обработка. Во Македонија ракијата претежно се изработува од грозје. Во тој случај метил алкохолот ќе го добиеме од ферментацијата на гранките - "петелките" од виновата лоза. Нормално би било само зрното (односно ширата) да се остави да ферментира но тоа е редок случај, особено во Скопскиот регион познат по лошата ракија и уште полошото вино. Втор виновник за постоењето на метил алкохол во "нашите" ракии е непочитувањето на основните правила за дестилација. Метил алкохолот, ако е присутен во смесата која ја дестилираме, како полесен се јавува како прв дестилационен производ. Затоа нашите предци првото истекување на ракија никогаш не го пиеле, туку го користеле за мачкање! Денес, во трка по пари и по поевтино средство за "брзо" пијанење, не е воопшто невообичаено првото истекување на ракија да се измеша со останата ракија, зголемувајќи го притоа количеството на токсичниот метил алкохол. Сепак, во пракса имаме многу мал број на труења со метил алкохол од нашите ракии. Тоа првенствено се должи на фактот дека етил алкохолот (овој пат како потежок) полесно се врзува на клеточно ниво ОНЕВОЗМОЖУВАЈЌИ на тоа место да се врзе метил алкохолот. Исто така, лек за труење со метил алкохол е етил алкохолот! Најчесто она што го карактеризираме како труење со ракија не е само последица на метил алкохолот, туку и на постоење на оксиди од бакарот и калајот од кој е направен казанот за дестилирање ракија. Овие оксиди се неверојатно токсични и се јавуваат при крајот на дестилацијата! Затоа никогаш не ја пијте првата и последната чашка – првата ќе ве растресе, последната ќе ве кутне! Разликување на етил од метил алкохол е речиси невозможно без спектрографија! По специфичните тежини овие две супстанции се речиси идентични, особено поради тоа што тие редовно не се наоѓаат во чиста форма, односно секогаш се растворени во одреден процент вода! Емилијан Иљоски Во Македонија, колку што знам е нелегално да се продава ракија по пазари, освен ако продавачот не е регистриран произведувач на алкохолни пијалаци (за ова не сум сигурен, треба да се провери во Пазарниот инспекторат). Инаку, метанолот во ракијата не може да се открие лесно. Метанолот е без мирис и боја. 10 кубни сантиметри (тоа е приближно една ракиена чашка) чист метанол предизвикува слепило, а 30 до 40 кубни сантиметри предизвикуваат смрт. За жал, нема едноставен хемиски тест за откривање метанол кој може да се изведе во домашни услови (за ова зборував и со професорот кој ми беше ментор за дипломската работа). Инаку, во домашна ракија не би требало да има метанол ако е искусен човекот што ја дестилира ракијата. Повеќе информации за темава: http://www.inchem.org/documents/hsg/hsg/v105hsg.htm Александар Тошоски
Почитувана Редакцијо, здраво!
Имам едно прашање: Го изработив електронското транзисторско палење од проектот "Транзисторско палење" објавен во ЕМИТЕР бр. 10/07, кое го монтирав на "Лада". Арно ама, сега се случува инструментот за покажување на вртежите на моторот да не работи рамномерно, односно стрелката подрипнува, а забележувам и "бобината" е малку топла, а ладилникот монтиран на излезниот транзистор T4 е ладен. Дали има некаков проблем со палењето или е до бобината?
На бобината помеѓу конекторите +15 и -1 измерив отпор од 3,2Ω - во што е проблемот, зошто се слуша зуење на радиото кога работи автомобилот?
Однапред ви благодарам,
Горан Василевски
преку и-меил
Најнапред да напоменам дека ова транзисторко палење го имам монтирано во "Лада" пред повеќе од 15 год. и работеше одлично без никакви проблеми!
Отскокнувањето на стрелката од инструментот за покажување на вртежите може да биде како последица од начинот на негово поврзување со "платината". Инструментот пред да го монтирате електронското палење беше поврзан на плусот на акумулаторот, а неговиот минус на маса, а третата жица беше поврзана на (–1) од бобината. Во дадениов случај сега таа трета жица треба да ја поврзете директно на завртката од платината (погледнете ја слика 6 од проектот). Ова сето треба да се направи, бидејќи инструментот ги мери импулсите од платината, а не импулсите на транзисторот T4. Ако и по ова стрелката откскокнува, намалете ја вредноста на отпорникот R1 на 220Ω, и, по потреба, заменете ја платината со нова. Исто така, пробајте со повторно спојување на кондензаторот C од платината кој претходно беше отспоен.
Зуењето кое се јавува од радиото може да биде последица од повеќе причини. Една причина може да биде влагата која навлегува во ППК од палењето, која многу ја има во овие есенски/зимски услови. Друга причина може да биде кондензаторот C4. Него треба да го замените со нов со вредност од 330…470nF/630V и да го залемите што поблиску до транзисторот T4. Сепак, проблемите поврзани со зуењето најчесто се од електромагнетна природа. Искрењето на свеќичките и платинката, како и напонско-струјните скокови во бобината, создаваат електромагнетни пречки за чие целосно елиминирање е неопходно да се примени оклопување на најчувствителните делови на радиото, како и на целиот уред. Исто така, треба да се обрне внимание и на начинот на поврзувањето на радиото со електричната инсталација во автомобилот. Секогаш треба да се тежнее за напојување да се користат посебни жици кои ќе бидат приклучени што е можно поблиску до акумулаторот. Електромагнетните пречки кои се индуцираат во каблите за напојување на радиото можат да се намалат или целосно да се елиминраат со додавање на "филтер за блокажа": кај радиото помеѓу плусот и масата поставете паралелно електролитски кондензатор од 1000 до 4700µF/25V и керамички кондензатор од 100nF, а жицата за плусот поврзете ја на плусот од напојувањето преку реден калем од неколку mH/5A.
На крај, за вредност на отпорот на "бобината" R поголема од 2,2Ω, како што е во дадениов случај, вредноста на отпорникот R9 треба да е 120Ω/2W, ова доаѓа од препораките од проектот.
За загревањето на бобината не "берете гајле", бидејќи како што наведовте во писмото таа има отпор од 3,2Ω, тоа значи ако тече струја низ неа заради нејзиниот отпор струјата ќе изврши нејзино загревање. Постои еден услов, температурата на бобината да не е многу голема за да не предизвика нејзино уништување. Ако со допир со рака можете да ја издржите температурата создадена во бобината, тоа докажува дека со неа сè е во ред.
Ви посакувам на крај успешно да ги отстраните проблемите на кои наидовте.
Славко Стојковски
Ме интересира следното: имам жичена буба микрофон со напојување од 1,5-волтна батерија која е сместена во куќиште од 6,3mm џек. Воедно, користам "Canon" адаптер за да ја поврзам истата на микрофонски приклучок. Значи, бубата ја приклучувам на адаптерот за да можам да ја поврзам со миксетата, ама ми се јавува брум.
Ме интересира дали можам да го сменам ожичувањето и да ја направам бубата директно да "оди" на "Canon" микрофонски конектор. Воедно, сакам да го искористам напојувањето од 48V од самата миксета и, со додавање на отпорник, да го приспособам на потребите на бубата. Во овој случај, која вредност на отпорник би ми бил потребен? Алтернативно, би можеле да дадете некое ваше решение.
Ве молам за одговор.
Дејан преку e-mail.
Иако прашањето е малку конфузно, претпоставувам дека се работи за мал електрет микрофон со штипка. Уред кој во последно време ги "преплави" тезгите на Битпазар и останатите зелени пазари во републиката. Сепак, уредот, иако спаѓа во најниската класа микрофони, ако е правилно приклучен не треба да брмчи. Брмчењето може да биде последица од следното:
- неправилно ожичување, недостаток или "неквалитетна" маса (заземјување);
- приклучување на микрофонот на несоодветен влез на миксетата. Електрет микрофоните, имајќи свој засилувач, обично се приклучуваат на стандарден "line in" влез, а не на микрофонски влез;
- употреба на несоодветно напојување, различно од фабрички предвидената батерија. Од писмото не е потполно јасно дали се употребува батерија или адаптер;
- интерференција и прием на разни радиодифузни сигнали.
Значи, како прво, вие треба да ја решите појавата на брумот, а потоа евентуално да одите со некои други решенија за поврзување.
Во однос на вашата желба да го употребите постоечкото напојување од 48V има 2 сериозни пречки:
1) За да има сето тоа некаква смисла, треба да "преработите" еден влез и на еден од неговите приклучоци да го донесете бараниот напон. Тоа ќе значи простување со основната намена на влезот и нема да можете да приклучувате ништо друго освен електрет микрофонот. Штотуку повеќе, вака преправениот влез може ефикасно да "онеспособи" други на него приклучени уреди, трајно оштетувајќи ги. Алтернативно решение: влечење на некоја одделна жица (жици) за напонот на напојување мислам дека е сосема непрактично и потполно неестетски, а со негова евентуална куса врска рискирате трајно да ја онеспособите миксетата.
2) Сосема несоодветно е добивање на 1,5V од 48 присутни во уредот со помош на едноставни средства, како што е отпорник. Така добиениот напон практично ќе биде неупотреблив за вашиот електрет микрофон, бидејќи истиот ќе биде генератор на големо количество на брум! Невозможно е да добиете некое конзистентно решение кое ефикасно би ја заменило батеријата без да вложите 5 - 10 евра во компонети. За тие пари, на истите "зелени пазари" можете да добиете одличен динамички микрофон кој ќе има далеку подобри перформанси од вашиот електрет микрофон, а воедно нема да има потреба од никакви преправки.
Емилијан Иљоски
Здраво Емитер,
Сакам да прашам да не знаете каде може да најдам 10-киловолтни кондензатори од 8,8 nF? Многу сум заинтересиран да го изработам проектот "Теслин трансформатор", но сакам да ја изработам помоќната верзија од него... Пишува дека "старите" кондензатори од 22nF/2KV треба да се заменат со други од 8,8nF/10KV, но не успеав да ги најдам во ниедна продавница за електроника (имаат за максимум 2-3 KV). Затоа, ве молам, да ми кажете каде да најдам такви кондензатори?
Поздрав,
Кристијан преку e-mail
Очигледно дека не сте го прочитале текстот внимателно. Таму многу јасно пишува дека капацитетот од 8,8nF/10kV треба да се добие со сериско-паралелна врска на 10 кондензатора од 22nF/2kV, а тоа дополнително е илустрирано и на слика 1 од проектот.
Слободан Таневски
Благодарам Емитер за исправката... моја грешка било. Но, јас веќе порачав 10 кондензатори од по 8nF/10kV, па сакам нив да ги искористам. Затоа ме интересира, што ќе се случи ако ги ставам тие наместо наведените од 22nF? Дали ќе работи Теслиниот трансформатор?
Сакам да прашам и за примарниот калем кој треба да биде намотан на цевка со дијаметар од 11cm. Но, јас каде што барав немаа од 11cm, туку од 10cm или 12cm, па моето прашање е дали ќе може да го направам проектот со некоја од тие две димензии, дали ќе треба да се зголемат навивките, дали да барам жица со поголем пресек? Исто така, дали може да користам бобина од фиќо или да барам од друг автомобил? И за мрежниот трансформатор - дали може да се стави послаб или појак, на пример од 40W или од 60W, дали е подобро да биде од 60W?
Поздрав,
Кристијан преку e-mail
1. Најголемиот проблем при градба на Теслиниот трансформатор е набавката на кондензаторот Cp, димензиониран за напон на пробивање од најмалку 10kV и доволен капацитет. Ние го решивме проблемот со сериско-паралелна комбинација од 10 кондензатори од по 22nF и добивме капацитет од 8,8nF/10kV. Но, ако Вие сте порачале 10 кондензатори, секој по 8nF/10 kV, како што напишавте, сте го решиле проблемот со само еден од нив. Имено, 8nF/10kV е доволно приближно до 8,8nF/10kV! Единствено што ќе треба да преправите поради нешто помалиот капацитет е да го зголемите индуктивитетот на примарниот дел така што неговата резонантна фреквенција да остане иста како на секундарот. Тоа ќе го постигнете со 14 навивки (наместо 11), но, сепак, точниот број навивки, кој кореспондира со иста резонантна фреквенција како секундарот ќе го утврдите експериментално со "шетање" на контактот по двете крајни навивки од примарната намотка. Нагодувањето на точната резонантна фреквенција ќе го препознаете по максималниот ефект на Теслиното трафо; најдолги светлечки "молњи" од антената на секундарот.
2. Во врска со димензиите на цевката за примарниот дел на трансформаторот, можете да употребите каков било пречник помеѓу 10 и 12 cm бидејќи и онака треба да вршите нагодување на точната резонантна фреквенција поради употреба на нешто помал капацитет (8 nF наместо 8,8 nF). Ако употребите цевка со помал пречник, при добра нагоденост на резонанцијата може да ви се случи искрење внатре помеѓу секундарната и примарната намотка. Тоа се случи и кај нашиот прототип со пречник на примарната цевка од 11 cm! Но, тоа лесно се решава со навлекување на додатна поширока изолаторска цевка помеѓу секундарната и примарната намотка.
3. Може да се користи бобина од "фиќо", и ние употребивме токму таква бобина.
4. Се разбира дека е подобро трансформаторот да биде со поголема снага, 60 VA.
За сето останато видете во ЕМИТЕР 7-8/07!
Петар Лагудин
Почитувани,
Конечно, со помош на вашите совети, успеав да го проработам интелигентниот прекинувач за сабвуфер од Емитер 6/2006. Имав ставено погрешно ИК (4096 наместо 4069) и сум ги измешал местата на T1 и T2. Но, сега ми се појави друг проблем - уредот работи само што за да се вклучи бара многу да го попуштам мојот ресивер. Пробав со нагодување на P1, меѓутоа и кога е на најмала вредност и тогаш е потребен многу јак сигнал од ресиверот. Како да го решам ова? Дали P1 може да се замени со некоја друга вредност за уредот да биде поосетлив?
Никола Николовски
преку e-mail
Осетливоста на уредот може да се зголеми на неколку начини.
Наједноставно е да се зголеми вредноста на тримерот P1 од 470komi на 1Momi, а лизгачот да се постави на максимален отпор или во крајна десна положба. Слично на ова осетливоста може да се зголеми и со зголемување на вредноста на отпорникот R4 од 470komi на 1Momi. Ако со овие измени осетливоста сè уште не е доволна, како последна опција ја предлагам замената на отпорникот R1 од 100komi со отпорник од 47komi.
Со овие измени осетливоста би требало значително да се зголеми и со тоа уредот да реагира на многу послаб влезен сигнал. Ако и по ова вашиот уред сè уште нема доволна осетливост, тогаш, веројатно, имате некоја грешка во изработката или во вредноста на елементите – проверете ги врските и вредностите на елементите на плочката, а особено на кондензаторите C2 и C4 кои треба да бидат од 100nF.
Дејан Трпески
Со сите 3 измени солидно се зголеми осетливоста на уредот и одлично функционира со влезен сигнал од ДВД плеерот. Но, кога слушам радио (кое е преку кабелската) тогаш сигналот не е баш сјаен на некои станици, па треба ресиверот да го попуштам повеќе. Добро би било доколку може уште малце да се зголеми осетливоста. Дали може?
Никола Николовски
Осетливоста на колото може дополнително да се зголеми со зголемување на вредноста на отпорникот R5 од 220komi на 1Momi. Со ова колото би требало да има повеќе од доволна осетливост.
Дејан Трпески
Здраво почитувана редакцијо,
Имам еден проблем кој верувам со ваша помош ќе го решам. Потребен ми е склоп, кој после одреден број на импулси ќе активира некое реле.
Зоран Тасков - Штип
Во Вашето прашање зборовите "одреден број на импулси" се многу неодредени, односно не напоменувате после колкав број на импулси треба да се активира релето. Затоа како решение на Вашиот проблем Ви нудиме две електрични шеми на два склопа кои значително се разликуваат по својот модул на делење односно по бројот на импулси после кои треба да се активира соодветно реле.
Првиот е реализиран со CMOS колото CD4017 кое претставува декаден бројач. Во зависност на кој неговите излез (Q2, Q3 или Q9) ќе се приклучи отпорникот од 10k односно степенот за побуда на релето RE, CD4017 обезбедува активирање на релето после 2, 3 па се до 9 импулси соодветно на неговиот влезен приклучок.
Втората електрична шема е реализирана со бинарниот бројач CD4040, кое интегрирано коло во зависност кој излезен сигнал ќе се искористи (Q2, Q3 или Q12), обезбедува активирање на релето после 2, 4, 8 па се до 2048 импулси.
Игор Николовски
Почитувана редакцијо,
ЕМИТЕР го следам од самиот почеток и можам да кажам дека е супер. Имам неколку прашања и една забелешка во врска со некои проекти објавени во списанието:
1. "Surround sound processor" (ЕМИТЕР 3/97).
Дали колото составено од IC3 и IC4 и припадните елементи може да се искористи за конструкција на коло за добивање на познатиот "ехо" ефект, и ако може, како?
2. "STK4191 - 2x50W Аудио засилувач" (ЕМИТЕР 5/97).
Очигледно е дека во приложената електрична шема постои печатна грешка (шемата не е еднаква за двата канала). Доколку сте во можност, би ве замолил да ја објавите точната електрична шема.
3. "Дигитален мерач на капацитивност" (ЕМИТЕР 12/97).
Дали може да се додадат подрачја од 10µF и 1µF, и ако може, како?
4. "Автоматски телефонски преклопник ADR B25" (ЕМИТЕР 12/97).
Дали преклопникот може да работи и на дигитална централа, со тонско бирање, и доколку се потребни измени, кои измени треба да се направат за да може да работи на дигитална централа?
5. "500W излезен засилувач" (ЕМИТЕР 3/98).
- Дали транзисторите T1, T2, T3, T4, T6, T9 и T10 треба да се монтираат на тело за ладење?
- при спојување на дополнителни излезни транзистори за добивање на моќност од 300W или 500W, дали освен отпорниците од 0,22Ω/5W, кои се спојуваат меѓу емитерите и точката "S", треба да се стави и отпорник со вредност 470Ω меѓу емитерот на NPN транзисторот и точката во која се спојуваат R22 и R23 (односно меѓу емитерот на PNP транзисторот и точката во која се спојуваат R24 и R25)?
6. "Активна UHF широкопојасна антена" (ЕМИТЕР 3/98).
Не се дадени податоци за VF пригушниците. Кои се нивните вредности и како треба да се изработат?
Забелешката е во врска со објавените проекти за микроконтролери. Мислам дека проектите се премногу сложени за почетниците од оваа област, а освен тоа не е прикажана некоја нивна поконкретна примена. Би било добро доколку сте во можност да објавите поедноставни проекти, со конкретна примена во секојдневниот живот.
Однапред ви благодарам.
Александар Марковски од Скопје
1. Линијата за доцнење од Surround sound процесорот може да се искористи за добивање на популарниот ехо ефект - поточно, бидејќи станува збор за мали доцнења, за добивање на реверб или hall ефектот. За оваа намена треба да се искористат следните степени: влезниот НФ филтер (IC2a и припадните елементи почнувајќи од R9), колото за доцнење со такт генераторот (IC4 и IC3), баферот (IC5a) и излезниот НФ филтер (IC5b со припадните елементи). На влезот пред филтерот треба да се постави влезен бафер предзасилувач а исто така и на излезот (види слика). Овие засилувачи можете да ги реализирате со популарниот TL071. Потенциометарот P служи за да го врати задоцнетиот сигнал назад на влезот и така да се обезбеди повторување на сигналот. Со овој потенциометар ќе може да се регулира бројот на повторувањата односно траењето на реверб ефектот. Тримерот P1 во колото за такт (IC3) треба да се замени со потенциометар - со него ќе може да се подесува времето на доцнење од 10 до 30ms. Овие потенциометри треба да се монтираат на предната плоча на уредот.
2. И ние кога првпат ја видовме шемата на засилувачот со СТК 4191 (во книгата "Прирачник за НФ интергирани засилувачи" од Г. Динев, во издание на ЕФ "Дин" од Нова Загора - Бугарија) помисливме дека е погрешна поради истите причини кои и Вие ги наведувате. Меѓутоа бидејќи во истата книга се објавени слични шеми за други интергирани кола од СТК серијата претпоставивме дека е точна бидејќи малку е веројатно авторот и техничкиот уредник на спомнатата книга да ја повторат истата грешка неколку пати. Затоа И ние ја објавивме на барање на наш читател.
За да направиме споредба претходниве денови побаравме шема и податоци за СТК 4191 и од други книги и каталози меќутоа за чудо такви информации не најдовме на ниедно друго место, иако имаме огромна библиотека на стручна литература. Затоа додека не најдеме нови (различни) информации за СТК 4191 останува да му веруваме на Г. Динев и неговиот "Прирачник…".
3. Постојат неколку причини поради кои е одбрано мерачот на капацитивност да мери капацитет во поставените граници. Една од причините е опишана во самиот текст, а тоа е дека за мали мерни капацитивности и паразитната капацитивност доаѓа до израз и доведува до грешни резултати, додека за поголеми мерни капацитивности оваа паразитна капацитивност се занемарува. Друга причина е што самата конструкција на инструментот не дозволува да биде наменет за мерење во голем опсег како на пример од 1pF до 10µF, па затоа е одбрано ваквото ограничување на подрачјето.
4. Уредот не е предвиден да работи на централа со тонско бирање. За да се преправи потребни се суштински промени во електричното коло. Во тој случај многу е поедноставно уредот да се испроектира и изработи "од нула" отколку да се прават промени на постоечкото решение. За таков уред можеби во некој следен број.
5. Транзисторите T1, T2, T3, T7 и T8 не треба да се монтираат на ладилници. Транзисторите T4, T6, T9 и T10 се монтираат на ладилници само во верзиите од 300 и 500W, а транзисторите T5, T11, T12, T13 и T14, како и дополнителните транзистори за верзиите од 300 и 500W секогаш се поставуваат на ладилно тело. Транзисторот T5 треба да се монтира на исто ладилно тело со излезните транзистори, иако самиот воопшто не се загрева. Основната функција на овој транзистот е температурно да го стабилизира засилувачот, па од тука произлегува потребата тој да е загреан на иста температура со излезните транзистори. Транзисторите можете да ги монтирате на ладилните тела без лискунски подлошки за изолација само доколку на едно ладилно тело има само еден излезен транзистор, а ладилните тела се изолирани меѓу себе и од кутијата. Изоставувањето на дополнителни отпорници за заштита на излезниот засилувач кај дополнителните транзистори (за верзиите од 300 и 500W) воопшто не е грешка, туку заради поедноставено поврзување и ожичување на истите. Се разбира, ова поедноставување не е направено на штета на заштитата. Струјата која протекува низ звучникот, доколку се употребени впарени транзистори, се дели на еднакви делови помеѓу излезните транзистори. Според тоа, заштитата можеме да ја изведеме доколку ја мониторираме струјата која тече низ еден од излезните транзистори. Бидејќи сметавме дека најголем дел од нашите читатели ќе се најдат себеси во верзиите од 100 до 200W, плочката со печатено коло ја проектиравме за нив. Заштитата поставена само на два излезни транзистори се вклопува во ваквата определба. Доколку сте езотерик и сакате заштитата директно да ја мониторира струјата на сите излезни транзистори треба да вметнете отпорници од 470Ω (врзани како отпорниците R22-R25), само за дополнителните транзистори. Во овој случај отпорниците R17 и R18 ја менуваат својата вредност на 180Ω
за верзијата со 300W (2 дополнителни транзистори), односно на 120Ω за верзијата со 500W (4 дополнителни транзистори).
6. ВФ пригушниците се класични. Се изработуваат така што се зема ВФ јадро со должина 1,5-2cm и пречник околу 3mm. По целата должина на јадрото се намотува лакирана жица со пречник 0,5mm, во само еден слој, а од страните да останат 2-3mm.
7. Микроконтролерската техника е релативно нова гранка од електрониката. Кај нас е речиси невозможно да се набави литература од оваа област. На македонски јазик ваква литература и не постои. Од тие причини и написите и проектите за микроконтролери се многу или воопшто неразбирливи за поголемиот дел од читателите. Имајќи ги во предвид овие факти, од овој број па понатаму ќе имате можност да проследите серија написи со наслов Курс за микроконтролери. Оваа серија верувам ќе биде разбирлива и за почетници кои немаат никакво предзнаење од оваа област. Сигурен сум дека сите читатели кои редовно и внимателно ќе го следат курсот, ќе се стекнат со потребното основно знаење за микроконтролерите. На крајот од курсот за микроконтролери ќе бидат дадени и практични примери. Досегашните проекти беа претставувања на развојни системи за даден вид микроконтролери, и поедноставни и поразбирливи проекти од овие не може да се направат.
На пример развојниот систем GTALKF1 (ЕМИТЕР 3/98) се користи како основа за контролер на лифтови, а матичната плоча за MCS-51 (ЕМИТЕР 3/97) авторите веќе ја користат за програмирање на епроми, дигитално одредување на приемната и предавателната фреквенција на една статична радио станица, комуникација со чип картички и на многу други места. Употребата на микроконтролерите треба да ја сватите како дел од фантазијата и инвентивноста, а трудот вложен во запознавање на некој микроконтролер, верувајте повеќекратно ќе ви се врати.
Од Редакцијата
Здраво ЕМИТЕР,
Ви се јавувам повторно, овој пат со еден мал напис за изработка на ППК. Се надевам дека ќе го објавите и дека нема да биде прв и последен.
Ме интересираат радио-комуникациите, па се интересирам дали ЕМИТЕР може да објави дигитален примопредавател за кратки и средни бранови (SSB мод), кои што ги користат радио аматерите и дали ќе може да се поврзе со компјутер.
Александар Тефов, Кавадарци
Како што сигурно забележавте Вашиот напис веќе се најде на страниците на ЕМИТЕР, па се надевам дека и во иднина ќе соработуваме.
Во овој момент не би можел да кажам кога ќе објавиме напис за SSB примопредавател, но во секој случај ќе се потрудиме и оваа желба да ја реализираме.
Слободан Таневски
Почитувана редакцијо!
Во врска со списанието ЕМИТЕР немам големи забелешки, што не значи дека воопшто и немам. Една и единствена забелешка е тоа што ова списание го нема во Неготино (иако има неколку трафики на "Тутун").
Еве за што поточно и се јавувам. Во ЕМИТЕР 2/98 имате објавено проект за биојонизатор. Сè што имате напишано за овој проект е во ред, но еден и единтвен проблем ми претставува трафото, кое е намотано на феритно јадро. Поточно сакам да ми објасните дали може тоа трафо да се замени со друго, бидејќи немам можност да го набавам феритното јадро. Ако тоа трафо може да се замени со друго, се разбира да појасните сè друго што е неопходно за него (број на намотки, дебелина на жица...) за тоа да функционира онака како што треба.
Однапред ви благодарам.
Трајков Илија од Неготино
За тоа што ЕМИТЕР го нема во Неготино веќе интервениравме кај нашиот дистибутер АД "Тутун", па се надевам дека во иднина тоа нема да биде случај. Оваа прилика би ја искористил да упатам повик и до други читатели во чиј град ЕМИТЕР не пристигнува (иако во него има трафики на нашиот дистрибутер "Тутун") да нè известат како би можеле да преземе соодветни мерки за разрешување на таквата ситуација.
Висината на индуцираниот напон зависи од типот на јадрото: неговиот геометриски облик, димензиите во целост, напречниот пресек, бројот на навивките, начинот на мотање (бројот на слоеви), напречниот пресек на жицата, а се разбира и од параметрите одредени од електронскиот дел на колото: фреквенцијата, односот импулс/пауза, струјата која поминува низ примарниот дел на трафото.
Електронскиот дел е така конципиран за да можат да се користат различни типови на јадра и различни типови на навивки, а уредот сепак успешно да работи. Затоа осцилаторот е одбран да осцилира со фреквенција независна од параметрите на јадрото. Осцилаторите со реакциска навивка се непрактични и осцилираат само со точно одбрани вредности на навивките и точно одреден тип на јадрото. Уредот ќе заосцилира практички со секаков тип на јадро. Важно е само пресекот на јадрото да е барем 10mm за да може да се пренесе барем одреден минимален квантум на енергија, како и напречниот пресек на жицата во примарот да биде минимално 0,5mm како не би дошло до евентуално прегревање. Најважно е да се обезбеди соодветно добра изолација помеѓу слоевите во високонапонскиот дел и изолација помеѓу примарниот и секундарниот дел на навивките.
Одбираме јадро со кое располагаме со минимален пречник од 10mm или поголемо (феритно, било отворено или затворено). Намотуваме триесетина навивки. Ако примарот се загрева, го зголемуваме бројот на навивки за десетина. При ова затворениот тип на феритни јадра, треба да биде затворен (составени двете половини, или ако е E I тип, составени E и I половините од феритното трафо). Секундарниот дел се намотува со напречен пречник на жица 0,2mm. Се намотуваат околу 100 навивки и се мери индуцираниот напон. Со тример потенциометарот P1, менувајќи го соодносот импулс пауза се менува времето на водење на T2, а со тоа и вредноста на струјата низ примарот на трансформаторот, а со тоа и на самоиндуцираниот напон на секундарот. Индуцираниот напон може да се промени и со вредноста на C3, со што се менува фреквенцијата на осцилаторот.
Со мало експериментирање сигурно ќе се дојде до резултат т.е. до саканите вредности на излезниот напон на L2. Ако добивате помали вредности заради загуби и неквалитетно јадро можете да ја постигнете сакана вредност на напонот на јонскиот емитер со уште едно додатно мултиплицирање постигнато со диодната каскада.
Уредот успешно работи и осцилира и со обичен феритен стап од антена за АМ. Ако поседувате трафо од стар блиц, електронска фото блескалка, јадрото за добивање на висок напон во неа е одлично и погодно за оваа намена.
Петар Аврамовски и Слободан Таневски
500W-ниот засилувач чиј проект го објавивме во минатиот број очигледно побуди голем интерес меѓу читателите така што, според наши сознанија, многумина се одлучија за негова градба. И покрај деталниот опис на конструкцијата, сепак за дел од читателите тоа не беше доволно, па во изминативе дваесетина дена добивме неколку писма со повеќе прашања во врска со овој засилувач. Во продолжение ги пренесуваме овие прашања, а се разбира и нашите одговори.
1. Во табела 1 пишува дека трансформаторот треба да биде за 50V/6A, а напојувањето дека е 70V. Дали е ова точно и дали трансформаторот треба да биде со извод за заземјување?
2. Дали може транзисторите T9 и T10 да ги монтирам на заеднички ладилник без употреба на лискун?
3. Дали е грешка тоа што пишува дека транзисторот T5 треба да се монтира на ладилник?
4. Не ми е јасно како треба да се поврзат дополнителните транзистори за верзијата од 500W. Дали можете да нацртате едноставна шема за тоа?
5. Пишува дека дампинг факторот е поголем од 100. Слушнав дека таква вредност не е доволно добра. Ако е така дали оваа карактеристика може некако да се зголеми.
6. Да не има некоја грешка во плочката, шемата и текстот?
Пред да одговориме на поставените прашања сметаме дека е потребно да нагласиме некои работи.
Прво во текстот јасно е нагласено дека овој проект е наменет за поискусните електроничари. Оваа забелешка се наметнува бидејќи поставените прашања укажуваат на тоа дека овие читатели ги немаат потребните предзнаења неопходни за изработка на ваков уред. Ова во никој случај не треба да го сфатите како критика туку како насока во работата бидејќи наша желба е секоја ваша конструкција да биде успешна. Разбирајќи ја вашата амбиција, но имајќи на ум дека секој неуспех, особено на почетокот на електроничарската кариера може да предизвика спротивен ефект, го препорачуваме следново:
- Одберете проект за уред соодветен на вашите знаења и можности, а дури на второ место ставете ги вашите моментални потреби и финансиска способност.
- Ако се одлучите за некој посложен и поскап уред, размислете повторно дали вашата амбиција е поткрепена со доволни познавања од таа област. Недоволни познавања сигурно водат до неуспех, многу прегорени елементи и потрошени пари, а во одредени ситуации и до опасност по вашиот живот.
- Пред да почнете со изработката добро проучете го проектот, по неколку пати прочитајте го текстот, анализирајте ја шемата, плочката и цртежите, поразговарајте со некој поискусен, па ако треба обратете се за помош до редакцијата. Дури потоа купете ги елементите и започнете со изработката.
По овој широк, но сметаме неопходен, вовед еве ги одговорите на поставените прашања.
1. Тоа што напонот на трансформаторот е 50V, а напонот на насочувачот е 70V воопшто не е чудно, бидејќи во првиот случај се зборува за ефективна вредност на наизменичен напон, а во вториот случај за еднонасочен напон, добиен со исправување на тој наизменичен напон. Од основната теорија за насочувачи познато е дека исправениот напон е за 30÷40% поголем од ефективната вредност на наизменичниот. Како што се гледа од сл. 2 (ЕМИТЕР 3/98, стр. 12) трансформаторот е со среден извод кој се спојува на заземјувањето. Ова впрочем го укажува и ознаката за секундарниот напон 2x50V (дадена во последниот ред од табела 1).
2. Кај Т9 и T10 (како и кај скоро сите транзистори) металниот дел од куќиштето е всушност колекторот. Од шемата се гледа дека колекторот на T9 се наоѓа на напон +US (+70V), а колекторот на T10 на -US (-70V), па од ова јасно произлегува дека транзисторите T9 и T10 не можете да ги монтирате на ист ладилник без лискунски подлошки бидејќи со тоа би направиле куса врска меѓу половите на напојувањето.
3. Транзисторот T5 треба да е монтиран на исто ладилно тело со излезните транзистори. Основната функција на овој транзистор е да обезбеди температурна стабилизација на засилувачот. Заради тоа и самиот треба да е загреан на иста температура со излезните транзистори.
4. Начинот на поврзување на дополнителните транзистори е објаснет во текстот, па следете ги тие упатства и нема да згрешите - дополнителна шема за ова само би внела повеќе забуни заради големиот број на водови.
5. Дампинг факторот на излезниот засилувач навистина не изгледа импресивно со својата вредност, но мораме да напоменеме дека оваа вредност е измерена за верзијата од 100W. За верзиите од 300 и 500W тој е и повеќе од двојно поголем. Сепак мора да кажеме дека оваа карактеристика е чисто техничка и влијае значително само на импулсниот одзив. Впрочем засилувачите со лампи обично имаат дампинг фактор помал од 30, па и покрај тоа се најценети.
6. Што се однесува до сомневањата дека има грешки во шемата или плочката со печатеното коло, мораме по којзнае кој пат да одговориме дека таквата можност е многу мала. Една од основните задачи што издавачот и редакцијата си ја имаат поставено пред себе е во објавените проекти и написи да нема грешки т.е. да ги има што помалку. Затоа пред да се објави, правило е, секој проект да биде практично изработен и проверен, а компјутерски обработениот напис да помине низ најмалку две контроли и корекции. Со ваков начин на работа, верувам ќе се сложите, веројатноста да има некоја суштинска грешка е навистина многу мала. Досегашните броеви ова го потврдуваат - грешките се толку ретки (а уште поретки оние суштинските) со што не можат да се пофалат ни светски познатите списанија за електроника. Затоа имајте малку поголема доверба во ЕМИТЕР.
На крај конкретно за овој засилувач можеме да го кажеме и тоа дека ни е познат од поодамна и сме го изработувале во повеќе наврати, а пред да се најде на страниците на ЕМИТЕР целиот напис помина низ дури три контроли и корекции.
Коста Карпузовски и Слободан Таневски
Pages
Пишувајте ни, прашувајте, коментирајте, предлагајте...
Ако имате некоја критика, пофалба или предлог за списанието, ако имате прашање или коментар во врска со некој напис објавен во ЕМИТЕР, ако имате прашање од која било област од науката и техниката или, ако имате проблеми со изработка и поправката на вашите уреди и системи – слободно обратете ни се.
Потрудете се вашите писма да бидат кратки и прецизни, но внимавајте да ги содржат сите неопходни информации во врска со темата. Ќе се потрудиме нашиот одговор да го добиете што побрзо (преку e-mail), а најинтересните писма, заедно со нашиот одговор ќе бидат објавени во списанието и на нашиот Веб портал (https://emiter.com.mk/pisma). Во секој број едно писмо ќе биде прогласено за “Писмо на бројот“ и неговиот автор ќе биде награден со полугодишна претплата на ЕМИТЕР.
Напоменуваме дека сите писма што ќе пристигнат на адреса на редакцијата сметаме дека се испратени со цел да бидат објавени. Редакцијата го задржува правото да ги обработи писмата што ќе бидат објавени, во насока на лектура, појаснување и кратење. На крајот, мора да напоменеме дека, и покрај нашата желба, сепак, не сме во можност да одговориме на сите писма и прашања.