Почитувана редакцијо,
Ќе се навратам повторно на една вечна тема од типот "ПОСТОЈАНО ДВИЖЕЊЕ", за и против. Нема да го користам латинскиот израз, затоа што тој ги доведува во заблуда многуте учени, приучени и "учени" луѓе. Ме зачудува ставот на некои луѓе од науката кои тоа прашање го поставуваат догматски, не може и точка. За нив веројатно, научниот прогрес дошол до својот зенит и застанал. Демек научено е сè и сè се знае, божем прогресот е статична големина. Тие го заборавиле, или воопшто не го знаат одамна воспоставениот и општоприфатен принцип во природата "Сè тече / сè се движи / сè се менува". Па господа догматичари сетете се, сè во природата се движи и се менува. Зачудува како не можете да прифатите дека сè што човекот го гледа во природата, може да го копира, зарем движењето на водата на планетата не е постојано движење, и да не набројувам уште многу и многу примери. Јас навистина не знам што вие подразбирате под поимот "Постојано движење", но јас ќе го кажам мојот став по тоа прашање.
Механизам или механички систем направен од човекот кој произведува механичка работа, без додавање на фосилно или минерално гориво, ниту електрична енергија однадвор, туку користејќи ги само природните сили околу себе, како гравитацијата, магнетното поле и др. Не заборавајте: "Сè тече / сè се движи / сè се менува". Науката не е статична категорија, постојано се усовршува и надградува (се менува).
Зарем во светот има малку појави кои не се објаснуваат со досега познатите закони. Ве молам немојте оние малку луѓе со визија, слободни мислители и креатори да ги обесхрабрувате со такви и слични написи во кои неаргументирано се тврди дека нешто во науката не може. Таквиот технобирократски став, повторуван од своите учители, е полтронски.
Во светот, па и кај нас, армија визионери, конструктори и иноватори размислуваат и работат на тој проблем наречен "Постојано движење" и сигурен сум дека некаде некогаш таа машина ќе биде конструирана, оти знам дека кај секого од нас, последна се губи надежта.
Затоа господа "Учени" догматици и "Технички писмени", немојте да ги обесхрабрувате визионерите во оваа област од науката. На крај, ве молам ако не се согласувате со овој мој став, не го коментирајте, оти тоа е сепак само мој став, а вие и понатаму задржете си го својот став, колку и да е бизарен, ако така ви одговара.
Со почит,
Вани Николов, дипл.инж.
конструктор и иноватор
Како и сите светски списанија за популаризација на науката и техниката, така и списанието ЕМИТЕР ги поттикнува дискусиите за сите теми од науката и техниката. Независно од тоа дали се согласуваме со нечии ставови или не, рубриката "Писма" постои, покрај другото, токму за изнесување на различни мислења и за коментирање на различни ставови. Вие ги коментиравте нашите ставови за една одредена тема од науката, за што ние ви се заблагодаруваме. Меѓутоа, природно е правото и ние да го прокоментираме вашиот став кога сметаме дека тоа е потребно, како што е случај во оваа прилика.
На пример, вашиот став и тврдење дека "Сè што човекот гледа во природата може да го копира" е погрешен, затоа што тоа тврдење не се темели на ниту една цврста основа (закон), туку е само една убава, неостварлива желба. Понатаму, на планетава нема "постојано движење на водата" како што тврдите вие, затоа што тоа движење е резулат, меѓу другото, и на топлината од Сонцето. Кога Сонцето ќе го потроши своето гориво, слично на машина со еден огромен но конечно голем резервоар со фосилно гориво, ќе престане "постојаното" движењето на водата на Земјата.
Исто така, вие користите погрешна дефиниција за поимот "перпетуум-мобиле". Дефиницијата за "перпетуум-мобиле" (т.е. "вечно движење") е една те иста во сите можни книги, учебници и енциклопедии, па и ние во ЕМИТЕР ја подразбираме токму така како што е дефинирана, додека вие користите некоја своја дефиниција која е потполно различна од општоприфатената. Бидејќи вие нема да успеете да ги натерате сите народи на светов да ја променат класичната дефиниција на "перпетуум-мобиле" напишана во сите книги и учебници од памтивек до денес, вашата дефиниција не може да ја наметнувате како исправна (и притоа да не дозволувате коментирање). Евентуално, би можеле да кажете дека вие мислите оти е можно да се направи некаква "машина која вечно ќе се движи, а како погонска енергија ќе користи само природни сили: надворешна гравитациона енергија, магнетно поле итн." Вака срочена, вашата дефиниција не е јасна ниту прецизна, но како и да е, таквата машина повторно нема да функционира, бидејќи таа надворешна природна сила/поле мора да биде циклично променлива за да може да се искористи како погонска енергија, а наведените сили/полиња не се циклично променливи. Земјиното гравитационо или магнетно поле е речиси константно по јачина (магнетното опаѓа во последниве илјада години, но екстремно бавно) така што тоа не може да се искористи како погонска енергија. Класичните хидроелектрани кои го користат "вечното движење на водата" (под дејство на гравитацијата на Земјата и на топлината од Сонцето) и хидроелектраните кои го користат приливот/одливот (плима/осека) на водните маси (под дејство на гравитацијата на Месечината и Сонцето) не се "перпетуум-мобиле" според класичната дефиниција, но можеби влегуваат во вашата дефиниција. Сепак, мислам дека ваквите хидроелектрани не се она што вие го замислувате како машина од вашата дефиниција за "перпетуум мобиле", меѓу другото затоа што тоа би значело дека вашиот идеал за таква машина веќе е постигнат (има илјадници вакви хидроелектрани низ светот!), па, така да се изразам, вие не би имале со што да се занимавате понатаму, визионерски и недогматски.
Во природата навистина имало (и сè уште има) појави кои не можеле да се објаснат со дотогаш познатите закони, но тие појави НИКОГАШ не биле во спротивност со дотогаш познатите физички закони! Логично, бидејќи тие закони тогаш не би биле закони. Од друга страна, "перпетуум-мобилето" е во спротивност со сите досега познати физички закони! Притоа, досега никој не успеал да докаже дека некој од познатите физичките закони е погрешен! Затоа и ги нарекуваме физички закони, бидејќи тие се потврдувани безброј пати, без ниту едно отстапување. Дали вие сте докажале дека некој од досегашните закони во физиката е погрешен, па врз основа на тоа тврдите дека науката е погрешна догма и оти може да се направи "перпетуум-мобиле"?
На крај, да нагласам: не е правилно да се каже дека, на пример, физичките закони од класичната механика се погрешни – иако не може директно да се употребат во случаи на брзини блиски на светлината (тука Ајнштајн го кажал своето).
Со ова ваше писмо и со нашиов одговор сметаме дека темата "перпетуум мобиле" е исцрпена, барем за рубриката "Писма". Наредните коментари, ставови и мислења по ова прашање ќе ги пренасочиме на Форумот, кој наскоро ќе биде активиран на нашата веб-страница.
Владимир Филевски
Почитувани,
Го изработив автоматското училишно ѕвоно од Емитер 12/09, но проблем ќе биде со одморите. Имено, вака конципирано нема да биде функционално, бидејќи мора да се овозможат одмори од 5, 10 до 30 минути помеѓу одделни часови (што зависи од училиштето). Во разговор со неколку наставници по ОТП видов дека има потреба и желба да се направи овој уред и на часовите по ОТП, но треба да се направат наведените измени, па макар да се усложни плочката и да се додадат дополнителен бројач и транзистори. Доволни се 7 часа, бидејќи повеќето училишта во Велес работат во две смени и максимум можат да си дозволат 7 часа.
Значи, доколку авторот, г. Петар, може и сака, би го замолиле (во име на повеќе ваши читатели) да стори напор и да направи дополнителна плочка со бројач и транзистори кои би се додале на постоечката конструкција.
Инаку, јас за 1000 денари набавив компјутерче P1 на 333 MHz и го оспособив за работа само со програмата RADUGA. Оваа програма е наменета за радиостаници, за правење програма. Се прави листа на одмори (со музика, реклами и џинглови) па се остава празен (silent) простор од 2700 секунди за секој час. Музиката може да се менува секој ден, само да се запази тајмингот (времетраење на одморите). Додека трае часот, може да се изврши мануелна корекција и да се скрати часот. Не сум имал директна потреба за тоа па направив неколку плеј-листи меѓу кои има две со по 30 минутен фонд на часовите, така што може да се комбинира по потреба. Исто така програмот има и временско нагодување (самостартување) кое во зададено време самото ја активира програмата. Исто така постои систем за преклопување на музичките нумери (се бира време и начин на преклопување на нумерите). Програмата добро работи и со Win 98 и XP.
Поздрав,
Љупчо Данов
Да се нацрта нова шема и плочка со сите додатоци и можности кои ги спомнувате не е мала работа и тоа излегува од рамките на рубриката "Писма". Исто така и концепцијата на прикажаниот автомат е таква што речиси не е можно да се преправи во некое универзално решение кое ќе одговара на сите потреби, во поглед на траењето на часовите, позициите и траењата на одморите, кои се различни во различни училишта и за различни денови/ситуации. Заради овие причини уште кога тргнавме во реализација на спомнатиот проект заедно со авторот одлучивме да се прикаже една основна верзија и да се дадат упатства за секој кој ќе има потреба да може да го модифицира автоматот согласно своите потреби. Значи, ги имате сите информации да го надградите/измените колото онака како што сакате - дел од преправките можете да ги направите на постоечката плочка, а за некои дополнителни кола направете посебна плочка и поврзете ја на соодветен начин со главната.
Во план ни е да подготвиме и објавиме уште два (посложени) проекта за автоматско училишно ѕвоно, едниот со класични дигитални кола, а другиот со микроконтролер, кај кои ќе биде можно лесно да се изврши промена на траењето на часовите и одморите. Меѓутоа кога (и дали) ќе се случи реализација на овие проекти сега не би можел да ветам ништо.
Значи, за сега останува можноста да го изработите автоматското ѕвоно од бројот 12/09 со преправките кои ви се потребни или за таа намена да користите компјутер со програмата Raduga. Во овој контекст повторно ќе го спомнам она што колегата Петар Аврамовски го има кажано во својот текст: колку има смисол еден компјутер да биде "деградиран" и да работи како обичен прекинувач, а при тоа дневно да троши неколку kWh, спротивно на светските трендови и повици за рационално трошење на електричната енергија?
Слободан Таневски
Здраво,
Сакам да поставам две прашања во врска со "50W робустен аудиозасилувач" од ЕМИТЕР 3/10.
1. Дали кондензаторите C13 и C14 можат да се заменат со два други со вредност од 4700µF/25V.
2. Дали блок-кондензаторите C2, C3 и C12 можат да се заменат со електролитски кондензатори со иста вредност како на шемата (1µF/63) и како се поврзуваат според поларитетот?
Златко Димов, преку е-пошта.
Пред да го дадам одговорот на вашите поставени прашања во врска со овој засилувач, сакам да ве поздравам и да ве охрабрам, затоа што се интересирате и решивте да го изработите овој квалитетен аудиозасилувач.
Ако сте редовен читател на нашето и ваше списание ЕМИТЕР, во неколку написи од областа на аудиозасилувачи имам напишано дека во филтерскиот дел од напојувањето треба да се користат електролитски кондензатори со работен напон поголем за најмалку 20% од DC-напонот за напојување на засилувачот. За овој засилувач работниот напон на кондензаторите C13 и C14 треба да биде: Ucmin = 1,2xUs или Ucmin = 1,2x25 = 30V или најблиска стандардна вредност 35V!?
Ова ни кажува дека за да немате проблеми, односно "прегорување" на кондензаторите C13 и C14 и да не ви се случи онаа народната: "Сиромавиот двапати плаќа" за C13 и C14 МОРА да користете електролитски кондензатори со капацитет од 2200µF или поголем, но со пробивен напон не помал од 30V!
Блок-кондензаторите C2, C3 и C12 можат да се заменат со електролитски кондензатори. Ако се одлучите за овој чекор, плусот од C2 треба да се врзе со базата на T1, плусот од C3 со спојот меѓу R1 и R2, а плусот на C12 со базата на T13.
Инаку, ако јас се прашувам, нема потреба од ваква замена на кондензаторите, бидејќи овие блок-кондензатори можат да се најдат во секоја продавница за електронски материјали по "багателна" цена, а блок кондензаторите имаат многу подобри електрични карактеристики во аудиофреквенциите во однос на електролитските!!! Не ми е јасно зошто да правите непотребен компромис за заштеда на само 15 денари!?
Славко Стојковски
Сакам да ве прашам уште нешто во врска со напојувањето. Сакам 50W засилувач од Е3/2010 да го користам во автомобил па дали треба да му направам некаков исправувач или чистач на влезниот напон, или, пак, се доволни само C13 и C14 за да се добие онаа средина (GND) и дали, всушност, може да работи на толкав напон од 12V?
П.С. Во врска со C13 и C14 мислам дека можат да бидат од 25V затоа што 1,2x12-18V = 14,4-21,6V.
Ви благодарам што се трудите за секој да најдете решение....
Златко Димов, преку е-пошта.
За да може спомнатиот засилувач да работи во автомобил ќе ви биде потребен DC/DC конвертор кој од единечниот напон на акумулаторот (12V) ќе направи симетричен напон од 2x25V т.е. ±25V. Такво коло не е лесно и евтино да се направи во самоградба, особено кога треба да биде со моќност од околу 150 вати, како за овој случај. Ако сакате да правите засилувач за во автомобил, тогаш ви го препорачувам проектот "70W автомобилски засилувач" од Емитер 9/04.
Формулата со која го пресметувате напонот за C13 и C14 ви е погрешна. Од каде ви е идејата дека напонот е 12-18V кога на шемата јасно се гледа дека тие кондензатори се приклучени на напоните за напојување, едниот на +25V, а другиот на -25V. Токму затоа тие МОРА да бидат за напон од најмалку 30V, а прва стандардна вредност е 35V.
Слободан Таневски
Најнапред пофабли за веб-страницата и имам едно прашање за г. Петар Николовски.
Сакам да изведам термичка изолација на фасадата, но имам една дилема. Ѕидовите на куќата се од стара непечена полана тула и како фасада е користена т.н. малтерисана "трска". Дали да користам "YTONG" цигли, да изѕидам уште еден ѕид од надворешната страна, или доволно ќе биде да конструирам ѕид од "стиропор". Ве молам за предлози и сугестии.
Благодарам однапред.
Александар Тефов, Кавадарци
Системите за надворешна топлинска изолација на ѕидовите на база на стиропор или стаклена/минерална волна се многу лесни (околу 15 kg/m2) и не претставува проблем ѕидната конструкција да издржи вакво минимално оптоварување. Меѓутоа, тие бараат солидна подлога врз која стиропорот или волната ќе бидат залепени. Вашите ѕидови од т.н. "ќерпич" (непечена тула) со малтер врз трска во никој случај не претставуваат сигурна подлога за ваква изолација. Затоа, вашето размислување за дополнително ѕидање нов ѕид од надворешната страна е сосема исправно.
Од вашето писмо не може да се разбере дали објектот е приземен или има и кат и дали ѕидовите од непечена тула го носат покривот или во нивниот состав се и дрвени греди (т.н. "бондрук"), врз кои лежи покривната конструкција. Ова прашање е важно од аспект, дали новиот ѕид ќе ја преземе покривната конструкција, во кој случај тој треба да е носив, со сопствен темел и статички да е димензиониран.
Од аспект на топлинско-изолациски карактеристики на новиот ѕид, можете да употребите блок -тула со шуплини или гас-бетон (Ytong), со дебелина 20 - 25 cm. Варијантата со гас-бетон има значително подобри изолациски својства. Минималната дебелина на надворешната топлинска изолација (стиропорот) нека биде 6 cm за ѕидот од гас-бетон и 8 cm за тулата. При одлуката кој материјал ќе го употребите за ѕидање, сигурно е дека ќе ги споредите и цените за двете варијанти.
Петар Николовски