Поздрав до вашата редакција.
Заинтересиран сум за градба на проектите од ЕМИТЕР 5/02 ("Полнач на Ni-Cd батерии"), и ЕМИТЕР 7-8/03 ("Полнач на литијум-јон батерии") и би сакал да извршам некои модификации со овие проекти, па би сакал да ми одговорите на следниве прашања:
1) Дали постоечкиот проект за полнење на Ni-Cd батерии можам да го употребам за полнење на Ni-Mh и оловни акумулатори и ако може, да ми кажете кои измени да направам во врска со отпорниците и излезниот транзистор во тој проект. Во овој проект кажавте дека напонот на полнење на батериите го одредува зенер диода D2, меѓутоа ако полнам само една или две Ni-Cd батерии дали да употребам една или две силициумски диоди кои ќе бидат директно поларизирани? И уште едно прашање за овој проект: ако полнам батерии кои барат струи поголеми од 1A, кој излезен трансистор да го употребам?
2) Во најновиот број на ЕМИТЕР 7-8/03 ("Полнач на литиум-јон батерии") кажавте дека отпорникот и транзисторот ја лимитира струјата на 650 mA. Дали можете да ми кажете кои измени треба да ги направам ако полнам литиум-јон батерии со струи поголеми од 2A.
3) При полнење на Ni-Cd, Ni-Mh и оловни акумулатори, кои струи на полнење да ги изберам во зависност од капацитетот на батеријата.
4) А сега, едно прашање од областа од физиката. До каде стигнавме со истражување во врска со фузиониот реактор и дали ќе го совладаме овој проблем во блиска иднина?
Анте од Куманово
Секој полнач си има своја намена, ако е наменет за одреден тип на батерии, и таков останува. Модификации не се дозволени! Подобро е да се проектира полнач за соодветниот тип на батерии отколку да се прават модификации. Зошто не изградите нешто како што е објавено, туку барате некакви модификации?
Добро би било во иднина малку да ги селектирате прашањата кои ги поставувате. Со други зборови, не прашувајте очигледни работи, на пример кој транзистор колку струја поднесува - тоа го има во секој каталог. Треба ли за тоа да се прашува? Набавете го оној тип транзистор кој е препорачан во проектот и толку!. Зошто сакате да модифицирате испробани шеми и проекти во кој е вложен голем труд, знаење и искуство од конструкторот?
Со Li-Ion полнач, да се полнат оловни акумулатори?! Зошто, кога за тоа има посебни полначи за таа намена, а неколку одлични решенија имаше во претходните броеви на ЕМИТЕР?
Поставувате прашање "која е оптималната струја на полнење?", а одговорот е во текстот – само треба внимателно да го прочитате текстот и ќе најдете дека таа е една десетина од капацитетот на батеријата.
За полнење на Li-Ion батерии со струи поголеми од 2A, потребни се посебни полначи со специјални заштити, полнењето е импулсно а се скратува и векот на батеријата доколку таа е со помал капацитет од 7200mAh. А каде се користи таква батерија и од каде ќе ја набавите???
За најновите достигнивања во истражувањето на фузијата ќе посветиме посебен напис во некој следен број на ЕМИТЕР.
Петар Аврамовски
Поздрав до сите во редакцијата на ЕМИТЕР!
Многу ми се допаѓа тоа што во секој број на ЕМИТЕР можат да се најдат сервисни шеми и упатства. Имам неколку прашања токму во врска со нив. Во шемата на засилувачот од активниот subwoofer Jamo SW 400E дали потенциометарот P2 е еден стерео потенциометар или се два моно? Кои се фреквенциите на оваа свртница?
Во врска со засилувачот Jamo A300: дали L1 е намотан на телото на R49? Секундарниот напон на трансформаторот е 2X50 V, но колку е другиот напон што оди на T 500 mA – дали е 12 V? Дали овој напон од 12 V се приклучува на R60?
За Jamo A300 пишува дека е потребен 400 VA трансформатор. Ако употребам 800 VA трансформатор, кондензатори од 47.000 µF и ако додадам уште излезни транзистори, ќе добијам ли поголема излезна моќност? Дали тогаш треба да се направат измени во лимитерот и на некое друго место и колкава треба да биде мирната струја?
Благодарам,
Јовица Данилоски од Ресен
Погрешно сте ја сфатиле намената на сервисните шеми во ЕМИТЕР. Тие шеми се наменети за сервисирање на конкретните уреди, а НЕ за изработка на пиратски копии на тие уреди! Дури и да направите "точна" копија на уредот, тој никогаш нема да звучи толку добро како оригиналниот фабрички уред (а и нема да има толку добри измерени карактеристики, се разбира). Причината е едноставна – производителите на тие уреди многу често употребуваат селектирани компоненти (на пример, идентични излезни транзистори), кои никогаш нема да можете да ги купите во продавница – особено не кај нас. Освен тоа, влијание на звукот има и печатената плочка – формата и траекторијата на патеките од бакарната фолија, распоредот на елементите на неа, итн. Некои уреди (на пример, засилувачот Densen) користат SMD компоненти, кои тешко дека ќе можете рачно да ги залемите (ако воопшто успеете да ги најдете некаде), а со стандардните компоненти сигурно ќе се добијат полоши карактеристики. Ако сакате сами да направите некој уред со проверени карактеристики, користете ги проектите објавени во ЕМИТЕР, за кои се објавени сите детали за нивната градба, а за евентуалните нејасни работи или проблеми на располагање секогаш стои авторот на уредот и редакцијата на ЕМИТЕР. Од друга страна, објавените сервисни шеми можат да послужат и да се научат некои "финти" од конструкторите на тие уреди :– погледнете ги шемите на засилувачите NAD и Densen. Се разбира, за да се сфатат тие "финти" потребно е многу знаење и искуство.
Прашањата кои ги поставувате излегуваат надвор од рамките на она што списанијата во светот го прават за своите читатели. Едноставно речено, вие не само што барате да направиме анализа на работа на комерцијален уред, туку барате и да направиме негова модификација! Ниту едно списание во светот нема да го направи тоа! Поточно кажано, можеби и ќе го направи, но само ако му платите 10.000 евра, или повеќе. Толку е цената за ангажирање на инженер, експерт за аудио електроника, кој ќе направи детална анализа, ќе ги направи потребните модификации, ќе изработи прототип и ќе го тестира и провери во практиката. Но, повторно ќе докажеме дека ЕМИТЕР е уникатно списание, и тоа во светски рамки – еве ги одговорите на повеќето ваши прашања.
Кога некој ќе ви го донесе Jamo SW 400E на сервисирање, визуелно лесно ќе откриете дека потенциометарот P2 е еден стерео потенциометар. Тоа истото може да се дознае и од анализа на делот од шемата каде се наоѓа P2 – тоа е најобичен филтер од втор ред. Граничната фреквенција на филтерот може да се менува од 84 Hz до 187 Hz.
Кога некој ќе ви го донесе Jamo A300 на сервисирање, визуелно лесно ќе откриете дали калемот L1 е намотан на телото на отпорникот R49, или не. Од сервисната шема се гледа дека наизменичниот напон кој доаѓа на осигурувачот T 500 mA понатаму оди на грецот D202, се филтрира и постанува еднонасочен од 12 V, што значи дека наизменичниот напон на секундарот треба да биде приближно 9-10 V. Според сервисната шема, добиениот еднонасочен напон од 12 V оди на R60, на R48 и на релејот RL1.
Ако во засилувачот Jamo A 300 ставите трансформатор од 800 VA и додадете уште излезни транзистори, нема да добиете поголема излезна моќност!!! За да се добие поголема излезна моќност, трансформаторот мора да има и повисок напон на секундарот! Се разбира дека мора да се направи измена на лимитерот, а и на многубројни други места! Кои се тие измени, колкава треба да биде мирната струја и што сè треба да направите за да добиете помоќен засилувач од Jamo A300, можете да дознаете ако на жиро сметката на редакцијата на ЕМИТЕР уплатите 10.000 евра :-).
Владимир Филевски
Почитувана редакцијо.
Веќе многу години списанието ЕМИТЕР го читам со голема радост и сум фасциниран од содржините од областа на науката и електрониката.
Одамна имам направено "Транзисторски стабилизиран извор" (Е10/99) и многу сум задоволен од неговата употреба при градење на уреди од списанието. Сакам да направам уште еден извор па би сакал да знам дали можам да ги користам во: независен режим на работа, симетричен режим на работа и паралелен режим на работа
Однапред ви благодарам и ви пожелувам понатамошни успеси во работа.
Ќенан Сакипи, Скопје
Доколку сакате да изработите два стабилизирани извори и да ги поставите во една кутија, најдобро е да употребите трансформатор со две независни секундарни намотки. При тоа треба да имате предвид дека номиналната моќност на трансформаторот треба да биде толкава, колку што е вкупната максимална моќност на двата стабилизатори. На овој начин ќе добиете два независни стабилизирани извори, со што ќе ги задоволите основните и понапредни потреби за голем број уреди кои ќе ги изработите. За двата стабилизатори да работат во симетричен режим потребно е кратко да ги споите "минусот" од "првиот" и плусот од другиот стабилизатор, при што оваа спојна точка ја претставува масата од двата напони. Тогаш "плус" клемата која е слободна од првиот стабилизатор ќе биде позитивниот напон, а слободната "минус" клема од другиот извор ќе биде негативниот потенцијал од вака добиените напони. Треба да се има предвид дека оваа врска е можна само доколку се употреби трансформатор со раздвоени секундарни намотки за напојување на уредите, или се употребат два независни трансформатори. Независниот режим на работа може да се искористи само доколку уредот кој сакате да го напојувате има потреба од два различни напони (се подразбира да има два независни влезови за напојување). При тоа не смее да се поврзат паралелно двата напонски уреди (плус со плус и минус со минус), туку може кратко да се спојат само минус клемите. Ова доаѓа од таму што е исклучително тешко, речиси невозможно да се нагодат излезните напони на двата уреди да бидат со ист напон. Ако постои мала разлика, макар тоа да е од ред на неколку миливолти, може да настане хаварија во едниот или двата напонски извори.
Благој Ќупев
Многу поздрав и најдобри желби до редакцијата на списанието! Јас сум заинтересиран за сабвуферите, поточно, заинтересиран сум за изработката – како се пресметува волуменот на кутијата (врз база на што?), потоа материјалот за изработка на кутиите, потоа, дали да биде отворена (bass reflex) или затворена (sealed) кутија, како и за тоа на кои параметри треба да се внимава кога се купува звучник за таа намена, поточно - како да се препознае "добар" или "лош" звучник? Доколку веќе имате објавено нешто во врска со сабуферите (освен сабуферот Aquarium од ЕМИТЕР 9/2002) би сакал да ми кажете кој број на ЕМИТЕР да го набавам.
Дали можете да ми предложите некое место (продавница или сл.) кадешто можат да се набават бас звучници наменети за сабвуфер, со исклучок на "Електро Ваце" - поради слабиот квалитет (моја претпоставка, бидејќи моделот ТСС не постои никаде на Интернет, што јасно индицира дека потеклото и квалитетот не се познати) и "Зец електроникс" - поради МНОГУ високи цени за поквалитетните звучници.
Многу поздрави од
Боби Стефановски од Скопје
Сè што ве интересира за проектирањето, пресметките и изработката на звучните кутии (па и сабвуферите) веќе е објавено во ЕМИТЕР. Добро проучете ги текстовите "Компресиони звучни кутии" во ЕМИТЕР 5/1995, и "Бас-рефлекс звучни кутии" во ЕМИТЕР 1, 2, 4 и 6/1998, каде детално се објаснети Thiele-Small параметрите, со чија помош ќе ги распознате "добрите" од "лошите" звучници. Овие броеви на ЕМИТЕР одамна се распродадени, но од редакцијата можете да нарачате нивни фотокопии.
Во hi-fi техниката важи законот "Колку пари – толку музика". Навистина добар звучник за subwoofer можете да добиете само за многу пари. За жал, во Македонија едноставно никаде не се продава добар 8-омски звучник за subwoofer за домашна употреба. Но, затоа можете да најдете одлични (и скапи) 4-омски звучници за subwoofer (Ground Zero, Pioneer, Infinity, Velocity, JBL, Kenwood, DLS, итн.), а такви можете да купите во повеќето продавници кои продаваат звучници за автомобили, или пак во продавниците за електроника. Во проектот subwoofer Aquarium е употребен релативно евтин 4-омски звучник но со добри карактеристики, а во овој број на ЕМИТЕР има проект за многу евтин subwoofer, со 8-омски звучник TSS (од кај Електро Ваце). Звучниците TSS имаат кинеско потекло, а нивниот квалитет не е лош. Интернет страница не е гаранција ниту за квалитет, ниту за потекло - СЕКОЈ може да има Интернет страница, без никакви последици за тоа што напишал и прикажал таму!
Владимир Филевски
Ја направив телекомандата за гаражна врата од ЕМИТЕР 02/2003, но не ми работи како што треба. Најнапред кога ќе притиснам на пилотчето (предавателот) во истиот момент се вклучува, исклучува и пак вклучува сијаличката на декодерот. Нешто не е како што треба. Повеќемина ученици ја имавме направено, па комбиниравме предавател со приемник и декодер, но не ни успеа ништо. Дали може да ви го пратам уредот по пошта, да го погледнете и да ми кажете што да направам или вие тоа да го направите и да ми кажете колку ќе ме чини.
Благодарам.
Иван Ивановски, преку e-mail
ЕМИТЕР не се занимава со изработка по нарачка и со поправка на уредите изработени од читателите, па затоа ќе треба сами, или со помош на некој поискусен електроничар да го решите проблемот и да го доведете во исправна состојба уредот за телекоманда. Него го изработуваа на часовите и моите ученици и со малку труд повеќето од нив успеваа да го направат како што треба.
Ако сите лемења ви се направени како што треба (а на тоа сугерира повременото палење на ЛЕД диодата) тогаш претпоставувам дека имате само проблем со нагодувањето што може да е поизразен ако имате вградено тример-кондензатор со поголема вредност од наведената (повеќе за ова видете во рубриката "Писма" во бројот 7-8/03).
Како и да е, нагодувањето треба да го правите трпеливо, со мали поместувања на тримерот, бидејќи во спротивно промените на фреквенцијата се големи и нема да успеете да ги усогласите предавателот и приемникот. Нагодувањето најдобро е да се прави со специјална алатка за нагодување на ВФ кола – таа е во форма на шрафцигер, но неговото тело е пластично, а само на врвот има мал метален дел, кој кај поквалитетните е керамички. Потребата за ваква алатка произлегува од тоа што класичниот шрафцигер со своето големо метално тело внесува дополнителна паразитна капацитивност во колото (кога ќе го приближиме до тримерот) поради која во тој момент се добива некоја друга фреквенција на предавателот/приемникот. Затоа, во таков случај, ако успееме да ги нагодиме предавателот и приемникот (LED диодата да светне) кога ќе го тргнеме штрафцигерот тие пак нема да бидат нагодени бидејќи предавателот сега ќе има друга фреквенција. Ваков проблем не се јавува ако наместо обичен штрафцигер ја користиме спомнатата алатка за ВФ нагодувања.
Претпоставувам дека неа ја немате, но можете да ја импровизирате со некое парче тенка, а тврда пластика. Вториот начин е да користите обичен шрафцигер со кој само малку ќе го мрднете тримерот, ќе го оддалечите шрафцигерот, па ќе го стиснете тастерот на предавателот за да пробате дали има совпаѓање со приемникот (дали LED диодата ќе светне), па ако нема совпаѓање, пак малку поместете го тримерот и направете пак проба и сè така додека не успеете.
Да повторам дека сето ова треба да го правите трпеливо, без брзање, а неопходен предуслов е претходно уште еднаш да проверите дали сите елементи се добро залемени, дали се со вистинската вредност и на вистинското место, дали има некои прекини или кратки споеви на плочката и слично. Потоа следете ги дадените упатства (овие и тие во написот), бидете трпеливи и внимателни и успехот нема да изостане.
Слободан Таневски
Најнапред голем поздрав до редакцијата! Мене ме интересира нешто повеќе околу стабилизираните извори на напојување. Планирам да изградам еден "универзален" извор на напојување со можност за регулација на напон кој би го користел за напојување од уреди со мала потрошувачка до моќни аудиозасилувачи, што значи напонот би се движел во опсег од околу +/-15V до +/-70V, а струјата до 10 ампери. Јас немам доволно искуство во оваа област и не знам ни дали ваква регулација (дури и со моќен трансформатор) е воопшто можна. Доколку е ова можно и доколку веќе имате објавено некој сличен проект во претходните броеви, би бил благодарен ако ме информирате за тоа.
Многу поздрав,
Зоран Гуревски од Скопје
Стабилизиран извор со регулација за толкав напон и струја е можно да се направи, но тоа ќе ве чини многу. Проект за професионален извор со слични карактеристики имаме објавено во боревите 1, 2 и 3/99 и за него ги имаме потребните плочки и самолеплива предна маска (видете во ППК сервисот на крајот од предходниот број). Сепак, ви посочувам дека напојувањето за моќните аудиозасилувачи не мора да биде стабилизирано, што значи дека за напојување на другите уреди можете да си направите стабилизиран извор за помали напони и моќности (како тој во бројот 3/03), а за напојување на засилувачите кои ги тестирате, да користите обичен грецов насочувач со големи електролити и евентуално неколку секундарни напони на трансформаторот.
Слободан Таневски