Почитуван г-не Филевски!
Голем и топол поздрав до Вас и Вашата екипа. Имам проблеми со мојот звучник Infinity Ref. 1i – децата ваделе кондензатори, ставале други, смениле сè... (Кога со деца садиш краставици, криви никнуваат). Резултат на сево ова е матен, спор звук без високи тонови (едниот високотонец е оштетен). Се случува и засилувачот да исклучува на положба не поголема од "10 часот" на потенциометарот Volume. Со ом-метарот измерив 3,5 ома. Во проспектот на Infinity пишува дека номиналната импеданса им е 6 ома, а осетливоста 89dB/2.83V/1m. Не ми е јасно! Дали може да се најдат некои високотонци (поевтини) кои би се вклопиле со овој бас-звучник? Дали високотонец со SPL од 86 dB на 8ома во комбинација со бас-звучник со 89 dB на 4 ома има исто SPL?
Срдечен поздрав од
Иван Јовановски од Куманово
Ви благодараме за поздравите. Замената на оштетениот оригинален високотонец со поевтин сигурно ќе го расипе звукот, дури и ако се проектира нова, оптимизирана свртница. Затоа, Ви препорачувам да ги однесете Вашите звучници (и двата!) во Скопје, во продавницата "Аудио центар" (Градски Трговски Центар, прв кат). Продавницата "Аудио центар – БОЛИН" (т.е. фирмата КОДИ) е овластен дистрибутер за "Infinity" и во нивниот сервис вршат замена на оштетените делови од звучниците со оригинални делови од "Infinity". Освен високотонецот (цена: 15 евра), ќе Ви извршат замена и на преправените (расипаните) свртници со оригинални "Infinity". Претходно договорете се со нив – телефонот на "Аудио центар" е 02-3114-831.
Променетите вредности на елементите од свртницата предизвикале опасно намалување на импедансата на целиот звучнички систем, и тоа е причината зошто Вашиот засилувач исклучува дури и при мали јачина. Вредностите на елементите мора да се вратат на оригиналните величини.
Номиналната импеданса од 6 ома претставува средна вредност на импдансата на звучникот, сметана во подрачјето на средните фреквенции (од 300 до 5000 Hz). Отпорноста што се мери со ом-метар се мери на фреквенција од 0 Hz (а таму нема никави музички тонови!), односно таа е еднонасочна отпорност, со која засилувачот никогаш не е оптоварен. Еднонасочната отпорност што сте ја измериле (3,5 ома) е вообичаена вредност за звучник со номинална импеданса од 6 ома, така што најверојатно бас-звучникот е исправен.
Ако треба да додадете високотонец на еден бас звучник со осетливост од 89dB/2.83V/1m, тогаш осетливоста на високотонецот мора да биде исто така 89dB/2.83V/1m, независно од нивните импеданси. Кога се споредуваат осетливости (а така секогаш се прави при конструирање на звучници), импедансите на бас-звучникот и на високотонецот не се важни! Сосема друга ситуација е ако се споредува ефикасноста на звучниците. Ако имаме различни импеданси на звучниците, а се дадени нивните ефикасности, тогаш бас-звучник со импеданса од 4 ома и ефикасност од 83dB/1W/1m треба да се спари со високотонец со импеданса од 8 ома и ефикасност од 86dB/1W/1m, бидејќи и двата имаат иста осетливост од 86dB/2.83V/1m. Сигнал од 2,83 V на отпорност од 8 ома дава точно 1 W.
Владимир Филевски
Почитувана редакцијо,
Заедно со нарачката на плочката и PIC-от за домашниот буба-аларм, имам и неколку прашања:
1. Дали за Домашниот буба-аларм можам да користам кристал од 10,245MHz затоа што од 10MHz не можам да најдам?
2. Дали после програмирањето на бројот тој ќе се избрише од меморијата ако се прекине напојувањето?
3. Колкава моќност и за која импеданса треба да биде засилувачот за звучникот Транс 6.5 од летниот двоброј, и ако може малку подетално да објасните како се врши дампирањето на кутијата?
Перица Јакимов од Св. Николе
Еве кратки одговори на Вашите прашања:
1) Што се однесува до кристалот што се употребува, тој МОРА да биде со фреквенција од 10MHz. Секоја друга вредност на кристалот ќе ја наруши работата на уредот. Преку фреквенцијата на кристалот се одредени сите операции што ги извршува PIC-от. Кристал од 10MHz во Скопје има во сите продавници за електронска опрема и делови.
2) Телефонскиот број што ќе се програмира во уредот останува запаметен сè додека не се избрише или промени од страна на корисникот. Тоа значи дека и по снемување на напонот за напојување (па дури и по 100 години), програмираниот телефонски број останува запаметен.
3) Звучникот Транс 8 има номинална импеданса од 8 ома, така што на него може да се приклучи каков било засилувач. Како што имам напишано многу пати, моќноста на звучникот е најмалку важната карактеристика, бидеќи високотонците најлесно прегоруваат со слаби засилувачи. Постапката за дампирање на кутијата Транс 6.5 беше доволно детално објаснета во текстот, но за да биде појасна додадов уште една реченица во текстот за проектот Транс 8 во овој број на ЕМИТЕР. Ве упатувам детално да ги прочитате и двата текста.
Добре Блажевски-Доц и Владимир Филевски
Здраво,
Имам рисивер SA-TX 30 Technics. Ладењето му се вклучува кога јачината на засилениот сигнал достигнува одредена вредност. Сè додека не се вклучи ладењето, постојано се загрева цело куќиште, а ладењето му е минимално. Во врска со автоматска контрола на PC вентилатор (број 4/2003) ме интересира:
- Зошто ладењето не е вклучено цело време додека работи рисиверот? Дали елементите се способни да го издржат загревањето до одреден степен или друго е во прашање? Дали тоа (неговото коло за ладење) ќе има некаква врска со колото за ладење што сакам јас да го изградам (пр.: неправилности во вклучувањето на сопственото коло за ладење на рисиверот?
- Дали може напонот од 7,2 V кој важи за температура од 250 да се зголеми ако се зголеми и R2, според формулата која е напишана (гледано при иста температура)?
- Може да се користат два вентилатора поврзани паралелно, нели?
- Какви се шансите за резонанца и нејзино решавање ако се искористат два вентилатора? На пр.: може да се реши ако на еден од вентилатор му се поврзе сериски еден отпорник, па така едниот вентилатор да врти побавно од другиот. Но тогаш различната брзина дали ќе доведе до нерамномерно ладење?
- Мора да се користат вентилатори за PC?
- Дали вентилаторите може да се наместат однадвор на куќиштето (врз него)?
- Ако може двата да се наместат врз него, дали може да дуваат двата кон внатрешноста на рисиверот или надворешноста или пак еден кон внатрешноста, а другиот на надвор? Кое решение е подобро?
- Дали NTC треба да го допира куќиштето или доволно е да биде на мало растојание од истото?
- Планирам да искористам вентилатори за кои пишувавте во еден од претходните броеви, не се сеќавам кој (Напишано беше:"ладење во боја"). Може, нели?
Ви благодарам однапред,
Зоран Јанкулоски, преку e-mail
Некои електронски уреди најдобро работат кога ќе ја постигнат својата оптимална работна температура (моќни FM предаватели, базни радиостаници, трансивери и слично), но во секој случај преголемото загревање е штетно за секој електронски уред (драстично се намалува животниот век на електронските компоненти).
Во вашиот случај најверојатно станува збор за неисправност на системот за ладење. Причината може да биде неисправен температурен сензор (сензорот ги нема потребните карактеристики), неисправна калибрација, или пак неправилно монтирање на температурниот сензор. Понекогаш грешката што ја прави системот за ладење (поради некоја од претходно наведените причини) може да изнесува и повеќе од 20°C.
Ладењето кај современите електронски уреди се вклучува автоматски кога температуратурата на уредот ќе ја надмине однапред дефинираната температура (овој принцип се применува и кај автомобилите од понов датум), но кај вас системот на ладење не функционира исправно.
Напонот може де се зголеми со промена на отпорникот R2 или со промена на NTC отпорникот. Наместо NTC отпорникот можете да употребите променлив отпорник (потенциометар поврзан како реостат) со што, наместо автоматска, ќе добиете мануелна контрола на брзината на вртење на вентилаторите. Поврзувањето на два вентилатори паралелно не е најдобра идеја. Подобро би било за секој вентилатор да употребите засебен уред за контрола на брзината. Можете да употребите какви било вентилатори со работен напон до 24V (се разбира доколку можете да го обезбедите потребниот напон од рисиверот и извршите промена на вредноста на отпорникот R2 според формулата). Но, ви ги препорачувам вентилаторите за PC поради нивната бесшумна работа и малата потрошувачка. Вентилаторите можете да ги монтирате однадвор така што и двата ќе дуваат навнатре, но на кутијата мора да има отвори низ кои ќе излегува воздухот (мора да се обезбеди добра циркулација на воздухот во внатрешноста на кутијата). Доколку елементите кои загреваат како ладилно тело го користат куќиштето (што е најчест случај) NTC отпорникот треба да биде допрен до куќиштето (помеѓу NTC отпорникот и куќиштето ставете термопроводлива паста за подобар термички контакт). Ако употребите вентилатори со вградени светлечки диоди, рисиверот ќе изгледа многу поинтересно и поубаво.
Денис Галовски
Голем поздрав до Редакцијата и честитки за неверојатно корисната серија за сервисирање на аудиоуреди.
Одамна го имам направено лампашкиот бафер-засилувач XX-D со лампа ECC-82 и многу сум задоволен од добиениот звук. Имам неколку лампи ECC-83 па би сакал да ги употребам и нив. Еден пријател ми кажа дека може да ги употребам во истиот уред но со промена на местата на отпорниците и кондензаторите. Дали е тоа возможно?
Кенан Сакипи од Скопје
Вашиот пријател е во голема заблуда – местата на отпорниците и кондензаторите НЕ СМЕАТ да се променат! Ако се користи друг тип на лампа, тогаш треба само да се променат ВРЕДНОСТИТЕ на отпорниците! Ве упатувам да ги прочитате написите "Електронски цевки и нивна примена" во ЕМИТЕР 12/98 и 1/99.
Вашите лампи ECC 83 сепак не ќе можете да ги искористите во бафер засилувачот XX-D, бидејќи лампата ECC 83 има многу висока внатрешна отпорност дава мала струја и потребен £ е многу повисок напон. Лампата ECC 83 е конструирана да има добри карактеристики за во аноден напонски засилувач, а не за катоден бафер засилувач.
Владимир Филевски
Почитувана редакцијо,
Вашето списание го земам уште од првиот број и сметам дека истото си ја исполнува својата задача. Новиот концепт во овие тешки времиња е храброст и успех е што воопшто излегува од печат.
Го направив дигиталниот мерач на капацитивност од Е12/97 и Е1/98 но до ден денес истиот не функционира. Променив неколку различни интегрални кола и со некои воопшто не работи. Поседувам и осцилоскоп со кој направив некои мерења но не можам да одредам каде е проблемот. Мерењата се следните:
1. Осцилаторот работи и на пин 4 има правоаголен сигнал со 4Vss а на пин 10 има пилест сигнал
2. Контролната логика сметам дека не работи добро бидејќи сигнлот од временската база после C1 паѓа на 100mV о понатаму до T1 потполно се губи. Ова се случува само кога има приклучено мерен кондензатор на клемите.
Поздрав, Ѓорѓи Андонов
Како што може да се забележи, голема веројатност е дека имате употребено компоненти со сомнителни карактеристики. Се разбира дека вината е на страна на трговците кои гледаат само да продадат нешто што е со ниска цена, а квалитетот е на последно место.
Поседувањето на осцилоскоп е голема помош во некои безнадежни ситуации, но не е секогаш услов за успешен исход. Како и да е, во продолжение ќе ја опишам постапката со која би требало да се одредат можните проблеми.
Најпрво треба да се потврди исправноста на плочката со печатено коло и да се отстрани можноста од постоење на прекин или краток спој меѓу соседните водови. Потоа се оди на одредување на исправноста на секој блок од уредот поединечно. Се започнува од напојувачката секција, каде со волтметар најпрво се испитува точноста и стабилноста на излезниот напон. Ако напонот е приближно 9V (+/-5%) се проверува и појавата на осцилации во него со осцилоскопот. Ако нема поголем брум од 20mV тогаш сè е во ред со него.
Потоа се испитува исправноста на временската база со осцилоскоп (се проверува дали има присутен правоаголен сигнал на пин 3 од IC12 со приклучен кондензатор за мерење и без него. Кога нема приклучено кондензатор фреквенцијата треба да биде доста висока, но сепак треба да се добие правилен правоаголен сигнал.
Ако е во ред, се проверува осцилаторот. Според вашето писмо претпоставувам дека проблемот е токму во овој блок. Со осцилоскоп се проверува сигналот на Clock излезот од осцилаторот. Да се преконтролира и фреквенцијата на оваа линија која траба да биде според одбраната позиција на преклопникот за избор на мерното подрачје. Ако не е присутен овој сигнал треба да се види дали има прекин на ППК или краток спој на делот од осцилаторот. Треба да се добијат правоаголни импулси со амплитуда од минимум 7V. Kако што забележувам во вашето писмо, на пинот 4 се добива правоаголен сигнал но со многу мала амплитуда, а на пин 10 се добива пилест сигнал што не е добро! Пробајте да го замените ова интегрално коло, па повторете ги мерењата.
Ако ова е во ред, останува уште да се провери контролната логика. Најпрво треба да се измери напонот на R1 со изваден кондензатор C1. Напонот на двата краја од отпорникот треба да биде приближно 9V. Ако напонот на пинот на отпорникот кој се поврзува со IC10A не е повисок од 8 волти треба да се замени IC10A. Ако е добар напонот на пиновите 1и 2, се мери напонот на пинот 3 од IC10A кој треба да биде околу 0V. Потоа се враќа C1 на своето место и со осцилоскоп се мери сигналот кој доаѓа од временската база кон C1. Треба да е присутен истиот сигнал како и на пин 3 од IC12. Ако тоа не е така, се проверува врската меѓу пин 3 од IC12 и C1. На другата страна од C1 треба да се добијат тенки импулси со амплитутуда од околу 9V (се мерат наизменични сигнали). За да се забележат овие импулси, треба правилно да е нагодена сондата на осцилоскопот и временската база на осцилоскопот да биде поставена на максимално 20µs/поделок. Ако постојат овие импулси се проверува на пин 3 од IC10A дали има правоаголни импулси (како што сте навеле дека постојат кога нема приклучено кондензатор) на мерните клеми. Ова индицира дека импулсите постојат, но кога ќе поврзете кондензатор на влез се зголемува периодата на повторување на овие импулси кои сега тешко се забележуваат. Повторно отстранете го мерниот кондензатор од клемите и проверете ја присутноста на правоаголниот сигнал на пин 3 од IC10A. Ако е во ред, се проверува присутноста на сигналот на базата и колекторот на T1. На базата треба да се добијат импулси со амплитуда од околу 0,65V а на колекторот инверзни импулси со амплитуда од околу 9V. Ако е ова во ред се проверува постоењето на краткотрајни импулси на ресет изводот. Ако и ова е во ред, значи дека уредот и исправен, но не е правилно калибриран! Калибрирањето се изведува според постапката опишана во текстот на проектот.
Во секој случај, во тек е подготовка на проект за модерен микропроцесорски мерач на капацитивност со поголема точност и поголем мерен опсег, па се надевам дека ќе ви биде полесно да го изработите новото решение!
Благој Ќупев
Најнапред пофабли за веб-страницата и имам едно прашање за г. Петар Николовски.
Сакам да изведам термичка изолација на фасадата, но имам една дилема. Ѕидовите на куќата се од стара непечена полана тула и како фасада е користена т.н. малтерисана "трска". Дали да користам "YTONG" цигли, да изѕидам уште еден ѕид од надворешната страна, или доволно ќе биде да конструирам ѕид од "стиропор". Ве молам за предлози и сугестии.
Благодарам однапред.
Александар Тефов, Кавадарци
Системите за надворешна топлинска изолација на ѕидовите на база на стиропор или стаклена/минерална волна се многу лесни (околу 15 kg/m2) и не претставува проблем ѕидната конструкција да издржи вакво минимално оптоварување. Меѓутоа, тие бараат солидна подлога врз која стиропорот или волната ќе бидат залепени. Вашите ѕидови од т.н. "ќерпич" (непечена тула) со малтер врз трска во никој случај не претставуваат сигурна подлога за ваква изолација. Затоа, вашето размислување за дополнително ѕидање нов ѕид од надворешната страна е сосема исправно.
Од вашето писмо не може да се разбере дали објектот е приземен или има и кат и дали ѕидовите од непечена тула го носат покривот или во нивниот состав се и дрвени греди (т.н. "бондрук"), врз кои лежи покривната конструкција. Ова прашање е важно од аспект, дали новиот ѕид ќе ја преземе покривната конструкција, во кој случај тој треба да е носив, со сопствен темел и статички да е димензиониран.
Од аспект на топлинско-изолациски карактеристики на новиот ѕид, можете да употребите блок -тула со шуплини или гас-бетон (Ytong), со дебелина 20 - 25 cm. Варијантата со гас-бетон има значително подобри изолациски својства. Минималната дебелина на надворешната топлинска изолација (стиропорот) нека биде 6 cm за ѕидот од гас-бетон и 8 cm за тулата. При одлуката кој материјал ќе го употребите за ѕидање, сигурно е дека ќе ги споредите и цените за двете варијанти.
Петар Николовски
Сакам да ве прашам уште нешто во врска со напојувањето. Сакам 50W засилувач од Е3/2010 да го користам во автомобил па дали треба да му направам некаков исправувач или чистач на влезниот напон, или, пак, се доволни само C13 и C14 за да се добие онаа средина (GND) и дали, всушност, може да работи на толкав напон од 12V?
П.С. Во врска со C13 и C14 мислам дека можат да бидат од 25V затоа што 1,2x12-18V = 14,4-21,6V.
Ви благодарам што се трудите за секој да најдете решение....
Златко Димов, преку е-пошта.
За да може спомнатиот засилувач да работи во автомобил ќе ви биде потребен DC/DC конвертор кој од единечниот напон на акумулаторот (12V) ќе направи симетричен напон од 2x25V т.е. ±25V. Такво коло не е лесно и евтино да се направи во самоградба, особено кога треба да биде со моќност од околу 150 вати, како за овој случај. Ако сакате да правите засилувач за во автомобил, тогаш ви го препорачувам проектот "70W автомобилски засилувач" од Емитер 9/04.
Формулата со која го пресметувате напонот за C13 и C14 ви е погрешна. Од каде ви е идејата дека напонот е 12-18V кога на шемата јасно се гледа дека тие кондензатори се приклучени на напоните за напојување, едниот на +25V, а другиот на -25V. Токму затоа тие МОРА да бидат за напон од најмалку 30V, а прва стандардна вредност е 35V.
Слободан Таневски
Здраво,
Сакам да поставам две прашања во врска со "50W робустен аудиозасилувач" од ЕМИТЕР 3/10.
1. Дали кондензаторите C13 и C14 можат да се заменат со два други со вредност од 4700µF/25V.
2. Дали блок-кондензаторите C2, C3 и C12 можат да се заменат со електролитски кондензатори со иста вредност како на шемата (1µF/63) и како се поврзуваат според поларитетот?
Златко Димов, преку е-пошта.
Пред да го дадам одговорот на вашите поставени прашања во врска со овој засилувач, сакам да ве поздравам и да ве охрабрам, затоа што се интересирате и решивте да го изработите овој квалитетен аудиозасилувач.
Ако сте редовен читател на нашето и ваше списание ЕМИТЕР, во неколку написи од областа на аудиозасилувачи имам напишано дека во филтерскиот дел од напојувањето треба да се користат електролитски кондензатори со работен напон поголем за најмалку 20% од DC-напонот за напојување на засилувачот. За овој засилувач работниот напон на кондензаторите C13 и C14 треба да биде: Ucmin = 1,2xUs или Ucmin = 1,2x25 = 30V или најблиска стандардна вредност 35V!?
Ова ни кажува дека за да немате проблеми, односно "прегорување" на кондензаторите C13 и C14 и да не ви се случи онаа народната: "Сиромавиот двапати плаќа" за C13 и C14 МОРА да користете електролитски кондензатори со капацитет од 2200µF или поголем, но со пробивен напон не помал од 30V!
Блок-кондензаторите C2, C3 и C12 можат да се заменат со електролитски кондензатори. Ако се одлучите за овој чекор, плусот од C2 треба да се врзе со базата на T1, плусот од C3 со спојот меѓу R1 и R2, а плусот на C12 со базата на T13.
Инаку, ако јас се прашувам, нема потреба од ваква замена на кондензаторите, бидејќи овие блок-кондензатори можат да се најдат во секоја продавница за електронски материјали по "багателна" цена, а блок кондензаторите имаат многу подобри електрични карактеристики во аудиофреквенциите во однос на електролитските!!! Не ми е јасно зошто да правите непотребен компромис за заштеда на само 15 денари!?
Славко Стојковски
Почитувани,
Го изработив автоматското училишно ѕвоно од Емитер 12/09, но проблем ќе биде со одморите. Имено, вака конципирано нема да биде функционално, бидејќи мора да се овозможат одмори од 5, 10 до 30 минути помеѓу одделни часови (што зависи од училиштето). Во разговор со неколку наставници по ОТП видов дека има потреба и желба да се направи овој уред и на часовите по ОТП, но треба да се направат наведените измени, па макар да се усложни плочката и да се додадат дополнителен бројач и транзистори. Доволни се 7 часа, бидејќи повеќето училишта во Велес работат во две смени и максимум можат да си дозволат 7 часа.
Значи, доколку авторот, г. Петар, може и сака, би го замолиле (во име на повеќе ваши читатели) да стори напор и да направи дополнителна плочка со бројач и транзистори кои би се додале на постоечката конструкција.
Инаку, јас за 1000 денари набавив компјутерче P1 на 333 MHz и го оспособив за работа само со програмата RADUGA. Оваа програма е наменета за радиостаници, за правење програма. Се прави листа на одмори (со музика, реклами и џинглови) па се остава празен (silent) простор од 2700 секунди за секој час. Музиката може да се менува секој ден, само да се запази тајмингот (времетраење на одморите). Додека трае часот, може да се изврши мануелна корекција и да се скрати часот. Не сум имал директна потреба за тоа па направив неколку плеј-листи меѓу кои има две со по 30 минутен фонд на часовите, така што може да се комбинира по потреба. Исто така програмот има и временско нагодување (самостартување) кое во зададено време самото ја активира програмата. Исто така постои систем за преклопување на музичките нумери (се бира време и начин на преклопување на нумерите). Програмата добро работи и со Win 98 и XP.
Поздрав,
Љупчо Данов
Да се нацрта нова шема и плочка со сите додатоци и можности кои ги спомнувате не е мала работа и тоа излегува од рамките на рубриката "Писма". Исто така и концепцијата на прикажаниот автомат е таква што речиси не е можно да се преправи во некое универзално решение кое ќе одговара на сите потреби, во поглед на траењето на часовите, позициите и траењата на одморите, кои се различни во различни училишта и за различни денови/ситуации. Заради овие причини уште кога тргнавме во реализација на спомнатиот проект заедно со авторот одлучивме да се прикаже една основна верзија и да се дадат упатства за секој кој ќе има потреба да може да го модифицира автоматот согласно своите потреби. Значи, ги имате сите информации да го надградите/измените колото онака како што сакате - дел од преправките можете да ги направите на постоечката плочка, а за некои дополнителни кола направете посебна плочка и поврзете ја на соодветен начин со главната.
Во план ни е да подготвиме и објавиме уште два (посложени) проекта за автоматско училишно ѕвоно, едниот со класични дигитални кола, а другиот со микроконтролер, кај кои ќе биде можно лесно да се изврши промена на траењето на часовите и одморите. Меѓутоа кога (и дали) ќе се случи реализација на овие проекти сега не би можел да ветам ништо.
Значи, за сега останува можноста да го изработите автоматското ѕвоно од бројот 12/09 со преправките кои ви се потребни или за таа намена да користите компјутер со програмата Raduga. Во овој контекст повторно ќе го спомнам она што колегата Петар Аврамовски го има кажано во својот текст: колку има смисол еден компјутер да биде "деградиран" и да работи како обичен прекинувач, а при тоа дневно да троши неколку kWh, спротивно на светските трендови и повици за рационално трошење на електричната енергија?
Слободан Таневски
Почитувана редакцијо,
Ќе се навратам повторно на една вечна тема од типот "ПОСТОЈАНО ДВИЖЕЊЕ", за и против. Нема да го користам латинскиот израз, затоа што тој ги доведува во заблуда многуте учени, приучени и "учени" луѓе. Ме зачудува ставот на некои луѓе од науката кои тоа прашање го поставуваат догматски, не може и точка. За нив веројатно, научниот прогрес дошол до својот зенит и застанал. Демек научено е сè и сè се знае, божем прогресот е статична големина. Тие го заборавиле, или воопшто не го знаат одамна воспоставениот и општоприфатен принцип во природата "Сè тече / сè се движи / сè се менува". Па господа догматичари сетете се, сè во природата се движи и се менува. Зачудува како не можете да прифатите дека сè што човекот го гледа во природата, може да го копира, зарем движењето на водата на планетата не е постојано движење, и да не набројувам уште многу и многу примери. Јас навистина не знам што вие подразбирате под поимот "Постојано движење", но јас ќе го кажам мојот став по тоа прашање.
Механизам или механички систем направен од човекот кој произведува механичка работа, без додавање на фосилно или минерално гориво, ниту електрична енергија однадвор, туку користејќи ги само природните сили околу себе, како гравитацијата, магнетното поле и др. Не заборавајте: "Сè тече / сè се движи / сè се менува". Науката не е статична категорија, постојано се усовршува и надградува (се менува).
Зарем во светот има малку појави кои не се објаснуваат со досега познатите закони. Ве молам немојте оние малку луѓе со визија, слободни мислители и креатори да ги обесхрабрувате со такви и слични написи во кои неаргументирано се тврди дека нешто во науката не може. Таквиот технобирократски став, повторуван од своите учители, е полтронски.
Во светот, па и кај нас, армија визионери, конструктори и иноватори размислуваат и работат на тој проблем наречен "Постојано движење" и сигурен сум дека некаде некогаш таа машина ќе биде конструирана, оти знам дека кај секого од нас, последна се губи надежта.
Затоа господа "Учени" догматици и "Технички писмени", немојте да ги обесхрабрувате визионерите во оваа област од науката. На крај, ве молам ако не се согласувате со овој мој став, не го коментирајте, оти тоа е сепак само мој став, а вие и понатаму задржете си го својот став, колку и да е бизарен, ако така ви одговара.
Со почит,
Вани Николов, дипл.инж.
конструктор и иноватор
Како и сите светски списанија за популаризација на науката и техниката, така и списанието ЕМИТЕР ги поттикнува дискусиите за сите теми од науката и техниката. Независно од тоа дали се согласуваме со нечии ставови или не, рубриката "Писма" постои, покрај другото, токму за изнесување на различни мислења и за коментирање на различни ставови. Вие ги коментиравте нашите ставови за една одредена тема од науката, за што ние ви се заблагодаруваме. Меѓутоа, природно е правото и ние да го прокоментираме вашиот став кога сметаме дека тоа е потребно, како што е случај во оваа прилика.
На пример, вашиот став и тврдење дека "Сè што човекот гледа во природата може да го копира" е погрешен, затоа што тоа тврдење не се темели на ниту една цврста основа (закон), туку е само една убава, неостварлива желба. Понатаму, на планетава нема "постојано движење на водата" како што тврдите вие, затоа што тоа движење е резулат, меѓу другото, и на топлината од Сонцето. Кога Сонцето ќе го потроши своето гориво, слично на машина со еден огромен но конечно голем резервоар со фосилно гориво, ќе престане "постојаното" движењето на водата на Земјата.
Исто така, вие користите погрешна дефиниција за поимот "перпетуум-мобиле". Дефиницијата за "перпетуум-мобиле" (т.е. "вечно движење") е една те иста во сите можни книги, учебници и енциклопедии, па и ние во ЕМИТЕР ја подразбираме токму така како што е дефинирана, додека вие користите некоја своја дефиниција која е потполно различна од општоприфатената. Бидејќи вие нема да успеете да ги натерате сите народи на светов да ја променат класичната дефиниција на "перпетуум-мобиле" напишана во сите книги и учебници од памтивек до денес, вашата дефиниција не може да ја наметнувате како исправна (и притоа да не дозволувате коментирање). Евентуално, би можеле да кажете дека вие мислите оти е можно да се направи некаква "машина која вечно ќе се движи, а како погонска енергија ќе користи само природни сили: надворешна гравитациона енергија, магнетно поле итн." Вака срочена, вашата дефиниција не е јасна ниту прецизна, но како и да е, таквата машина повторно нема да функционира, бидејќи таа надворешна природна сила/поле мора да биде циклично променлива за да може да се искористи како погонска енергија, а наведените сили/полиња не се циклично променливи. Земјиното гравитационо или магнетно поле е речиси константно по јачина (магнетното опаѓа во последниве илјада години, но екстремно бавно) така што тоа не може да се искористи како погонска енергија. Класичните хидроелектрани кои го користат "вечното движење на водата" (под дејство на гравитацијата на Земјата и на топлината од Сонцето) и хидроелектраните кои го користат приливот/одливот (плима/осека) на водните маси (под дејство на гравитацијата на Месечината и Сонцето) не се "перпетуум-мобиле" според класичната дефиниција, но можеби влегуваат во вашата дефиниција. Сепак, мислам дека ваквите хидроелектрани не се она што вие го замислувате како машина од вашата дефиниција за "перпетуум мобиле", меѓу другото затоа што тоа би значело дека вашиот идеал за таква машина веќе е постигнат (има илјадници вакви хидроелектрани низ светот!), па, така да се изразам, вие не би имале со што да се занимавате понатаму, визионерски и недогматски.
Во природата навистина имало (и сè уште има) појави кои не можеле да се објаснат со дотогаш познатите закони, но тие појави НИКОГАШ не биле во спротивност со дотогаш познатите физички закони! Логично, бидејќи тие закони тогаш не би биле закони. Од друга страна, "перпетуум-мобилето" е во спротивност со сите досега познати физички закони! Притоа, досега никој не успеал да докаже дека некој од познатите физичките закони е погрешен! Затоа и ги нарекуваме физички закони, бидејќи тие се потврдувани безброј пати, без ниту едно отстапување. Дали вие сте докажале дека некој од досегашните закони во физиката е погрешен, па врз основа на тоа тврдите дека науката е погрешна догма и оти може да се направи "перпетуум-мобиле"?
На крај, да нагласам: не е правилно да се каже дека, на пример, физичките закони од класичната механика се погрешни – иако не може директно да се употребат во случаи на брзини блиски на светлината (тука Ајнштајн го кажал своето).
Со ова ваше писмо и со нашиов одговор сметаме дека темата "перпетуум мобиле" е исцрпена, барем за рубриката "Писма". Наредните коментари, ставови и мислења по ова прашање ќе ги пренасочиме на Форумот, кој наскоро ќе биде активиран на нашата веб-страница.
Владимир Филевски
Pages
Пишувајте ни, прашувајте, коментирајте, предлагајте...
Ако имате некоја критика, пофалба или предлог за списанието, ако имате прашање или коментар во врска со некој напис објавен во ЕМИТЕР, ако имате прашање од која било област од науката и техниката или, ако имате проблеми со изработка и поправката на вашите уреди и системи – слободно обратете ни се.
Потрудете се вашите писма да бидат кратки и прецизни, но внимавајте да ги содржат сите неопходни информации во врска со темата. Ќе се потрудиме нашиот одговор да го добиете што побрзо (преку e-mail), а најинтересните писма, заедно со нашиот одговор ќе бидат објавени во списанието и на нашиот Веб портал (https://emiter.com.mk/pisma). Во секој број едно писмо ќе биде прогласено за “Писмо на бројот“ и неговиот автор ќе биде награден со полугодишна претплата на ЕМИТЕР.
Напоменуваме дека сите писма што ќе пристигнат на адреса на редакцијата сметаме дека се испратени со цел да бидат објавени. Редакцијата го задржува правото да ги обработи писмата што ќе бидат објавени, во насока на лектура, појаснување и кратење. На крајот, мора да напоменеме дека, и покрај нашата желба, сепак, не сме во можност да одговориме на сите писма и прашања.