Почитувани,
Го прочитав написот за модификацијата на звучникот CAV DP265 ама не можам да најдам во текстот објаснување за механизмот на функционирање кондензаторот Cm во насока на подобрување на АФК. Скоро и да не сум запознаен со светот на аудио техниката, но еве го моето размислување. Како што сфаќам, заради резонанцијата има издигнување на гласноста при фреквенција околу 135 Hz, кое сакате да го испеглате. Велите дека при резонантната фреквенција од 135 Hz импедансата на среднотонецот е многу поголема од импедансата на кондензаторот C1 при таа фреквенција. Практично велите дека при 200 Hz импедансата на среднотонецот е поголема од импедансата на кондензаторот, а при 135 Hz сигурно тој ефект е поизразен . Е сега, ме буни следново - додавањето на уште еден кондензатор од 47mF паралелно на овој првиов С1 уште повеќе ќе ја намали еквивалентната импеданса на двата паралелно врзани кондензатори па ако претходно при резонанција сам С1 не можел многу да ја намали амплитудата на среднотонецот при 135 Hz, сега двата паралелни кондензатори уште помалку ќе можат да ја намалат амплитудата. И сега ми се создава контрадикторна ситуација - вие всушност ја намалувате еквивалентната импеданса на кондензаторите за да се намали гласноста околу 135 Hz!? Многу ме интересира кое е објаснувањето.
Поздрав,
Зоран Јанкулоски
Главниот проблем кај звучникот CАV DP265 не е издигнувањето на 135 Hz, туку, како што е објаснето во написот, е “дупката” меѓу 150 и 450 Hz (слика 1 во написот) заради премалиот кондензатор C1. Кондензаторот C1 и импедансата на двата среднотонци (Слика 4 во написот) формираат едноставен РЦ филтер пропусник на високи фреквенции, чија долна гранична фреквенција е околу 450 Hz (Слика 5 во написот). Со дополнителниот кондензатор Cm се добива значително пониска долна гранична фереквенција, така што се пополнува дупката под 450 Hz (Слики 6 и 7 во написот). Правилно сте заклучиле дека со дополнителниот кондензатор Cm ќе се зголеми амплитудно – фреквенциската карактеристика (АФК) во непосредната околина на резонатната фреквенција од 135 Hz, но тоа не е нешто многу важно. Со споредба на Сликите 5 и 6 може да се види дека со дополнителниот кондензатор Cm зголемувањето на АФК на фреквенција од 135 Hz е само 1 dB, што е занемарливо мала промена (на полошо). Но затоа дупката меѓу 150 и 450 Hz е поправена за дури 5 dB, што е огромна промена на подобро! Едноставно, бенефитот што го носи дополнителнот кондензатор Cm во опсегот од 150 до 450 Hz е многу поголем од негативната страна на (занемарливо) малото издигнување на 135 Hz. Конструирањето на звучниците секогаш е поврзано со компромис, но “мајсторијата” е да се најде најдобриот компромис.
Владимир Филевски
Почитувани,
Емитер читам и купувам редовно од 2003 година. Во секој број внимавам на правописот во изданието. Емитер за мене важи за списание кое го пишуваат образовани граѓани на Македонија. Не можам да не ви забележам на последниот број – особено на написите од Невенка Стојановска. Упорно го користи зборот “билиони”. Нема “билиони”, туку има “милијарди”. Кај е лекторот на Емитер да корегира? Од тоа што чувствувам одбивност од правописот на Невенка Стојановска, често ги игнорирам нејзините написи. Не сакам во списанието да сретнувам непостоечки зборови или скопјанизми. Разбудете го лекторот од зимски сон за да си ја врши работата и пишувајте квалитетни написи без да сретнуваме зборови карактеристични за Скопје или карактеристични за сомнително образовани луѓе. Написите од Петар Лагудин се прекрасни, од Владимир Филевски исто така.
Исто, имавте грешка во шемите за релаксациски осцилатори со NE555 со променлив однос импулс/пауза. Не памтам дали грешката беше во тоа што имаше нацртано вод кој не треба да го има или фалеше вод кој треба да го има. Дополнително, написите од Ива Зафировска се со измешан редослед на зборовите или нејасни и морам да дешифрирам која е пораката на реченицата.
Ви посакувам успех во лекторирањето и во работата.
Зоран Јанкулоски
Почитуван г-не Јанкуловски,
Вашето писмо, особено со забелешката за зборот “билиони”, прилично нè зачуди, бидејќи на сите во Емитер (авторите, уредништвото и лекторката) добро ни е познато двојното значење на тој збор. Зар е можно на авторот и неколкумина кои ги читаме написите пред објавување да ни се протнал таков пропуст, и тоа неколкупати, како како што велите? Затоа направив внимателна проверка и еве ги резултатите:
1. Во последниот број, но и во последните 4 броја на Емитер никаде не е употребен зборот “билион”. Според тоа Вашата забелешка дека во последниот број на Емитер на неколку места е употребен зборот “билион” (и тоа погрешно) е целосно неточна.
2. Претпоставив дека сте се збуниле и Вашата забелешка не се однесува за списанието туку за онлајн-вестите. Направив пребарување и низ онлајн-вестите и најдов две вести од месец мај оваа година, во кои е спомнат зборот “билион”. Тоа се:
Забавена снимка на светлински пулс https://emiter.com.mk/vesti/18397
Чекор напред кон преносливи атомски часовници https://emiter.com.mk/vesti/18404
Меѓутоа и во двете статии зборот “билион” не е погрешно употребен за да означи милијарда (109), како што Вие мислите, туку за да го означи бројот 1012 и тоа е јасно напишано – во првата статија во загради стои појаснувањето дека тоа е 1012, а во втората зборот “билион” се поврзува со префиксот Тера кој, како што е познато, означува 1012.
Тука сметам дека е потребно да дадам појаснување во врска со употребата на зборот “билион”. Имено, зборот “билион” постои и се користи во континентална Европа и во англосаксонските земји (САД и Обединетото Кралство), но со различни значења. Во англосаксонските земји со зборот “билион” се означуваат 1000 милиони (109), а тој број кај нас (во Европа и поголемиот дел од светот) се нарекува милијарда. Во Европа и во поголемиот дел од светот зборот “билион” означува 1000 милијарди односно 1012. Споредбен преглед на имињата на неколку големи броеви е даден во табелата, а детално објаснување прочитајте на линкот од Институтот за математика на ПМФ: http://poim-pmf.weebly.com/kako-se-citaat-golemite-broevi.html
3. Што се однесува до грешката во релаксацискиот осцилатор, тој не е со NE555 како што велите (немаме таков објавено во спомнатиот серијал), туку е со операциски засилувач (објавен во Емитер 10-12/2018, стр. 47). Исправка на таа грешка беше објавена веднаш во следниот број (1-3/2019) на стр. 94 (и на веб-страницата за наведената статија) и ме чуди како Вие како внимателен читател не сте ја забележале.
4. Ме зачудува острината на Вашите забелешки и прозивки во врска со правописот без да посочите ниту еден конкретен пример. Ние уште од првиот број имаме постојано анагажирано лектор (за разлика од многу други медиуми) кој совесно си ја врши својата работа (иако хонорарот е скромен), а исто така и самите автори внимаваат на изразот и правописот. Досегашните 200 броеви сведочат дека сме прилично успешни во тоа. Сепак, ова не значи дека не може да ни се протне понекоја грешка, но од такви ситни изолирани случаи да генерализирате дека во ЕМИТЕР има многу “скопјанизми” и правописни грешки “карактеристични за сомнително образовани луѓе” е навистина претерано и неумесно.
По овие образложенија и одговори, останува само да Ви се заблагодарам за пофалбите и убавите желби и да Ве повикам уште повнимателно да го читате Емитер.
Слободан Таневски
Почитувани,
Вашата редакција и реакција ме израдува и јас сум во заблуда за значењето на “билион”. Бев уверен дека “билион” е присвоен збор од англискиот јазик и мислев дека всушност се мисли на наша милијарда, 109. Префиксите за големи броеви ги знам како рима, ги користам уште и постојано ги вртам низ ум почнувајќи од екса, па пета, тера, гига, мега, кило, хекто и дека, па малите – деци, центи, мили, микро, нано, пико, фемто и ато. Имињата за 1021, 1024, 10-21 и за 10-24 ми се тазе сретнати. Секогаш ги користам како степен, на пример 6·109 и не го читам како 6 милијарди или 6 билиони, туку едноставно 6·109 и негде назад во умот ми светка придушено дека префиксот се вика милијарди и би било 6 милијарди, а како англицизам се 6 билиони. Проверив на Гугл и така е како што велите. Токму заради културолошки заблуди, сметам дека е далеку попрактично и побезбедно да се користи бројката со степенот наместо бројката со името.
За шемите за релаксациските осцилатори сега ми текнува дека беше со операциски засилувач, да. Во право сте.
Сакам и да одам на работа, да ги завршувам обврските, да одржувам бизнис, да го терам хобито, да читам Емитер, да ги реализирам плановите, попатно да трпам нервози, стрес и ете концентрацијата попушта.
Продолжете со успешната работа. Сè најдобро.
Зоран Јанкулоски
Почитуван г. Јанкулоски,
Во Емитер од поодамна имаме одлучено сите големи броеви (од милијарда нагоре) да ги пишуваме и со нивното име и со нивната вредност прикажана со експонент (А·10X). Така е постапено и во наведените случаи. На овој начин се избегнува можна забуна, како кај читателите на кои не им е блиско означувањето на броевите со експонент, така и кај читателите кои имаат математичко-техничко образование.
Следете нè и понатаму,
Слободан Таневски
Падна тешко обложување меѓу мене и еден мој пријател за тоа што е клучот на EGR вентилот кај современите мотори. Само ЕМИТЕР може да ја спаси ситуацијата и затоа ве молиме за одговор.
Голем поздрав,
Горан Марковски
и Љубиша Крстевски
Клучот е во значителното присуство на вода (H2O) во продуктите (гасовите) од согорувањето во моторите СВС. Имено, при идеалното согорување (интензивна оксидација) продукти од согорувањето се топлина, јаглероден диоксид и вода (во испарена состојба). Е токму водата е “она главното” во нашиов случај затоа што и покрај фактот што таа се наоѓа во гасовита (испарена) состојба, продолжува да ја прима топлината од околината и оди кон состојба на прегреаност. Водата има многу голема специфична топлина (тоа практично значи дека таа ја “пие” топлината) и ако дел од тие гасови ги вратиме повторно во комората за согорување, водата што се наоѓа во тие гасови ја намалува температурата на истурените појаси кои се со висока температура (реално, тоа се шпицови од топлина или многу врели појаси од гас), а со тоа се намалува создавањето на многу отровните и опасни азотни оксиди, кои се создаваат во услови на високи температури од останатите продукти од реалното согорување во компресиониот простор. При ова, моторот е еколошки прифатлив (т.е. поминува на технички преглед).
Томе Скендеровски
Имам еден интересен проблем, а знаејќи дека разговарам со аудиофили се надевам дека ќе можете да ми помогнете :)
Неодамна го надградив домашното кино со AVR ресивер на ARCAM, модел AVR550, напојуван од масивен тороиден трансформатор. Од пред неколку дена почна да се појавува механички брум од трансформаторот. Почнав да истражувам околу темата, направив препорачан troubleshooting и с# наведува на тоа дека постои DC-Offset во мрежата за напојување (230 Vac). Веднаш барав каде може да се купи DC trap (blocker), но очигледно производителите знаат која е нивната целна група и забегуваат со цени :) – најевтината понуда почнува од 400 евра па нагоре. Интересно е што неколку сајтови водени од ентузијасти нудат DIY решенија, а истото го гледаат како можност да заработат нешто со тоа. Еден од нив е од Шведска и нуди готови печатени плочки со и без компоненти: https://sjostromaudio.net/cart/en/mains-circuits/62-dct03-dc-filter-for-...
Ме интересира кое е вашето мислење околу квалитетот на решението погоре? што би се додало или одземало за да се добие резултат како оној од познати брендови кои работат со дополнителни безбедносни европски стандарди и наплаќаат големи пари за тоа? Или со други зборови, дали вреди да инвестирам време и пари во DIY (направи сам) проект ако квалитетот на скапите брендирани решенија не може да се постигне со самоградба?
Фала однапред,
Дејан Панов
Прво треба да се провери дали DC офсетот во мрежата навистина е проблемот. Ако DC офсетот постои, тогаш решението е едноставно и релативно евтино – шемата и вредностите се дадени на Сликата 8 на следниот линк:
https://sound-au.com/articles/xfmr-dc.htm
Препорачувам да се прочита целиот текст од линкот – Род Елиот е експерт со светско реноме.
Владимир Филевски
Ве молам за одговор на неколку прашања:
1. Шемата што ја имате дадено во Емитер 4/2014 за склопот Скалично светло со предупредување пред гаснење, дали е точна?
2. Дали имате изработено ваков склоп?
3. Дали треба посебно напојување за LM311?
4. Зошто се носи 230VAC директно на LM311?
5. Дали имате плочка за истиов проект со број ППК1413?
Гоце Ѓорѓиевски
Пред некој ден одговарав на слични прашања за истиов проект. По сè изгледа дека ни Вие го немате прочитано текстот бидејќи за сè што прашувате е јасно напишано во статијата “Автоматски прекинувач за осветлување” од Емитер 4/2014.
1. Да, шемата е точна, како што е вообичаено за Емитер.
2. Да, го има изработувано наш соработник.
3. и 4. Не треба посебно напојување за LM311. ИК LM311 се напојува од приклучокот за 230Vac, но тој напон се смалува со компонентите R7, C4, D1, D2, C5 на вредност од 5,5Vdc со кој се напојува ИК. Ова подетално е објаснето во наведениот напис, на стр. 59. Зошто токму така е направено, има објаснување во текстот.
5. Моментално имаме само една плочка ППК1413.
Прашање до Вас – го имате изработено колото или планирате да го изработите?
Поздрав,
Слободан Таневски
Мошне често приватно работам со клинести ремени и ме интересира дали постои некое општо правило за нивното почетно притегнување? Во литературата што ми е достапна ништо конкретно не можам да најдам за овој мој проблем. Многу Ви благодарам за одговорот.
Ненад Стојковски
Експлицитен одговор за тоа колку се притегнуваат клинестите ремени во стручната литература е тешко да се најде. Впрочем, го нема. Тоа произлегува од фактот што клинестите ремени го пренесуваат моментот благодарение на нормалните сили врз бокот на ременот, предизвикани од заклинувањето на ременот кога тој е под оптоварување и варира (се самонагодува) од големината на тоа оптоварување. Тоа, практично, значи дека потребна е само релативно мала почетна сила на претходно притегнување, со цел да може да се реализира (возникне) заклинувањето на ременот. Колкаво е тоа почетно притегнување? Мало. Тоа претходно притегнување практично се нагодува на следниот начин: ако најдолгиот слободен огранок на клинестиот ремен е во должина до 300 милиметри, тогаш клинестиот ремен треба да е толку затегнат да можеме со палецот на нашата рака, притиснувајќи го ременот навнатре, на половината од таа делница, да се повлече за околу 10 до 15 милиметри. А ако делницата е поголема од 300 милиметри, повлекувањето на ременот да е меѓу 20 и 30 милиметри. При ова се смета дека возникнала доволно почетна сила на триење, којашто при оптоварувањето на ременот преминува во сила на заклинување, која, пак, го пренесува потребниот момент. Ова важи за сите класични клинести ремени.
Томе Скендеровски
Ме интересира дали некогаш сте објавиле нешто во врска со конструкција на засилувачи и антени за аматерски радио телескоп(и)? Дали некој ваш читател или соработник се има обидено да направи радио телескоп?
Интересен пример за „откачена” употреба: https://www.qsl.net/yu1aw/ANT_VHF/ANT.htm
Александар Шулевски
Досега не сме објавиле таков проект. Темата е многу интересна, но бара големи познавања од електрониката и радиоастрономијата, како и добра местоположба за антената (радиотелескопот). Пред речиси 40 години, кога поактивно се занимавав со астрономија, купив една американска книга „Радиоастрономија” наменета за ентузијасти-самоградители, со детални конструкции на радиоастрономски антени и приемници. Сепак, денес напредокот на техниката ја има прегазено таа книга. После толку време има голем напредок во електрониката, со подобри транзистори и конструкции на приемници, со помал шум и поголема селективност. Но, градската околина загадена со електромагнетни шумови не влијае поволно на таквите проекти, а и димензијата на антената треба да е голема, така што не гледам некој потенцијал за успех на еден таков евентуален проект. За некои посилни астрономски радиоизвори може да се пројде со некој помал array од хеликоидални антени, но и тоа не може да се постави на балкон од стан – за таков проект мора да се има куќа со двор.
На дадениот линк е опишана средно голема (за радиоаматерски услови – огромна!) параболична радиоантена, која инаку може да се користи како радиотелескоп, но таму е опишана нејзината употреба исклучиво како Earth-Moon-Earth радиоаматерска радиокомуникација - што нема врска со радиоастрономијата, иако таму попатно се спомнати некои мерења на сигналот од неколку галактички радиоизвори, заедно со Сонцето).
Владимир Филевски
Здраво,
Сакам да прашам дали има грешка во шемата за автоматски прекинувач за скалично светло од Емитер 4/2014, поточно дали колото LM311 треба да биде поврзано на 230V како што е на шемата или на друго напојување од 12V?
Давор
Тоа што го прашувате е јасно напишано во статијата. Дали ја имате прочитано? ИК LM311 се напојува од приклучокот за 230V, но тој напон се смалува со компонентите R7, C4, D1, D2, C5 на вредност од 5,5V со кој се напојува ИК. Ова подетално е објаснето во наведениот напис “Автоматски прекинувач за осветлување” од Емитер 4/2014, на стр. 59.
Слободан Таневски
Почитувани,
Добив на подарок унимер ISKRA US6A, кој не е исправен. На омското подрачје х1 има отпорник со видливи оштетувања од горење, со ознака 36е5. Претпоставувам дека треба да е 36 оми, но на мерење покажува 300 k. Исто така има оштетен кондензатор со ознака ISKRA 50000 j 630 V - KFMU 40/+85. Не ја разбирам оваа ознака - колкав треба да биде капацитетот? Го испробав подрачјето за мерење напони и тоа е исправно.
Во унимерот нема батерија, а на Гугл најдов дека ознаката на батеријата е 2R10 од 3 V. Во продавниците најдов батерија 3,7 V – дали таа батерија е соодветна за него и дали може да се стави појака батерија?
Од десната страна на унимерот има два конектора за наизменична струја – не знам за што служат? Дали се тие за полнење на батеријата и дали може да има батерија која може да се дополнува?
Дали може од вас да ги добијам соодветните отпорник, кондензатор, батерија и електрична шема? Имам основни познавања од електроника, но без ваша помош не би можел да го поправам.
Владо Арсов
Оштетениот кондензатор има капацитет од 50 nF, толеранција од 5% и максимален еднонасочен напон од 630 волти. Отпорникот има отпорност од 36,5 оми.
За да може унимерот US6A да мери отпорност, мора да се инсталира батерија од 3 волти. Не “појака”, туку точно 3 волти, инаку мерењата ќе бидат погрешни! Батеријата 2R10 тешко може да се најде, но наместо неа може да се користи ЕДНА литиумска CR123A или CR14505 (овие НЕ се полнат!) кои се со помали димензии од 2R10, па ќе може лесно да се сместат во постоечкото лежиште за батеријата, но ќе мора на некој начин да се поврзат плусот и минусот од батеријата со соодветните контакти од лежиштето. Или, може да се направи надворешно напојување со две сериски споени алкални батерии од по 1,5 волти.
Приклучоците од десната страна за наизменичен напон НЕ служат за полнење на батеријата (таа НЕ се полни!), туку служат како извор на наизменичен напон за мерење на кондензатори. Со оглед на очигледното неискуство, советувам да не се приклучува на наизменичен напон!
Списанието ЕМИТЕР не продава отпорници, кондензатори и батерии! Тие може да се купат во секоја продавница за електронски делови. Шемата на унимерот е во прилог на веб-страницата за оваа статија.
Владимир Филевски
Здраво ЕМИТЕР,
Имам автомобил Рено Канго кој го користам за службени работи. Возилото го купив на старо. Имам еден проблем: педалата за спојката (куплунгот) е многу тврда и кога го возам возилото преку целиот ден понекогаш ме заболува левата нога. Дали е тоа нормално или се работи за некаков дефект? Ако е потребно, ве информирам дека автомобилот има дизелски мотор. Ви благодарам на одговорот.
Марко Јанковки,
Почитуван Марко,
Со вашето возило све е во ред и нема никакви проблеми во однос на спојката (кумплунгот). Вашето возило е опремено со сува едноламеласта фрикциона спојка со тањираста пружина на притисната плоча. Имено, дизелските мотори со иста или слична силина како бензинските имаат околу два пати поголем вртежен момент на моторот отколку бензинските мотори. Тоа значи дека потребна е околу два пати поголема нормална потисна сила врз ламелата за да може таа да го пренесе тој момент. А за тоа е потребна скоро два пати “посилна” тањираста пружина која се наоѓа во корпата на притисната плоча. А како преносниот механизам (од педалата до притисната плоча) има природно ограничен и ист од на педалот од спојката како кај бензинските мотори а заради едноставност отсуствува сервомеханизам за педалот на спојката (засилувач на сила), тоа природно и нормално значи отпорот на педалот од спојката кај вашиот мотор да е околу два пати поголем од колку кај “еквивалентните” бензински мотори. Дефинитивно, Вашата спојка (кумплунг) е сосема исправна и немате никакви проблеми со него. Слободно и безгрижно користете си го Вашиот автомобил.
Томе Скендеровски
Pages
Пишувајте ни, прашувајте, коментирајте, предлагајте...
Ако имате некоја критика, пофалба или предлог за списанието, ако имате прашање или коментар во врска со некој напис објавен во ЕМИТЕР, ако имате прашање од која било област од науката и техниката или, ако имате проблеми со изработка и поправката на вашите уреди и системи – слободно обратете ни се.
Потрудете се вашите писма да бидат кратки и прецизни, но внимавајте да ги содржат сите неопходни информации во врска со темата. Ќе се потрудиме нашиот одговор да го добиете што побрзо (преку e-mail), а најинтересните писма, заедно со нашиот одговор ќе бидат објавени во списанието и на нашиот Веб портал (https://emiter.com.mk/pisma). Во секој број едно писмо ќе биде прогласено за “Писмо на бројот“ и неговиот автор ќе биде награден со полугодишна претплата на ЕМИТЕР.
Напоменуваме дека сите писма што ќе пристигнат на адреса на редакцијата сметаме дека се испратени со цел да бидат објавени. Редакцијата го задржува правото да ги обработи писмата што ќе бидат објавени, во насока на лектура, појаснување и кратење. На крајот, мора да напоменеме дека, и покрај нашата желба, сепак, не сме во можност да одговориме на сите писма и прашања.