Здраво!
Се викам Ајдар Абазовски и веднаш по запознавањето со вашето прекрасно списание решив да ви напишам едно писмо со кое сакам да ве пофалам бидејќи навистина многу ми се допаѓа.
Инаку учам во ЕМУЦ "Св. Наум Охридски" во Охрид во II година (автоматика и сметачка техника). Бидејќи сум почетник би ве замолил да ми кажете нешто повеќе во врска со конструирањето и напојувањето на ТВ UHF предзасилувачот од бројот 9/98.
Ајдар Абазовски од Струга
Благодарам за пофалбите и за Вашиот интерес за ЕМИТЕР. Ме радува што стекнавме уште еден читател и се надевам дека ЕМИТЕР во иднина ќе Ви биде редовен придружник во Вашето образование и работа во електрониката и автоматиката. Верувајте колку што тоа е во наша, уште повеќе е во Ваша полза бидејќи за да станете квалитетен стручњак во електрониката и автоматиката основните знаења што ќе ги стекнете во училиште ќе мора да ги надградите со уште многу теоретски и практични знаења и вештини. Затоа читајте го ЕМИТЕР и колку што Ви дозволуваат можностите читајте и други книги и списанија од областа на електрониката и автоматиката.
Што се однесува до желбата да го изградите ТВ UHF предзасилувачот и барањето на поопширни упатства за тоа морам да Ве предупредам дека секоја градба на електронски уред е поврзана со одредени ризици кои се толку помали колку што имате поголеми знаења од таа област. Градба на еден високофреквентен уред, каков што е спомнатиот предзасилувач, е посебно проблематична и за поискусни електроничари бидејќи на работата на таков уред влијаат многу фактори од кои добар дел не можат да бидат предвидени, а со тоа и објаснети однапред. Некои подетални упатства за градба на ТВ UHF предзасилувачот во овој момент не би можел да Ви понудам бидејќи тоа би требало да биде многу опширен напис за чија подготовка е потребно многу време. Ве упатувам внимателно да го проучите написот за предзасилувачот и упатставата за конструкторите (на стр. 4), а кон тоа ги додавам и следните забелешки:
- Сите кондензатори треба да бидат керамички (зошто - видете во ЕМИТЕР бр. 6/98, стр. 33-37),
- Внимателно изработете ги калемите бидејќи и навидум мали отстапувања можат да предизвикаат големи проблеми во работата,
- Елементите лемете ги што пониско на плочката за да немаат долги изводи бидејќи тие внесуваат дополнителна капацитивност и индуктивност кои, иако се мали, на вака високи фреквенции можат да имаат големо влијание,
- За напојување користете стабилизиран извор на напон (за конструкција на едноставни, а квалитетни стабилизирани извори на напон видете во Е5-6/96).
Не знам дали ова ќе Ви биде доволно бидејќи според Вашето писмо претпоставувам дека имате скромни теоретски и практични знаења од електрониката. Затоа Ви препорачувам да го следите нашиот "Почетен курс по практична електроника" и да се испробате прво во градба на некој поедноставен нискофреквентен уред и тоа со помош на некој Ваш професор или поискусен другар.
Слободан Таневски
Нашиот читател господинот Гаврило Јовановски повторно ни испрати писмо, во кое реагира на одговорите што беа дадени на неговото претходно писмо, објавено во рубриката Писма во ЕМИТЕР 9/98:
Здраво господине Филевски,
Ветивте шема за засилувач со електронски цевки, а јас предложив моќноста да биде од 50W до 1kW. Напишавте дека тоа е претерано, но не знам што толку се зафативте за оние 1kW. Засилувачот може да биде и од 2kW, а на што ќе го приклучам – тоа е мој проблем, може и на слушалки.
Велите дека се тешки за намотување излезните трансформатори, кои имаат дури и по 20 секции. Погледнете во книгата "Инструменти за ВИС" од Јосип Клобучар и во некои стари броеви на "Радио Аматер" : никаде нема трансформатор со толку многу секции – сите се со 2 до 4 секции примар и 1 до 2 секции секундар.
За A1 и A2 класа на работа на електронски цевки не е така – погледнете во "Радио Аматер" од 1951 за сите класи.
Поздрав,
Јовановски Гаврило
од Тетово
Вашето писмо го објавуваме скусено и лекторирано со цел да биде појасно, исто како и претходното Ваше писмо објавено во ЕМИТЕР 9/98. Причината за тоа, пред сè, се некои нејасни делови во Вашите писма, кои се обидов правилно да ги протолкувам. Судејќи според сегашното Ваше тврдење дека "За A1 и A2 класа не е така..." претпоставувам дека претходно не Ви биле јасни разликите меѓу A, AB и B класите на работа на засилувачите на моќност.
Во општ случај, класата на работа (A, AB или B) се одбира со големината на преднапонот на управувачката решетка и со големината на напонот на напојување (при дадено оптоварување). Со погодно избрана големина на напонот на напојување, во рамките на A класата можни се две класи на работа: A1 и A2. Во тој случај, како што веќе Ви одговорив, класата A1 се добива со негативен еднонасочен преднапон меѓу решетката и катодата, а класата A2 со позитивен преднапон. Оваа дефиниција е утврдена пред 70 години и поинаку не може да биде. Не знам што е напишано во "Радио Аматер" од 1951 година (ги немам тие броеви), но убеден сум дека истата дефиниција и таму стои.
Излезните трансформатори кои ги посочувате како пример, не се наменети за Hi-Fi засилувачи, туку се наменети за засилувачи за Вокално-Инструментални Состави (ВИС), како што кажува и самиот наслов на книгата од Јосип Клобучар. Во одговорот на Вашето претходно писмо веќе напишав дека ваквите излезни трансформатори (од гитарски засилувачи) не се доволно добри за еден Hi-Fi засилувач. Излезен трансформатор кој има само 2 секции во примарот и 1 во секундарот не е дораснат за Hi-Fi репродуција. Квалитетните Hi-Fi излезни трансформатори мораат да имаат повеќе од 6 секции, а следниов пример ќе го докаже тоа: во книгата "Инструменти за ВИС" (V издание, 1983 год.) авторот Јосип Клобучар презентира шеми на 10 засилувачи со електронски цевки, од кои само еден е деклариран како Hi-Fi засилувач. Нормално, само тој засилувач има излезен трансформатор со доволен број на секции: 4 на примар и 6 на секундар - вкупно 10 секции !
На што ќе приклучите засилувач од 2kW навистина е само Ваш проблем, кој нема да го решите со употреба на слушалки. Вториот Ваш проблем е во тоа што нема да најдете шема за засилувач со електронски цевки со моќност од 2kW, бидејќи такво нешто не постои, ниту било направено некогаш. Третиот проблем е што ниту јас, ниту останатите од редакцијата на ЕМИТЕР не располагаме со шема на "лампашки" засилувач од 1kW. Меѓутоа, ако добро ме служи помнењето, мислам дека во некое од изданијата на книгата "Инструменти за ВИС" треба да има шема на таков засилувач од 1kW, па Ве упатувам да се обидете да го најдете тоа издание.
Често се случува читателите во своите писма до ЕМИТЕР да ни бараат разни шеми, па затоа би кажал неколку збора за уредувачката политика на ЕМИТЕР, а исто така и за постојаните соработници кои се автори на најголемиот број на текстови. Наша определба е во ЕМИТЕР да се објавуваат проверени проекти и шеми, кои ќе бидат интересни, практични и релативно лесно остварливи за поширок круг на читатели. Засилувач со електронски цевки со моќност од 1kW и со тежина од 150kg дефинитивно не е практичен, ниту лесно остварлив. Слична е ситуацијата и со "лампашки" засилувач од 100 W. Секако дека ни се важни желбите на читателите и ние се обидуваме да ги исполниме, но сепак не можеме да ги исполниме сите желби. Треба да се има разбирање за редакцискиот колегиум и за соработниците на ЕМИТЕР: никој од нас не е вработен во ЕМИТЕР и не добива плата од таму, туку само скромен хонорар за објавените текстови. Текстовите и проектите во ЕМИТЕР ги подготвуваме од задоволство и хоби, во слободното време. Секој од нас има важни обврски (студирање или работа...), па затоа скоро се невозможни дополнителни ангажирања, како што е изнаоѓање на разновидни шеми, или решенија на некои специфични проблеми. Досега пристигнатите писма и резултатите од анкетата ни укажуваат дека постои зголемен интерес за засилувачи со електронски цевки, па затоа ќе се обидеме да направиме нешто на таа тема.
Подготвувам еден проект за "лампашки" бафер засилувач, кој се надевам дека ќе биде готов за следниот број на ЕМИТЕР.
Владимир Филевски
Здраво ЕМИТЕР,
Имам неколку прашања и предлози кои верувам ќе им се допаднат на повеќето читатели:
1. Слушнав како звучи засилувач со интегралец од 8DM (LA4470). Кажете ми нешто повеќе за ова коло и, доколку сте во можност, објавете проект или апликација со него.
2. Каде треба да биде споен изводот mute/st.by од 60+60W (1/98) и каде го има TDA 2052 бидејќи повеќе од 3 месеци ги барам, но ги нема.
3. Како да направам стробо кое ќе блеска во ритамот на музиката и ќе може ли да се приклучи на light show-то од Е4/98 на високите фреквенции.
4. Звучници за 60+60W (Е1/98). Не мора да звучат како Tannoy Mercury M2 или Mission 750 LE, но барем да личат на нив.
5. Проект на еквилајзер со повеќе од стандардните 3 контроли.
6. Засилувач за FM подрачјето со антена.
Влатко од Кавадарци
1. Во овие неколку дена не успеавме да најдеме податоци за интегралното коло LA 4470 туку само за LA 4460 и LA 4475. И двете кола се аудио засилувачи предвидени да работат со максимален напон за напојување од 18V на звучник со импеданса од 4ΩПрвото коло е сместено во SILP куќиште со 10 изводи а максималната излезна моќност му е 12W, додека пак второто коло има DILP куќиште со 14 изводи и максимална излезна моќност од 20W. Кога ќе најдеме податоци за LA 4470 ќе ги објавиме заедно со шема за негова примена.
2. Изводот за mute/st.by треба да биде споен на напон -Us+2,5V = -25+2,5 = -22,5V кога сакате засилувачот да го "замолкнете" (mute), а на -Us+5V = -25+5 = -20V кога сакате засилувачот да работи. За таа цел на предната плоча можете да поставите преклопник со кој по желба ќе ја вклучувате или исклучувате оваа функција. Потребните напони можете да ги добиете од напонот -Us со помош на едноставен делител на напон.
Не знам каде сте го барале TDA 2052, но кога ние прашавме откривме дека го има во неколку продавници за електронски материјали во Скопје (погледнете во нивните реклами во списанието).
3. Апликација за еден едноставен стробоскоп објавивме во бројот 9/96. Тој не е предвиден да работи во ритам на музиката, но брзината на трепкање може да се регулира по желба со помош на потенциометар.
4. Повеќе пати сме објавиле проект за самоградба на Hi-Fi звучни кутии кои не само што личат туку и звучат како и комерцијалните ("фабрички") звучни кутии, а некои дури и подобро. При тоа нивната цена е значително помала од онаа на комерцијалните модели од иста класа. Погледнете ги проектите за звучните кутии TECHNO 8 (Е10/96), Beauty 5.5 (Е11/96), Mini monitor 5.5 (Е 6/97) и Yammy 5 (Е2/98).
5. Ако го прочитавте уводникот на стр. 4 сигурно забележавте дека проектот за еквилајзер е веќе договорен и е во фаза на подготовка па очекувајте го во некој од следните броеви. Ќе се потрудиме да објавиме и проект или апликација за антенски предзасилувач за УКБ радиодифузното подрачје, а за конструкција на соодветна антена погледнете во серијата написи "ТВ и УКБ антени" што ја објавивме во 4 продолженија почнувајќи од бројот 4/95.
Слободан Таневски