Здраво,
Го изработувам конверторот на VGA видеосигнал во композитен видеосигнал од Емитер 11/2011 и имам проблем со плочката (ППК1140) и конекторот. Имено, кога VGA конекторот ќе го поставам на плочката од страната на елементите, редоследот на пиновите изгледаа наопаку. За да биде како што треба потребно е конекторот да го поставам од страната на бакарните водови. VGA конекторот го имам извадено од стара графичка картичка. Дали плочката е погрешно направена или јас имам погрешен конектор кој што не одговара?
Поздрав,
Драган Стојчевски

Бидејќи авторот на написот и проектот, Петар Аврамовски, моментално е презафатен со работата на својата докторска дисертација јас го проверив распоредот на пиновите за VGA конекторот, цртежот на ППК во Емитер и разгледав неколку фотографии од прототипот, па според тоа можам да заклучам дека авторот користел конектор со прави изводи (од VGA кабел) кои потоа со жички ги споил надолу на плочката (под 90 степени). Така неговиот конектор всушност е обратен од оние кои фабрички имаат изводи надолу (под 90 степени во однос на влезот на конекторот).
Ако и вашиот конектор е со прави изводи направете го истото и вие, а ако имате конектор со изводи надолу тогаш или ќе треба обратно да го залемите или, пак, да го монтирате на кутијата од уредот па со жички да ги споите соодветните изводи со соодветните лемни места на плочката. Мислам дека ова е полесно отколку да сечете и крпите водови на плочката.
Инаку прототипот на VGA конверторот функционира одлично, во што самите можете да се уверите од фотографиите и филмчето на нашиот веб сајт
https://emiter.com.mk/poveke.php?napis_id=3863
Слободан Таневски


Здраво,
Јас сум редовен читател на вашето списание па ги читам и писмата испратени до Редакцијата, читам и критики во стилот дека хартијата на која се печати списанието требало да биде поквалитетна и слично. Според мене ова се бизарни критики, јас можам да дадам само комплименти. Списанието ви е супер – продолжете така и понатаму.
Да преминам на главното.
Пред еден месец купивме комплет кит за проектот "Засилувач од серијата на STK4038II" од ЕМИТЕР 6/2005, го склопивме како што беше наведено во списанието (три пати мери, еднаш сечи) го вклучивме и звучеше со квалитет на засилувач со ламби.
Употребивме електронски елементи наведени во списанието со мали промени: кондензаторите C12 и C13 ги ставивме 4700µF/63V и употребивме тороидно трафо кое на секундарот испорачува 51V односно нефилтрирано испорачува напон од 2x25,5V. Ако се пресмета 51/1,32 се добива напон од 2x38,6V, значи речиси 40% поголем напон од препорачаното – во списанието е наведена гранична вредност од ±57V. Според табелата во списанието треба да имаме препорачен напон од 32,5V односно 2x24V. Користиме стари звучници во нови кутии, накои на Горење со драјвери од ЕИ Ниш (од HSR 40W на 4 ома). Звукот беше прекрасен меѓутоа при последното вклучување засилувачат прегоре иако не беше оптоварен на максимална јачина, па така целиот ќеиф се претвори во разочарување. Сега од разочарување немам ниту желба ниту сили да ги проверувам сите елементи поединечно за да дојдам до причината за дефектот.
Ви го опишав трафото пошто мислам дека тоа е главната причина за дефектот, друго не гледам што би било причина за грешка бидејќи претходно си работеше како што треба. Го проверив трафото и кај него нема промени во карактеристиките и испорачува напон до самата плочка судејќи по тоа дека светат LED диодите. Затоа мислам дека интегралецот е отиден во неповрат, а не знам како да го проверам со обичен унимер. Затоа прашањето ми е као да го проверам интегралецот или, пак, вие да ми посочите која е можната причина за дефектот (можеби некој отпорник или кондензатор) за да ми ја олесните работата. И дали според каректеристиките на трафото можам да набавам и ставам STK4042II, јас мислам дека може ама ми треба ваше мислење за да не се случи истото. Имаме и други засилувачи како JVC и Techniks, барем денес не е проблем да се набави половен засилувач за цена до 50 евра, меѓутоа нема ништо поубаво од филингот да користиш засилувач што си го направил со сопствен труд.
Можеби сум испуштил нешто што може да ви помогне во откривањето на можната причина на дефектот па слободно прашајте ме.
Поздрав и однапред ви благодарам,
Ташо Христов

Ви благодариме за пофалните зборови. Што се однесува до техничката страна на вашето писмо, погрешно ја извршувате пресметката посочена во Емитер 06/2005 во врска со одредување на напонот на секундарот на трансформаторот зависно од употребеното ИК.
Кај вас ситуацијата е обратна, односно вие имате трансформатор со одреден напон на секундарот (2 x 25,5V). За да ја одредите врвната вредност на еднонасочниот напон што би го добиле со ваков трансформатор, треба ефективната вредност на наизменичниот напон да ја помножите со 1,41 и да одземете 1,4V (пад на напон на исправувачот во Грецов спој). Значи тука имаме: 25,5 x 1,41 - 1,4 = 34,5 V, односно врвната вредност на добиениот еднонасочен напон е 2 x 34,5 V, или ±34,5 V. Како што гледате, тоа е многу пониско од максималниот еднонасочен напон кој го издржува STK4038II (2 x 57 V, или ±57 V).
Горенаведената пресметка се однесува за специјалниот случај кога мрежниот напон изнесува точно 230 V, што никогаш не е случај. Напонот во нисконапонската мрежа ЕВН го дефинира како 230 V ±10%, а знаејќи ја реалната ситуација, паметно би било да се земат предвид флуктуации од ±20% што значи дека со вашиот трансформатор во содејство со диодите D1 до D4 и кондензарорите C1 и C2 може да се добие еднонасочен напон чија врвна вредност би се движела од 2 x 27,5 V до 2 x 41,5 V. Како што се гледа, и 2 x 41,5 V е многу под максималните 2 x 57 V кои може да ги издржи вашето ИК. Според ова во овој случај, потопно е непотребно STK4038II да се замени со некој "појак" од истата серија (на пример со STK4042II).
Значи, не е проблемот во трансформаторот, овој дури дава нешто помал напон од потребниот за да се добијат 60W на 8 ома со ова ИК! Според описот што го дадовте, најверојатно се работи за дефект на самото ИК. Тоа можете "на ладно" да го споредите со друго исправно мерејќи ги отпорите на соодветните изводи кон маса (изводот 3). Мерење "на ладно" значи одлемен ИК, односно ниедна од неговите ногарки да не е врзана во коло.
Потоа, препорачливо е да извршите мерења и "во живо", односно без ништо да се одлеми! Не плашете се! Не можете со ова многу повеќе да му наштетите на вашето ИК, та тој веќе еднаш (ако не и повеќе пати) бил приклучен на напон откога настанал дефектот! Што треба да мериме? Прво и основно мерење е да се измери напонот на излезот (ногарка 13) кон маса (ногарка 3). Тој напон, при краткоспоен влез (краткоспојник помеѓу IN и SGND) не смее да биде многу поголем од 100 mV, а обично изнесува од –20 mV do +20 mV. Ако овој напон е превисок, тоа упатува на неисправен ИК или на неисправна повратна врска (R6, R7 и C5).
Второ вообичаено мерење кое се извршува е мерењето на мирната струја (исто така при краткоспоен влез). Таа за STK4038II треба да изнесува помалку од 50 mA односно да предизвика пад на напон од најмногу 0,5 V на отпорник од 10 ома врзан на ред со позитивниот напон на напојување (+Us). Ако ја употребувате печатената плочка на Емитер (ППК020), одлемете ја ногарката 14 од ИК и вметнете го отпорникот од 10 ома меѓу неа и предвидениот извод на ППК. Преголема мирна струја јасно упатува на дефект на ИК!
Ако при првите две мерења сме добиле исправни вредности, проверете ги R4, R5, C3 и C4. И, се разбира, напоните +Us и -Us, ако не сте го направиле тоа уште на почеток!
На крај, ама не и последното што воопшто може да се случи е тоа што можеби вашиот ИК е термички оштетен, односно, просто кажано, сте го прегреале. Имајте на ум дека најголема дисипација на топлина кај засилувачите од АБ класа не настанува при најголема моќност, туку кај моќности нешто поголеми од половината од максималната! Во тој случај, новиот ИК ќе треба да го монтирате на поголемо ладилно тело!
Емилијан Иљоски


Во претходниве денови разгледував некоја аудио опрема за домашна употреба, па инспириран од мојата збунетост имам неколку прашања:
1. Ме интересира како да се разберат параметрите за еден засилувач, и како да се оцени неговиот квалитет? Како е врзан омскиот отпор со моќноста на засилувачот, т.е. ако на засилувач специфициран за 8 оми поврзам звучници од 6 или 4 оми дали ќе се зголеми неговата моќност и како тоа влијае на квалитетот на звукот. Што е предноста да се користи 8-омски, а што 4 или 6-омски звучник.
2. Што се добива ако засилувачот има торусно трафо или обично трафо, како влијае на чистотата на звукот и колкаво влијание има торусното трафо на цената на производот, како и заштита од оптоварување?
3. Кои параметри се клучни за квалитет на засилувачот и кои параметри и делови ја креваат екстремно цената?
4. Дали може да се поврзе, на пример, 5 x 100 W сараунд засилувач во стерео верзија и како се пресметува моќноста во тој случај за стерео верзија?
5. Дали засилувачот има различно изобличување при минимална оптовареност и при максимална оптовареност, и која би била најоптималната моќност на засилувачот за звучници специфицирани, на пример, како 150-ватни?
6. Кои се главни параметри на една звучна кутија и како да се издвои квалитет од неквалитет – која е предноста, а кој е недостатокот на звучниците со повеќе компонентни.
7. Дали звучници со повеќекомпонентна изведба бараат помоќен засилувач од еднокомпонентен звучник, иако се работи за иста моќност?
8. Дали е подобро да се купат звучници со помала импеданса или звучници со поголема импеданса, што се добива, а што се губи?
Милан Крајчевски

Прашањата што ги поставивте се комплексни и заслужуваат поширока елаборација, но за сега подготвив само неколку кратки одговори. Ако се интересирате за купување, можам да дадам препорака што да купите, но прво морате сами да одлучите колку пари ќе издвоите за тоа. Најевтините surround рисивери се 240 евра, додека комплет 5.1 звучници (со активен сабвуфер) се над 700 евра. Сè што е под овие цени не го сметам за hi-fi.
Добар стерео засилувач има за 190 евра (но со релативно мала моќност), а добар пар звучници се добиваат од 160-200 евра, па нагоре. Многу добар засилувач има за 250 евра, а пар звучници за 300 евра. Она што е навистина одлично, почнува со цена од 1500 евра.
1. Засилувач специфициран со 120 W/8 оми ќе даде поголема моќност на звучници од 4 оми, во идеален случај ќе даде 240 W. Но, тоа во реалноста речиси никогаш не е така, заради вообичаените компромиси околу цената на засилувачот и потребните делови, па затоа тој засилувач на 4 оми ќе даде некаде околу 180 W. На звучници од 6 оми ќе даде околу 160 W. Квалитетот на звукот нема да се менува на пониските импеданси, освен ако во засилувачот не се направени преголеми компромиси.
2. Торусното трафо е поскапо и има многу помала можност за појава на индуциран брум, особено кај засилувачи направени со самоградба. Инаку, постојат врвни засилувачи со класично трафо и ништо не им фали. Најефикасна заштитата од преопотоварување е со предимензионирање на трафото, но всушност најслабата алка се излезните транзистори - тие први горат ако засилувачот се преоптовари. Цената на трафото е значаен дел од цената на целиот засилувач.
3. Рамната фреквенциска карактеристика, малите изобличувања и можноста да даде доволно силна струја (доволно голема моќност) на својот излез се најважните параметри за засилувачот, но тоа веќе одамна не е проблем да се постигне. Тие се предуслови за основен, добар квалитет на звукот. Но, секоја наредна скала нагоре во квалитетот на звукот не е едноставно да се посочи. На пример, една многу важна карактеристика е колкави изобличувања и колкава моќност дава засилувачот на комплексни импеданси (за разлика од чисто отпорнички 8 или 4 оми) – тие параметри ниедна фирма не ги дава, а единствено можат да се најдат во некои тестови во списанија за аудиотехника. Уште полошо е тоа што некои работи во врска со квалитетот на звукот на засилувачите сè уште не се објаснети од науката. Она што науката со сигурност го знае и го употребува се квалитетни и многу скапи излезни 7 транзистори со голема линеарност.
4. Не треба ништо посебно да се поврзува, секој surround засилувач има опција два негови канала (front L + front R) да работат како класичен стереозасилувач. Во конкретниот пример, ќе се добијат 2 x 100 W во стереорежим.
5. Засилувачите имаат прилично константно ниско изобличување од мала па сè до пред максималната излезна моќност (всушност, изобличувањето благо расте со моќноста). Кога ќе дојде до максималната моќност, изобличувањата нагло растат заради клипинг на засилувачот – тоа е оној непријатен, изобличен звук. Токму поради тоа се препорачува моќноста на засилувачот да е приближна на звучникот (ако се бара максимална можна јачина на звукот), но да се внимава засилувачот да не влезе во клипинг. Во конкретниов случај, за максимално гласна репродукција од тој звучник потребен е 150 W засилувач. Инаку, за домашна употреба и нормално гласно слушање доволен е засилувач од 20 W, но тогаш опасноста од клипинг е поголема (и опасноста од горење на високотонците) во случај на погласно слушање.
6. Предноста е употреба на специјализирани звучнички единици (драјвери) за одредени опсези на фреквенции, што резултира во подобра дисперзија на звукот, помали изобличувања и порамна фреквенциска карактеристика (и подлабоки басови). Недостаток е повисоката цена (повеќе драјвери) и посложена и поскапа свртница.
7. Не.
8. Звучници со пониска импеданса влечат поголема струја од засилувачот. Некои засилувачи (повеќето surround рисивери) не можат да дадат доволно голема струја за звучници од 4 оми (тогаш на засилувачот кај излезните конектори пишува "8-16 ohm" или "6-16 ohm"). Општо, звучник од 8 оми лесно ќе свири на секој засилувач, додека звучник од 4 оми не ќе може да се приклучи на некои засилувачи. Но, проблемот е што тие номинални 8 оми или 4 оми не ја покажуваат целата слика, тука поважна е целата зависност на импедансата од фреквенцијата. Може да се случи звучник со номинална импеданса од 8 оми да има многу големи промени на фазата и опасно ниски импеданси на одредени фреквенции и заради тоа да му прави повеќе проблеми на засилувачот, отколку звучник од 4 оми со благи промени на имедансата во целото фреквенциско подрачје.
Заклучок: Сите hi-fi засилувачи имаат добри основни параметри и од нив не може да се заклучи каков звук ќе даваат. Деталните мерни тестови во списанијата за Hc-Fi аудиотехника можат да дадат повеќе информации, но на крај врховниот судија сепак е увото. Разликите во звукот на засилувачите се мали и не можат да се споредат со големите разлики во звукот меѓу звучниците.
За разлика од засилувачите, врз основа на измерените параметри на звучниците може однапред да се предвидат многу аспекти од тоа каков звук ќе има звучникот, но на крај повторно одлучува увото.
Препорака: за звучници да се издвојат повеќе пари отколку за засилувачот.
Владимир Филевски