Почитувана Редакцијо,
ЕМИТЕР го купувам од првиот број и доста сум задоволен од неговите содржини. Нема да ви одземам многу простор затоа веднаш ќе го презентирам мојот предлог.
Многу ми пречи кога го "уништувам" списанието сечејќи ги сликите со изгледот на ППК, а претходно морам да ја фотокопирам претходната страница. Затоа ве молам во иднина позадината од сликата на ППК да биде бела (без слика или печатен текст), како што е на пример во списанието SAM. Мислам дека ова нема да ви претставува посебен технички проблем со што ЕМИТЕР ќа биде во светскиот тренд, ќе ни ја олесни изработката на печатените кола и ќе овозможи истиот да го сочуваме во неговата целовитост.
За крај - една молба: Потребна ми е ППК од изворот API-1 од Е7-8/96, па затоа ве молам за телефонскиот број на авторот, г-динот Петар Аврамовски.
Со почит,
Љубомир Тодоров од Скопје

Ви благодарам за пофалните зборови за ЕМИТЕР.
Навистина не можам да разберам зошто мора да го сечете цртежот на ППК од ЕМИТЕР а да чувате фотокопија од страницата што ја сечете. Зошто не направите обратно - фотокопирајте го цртежот на ППК па од таа фотокопија пренесете го на пертинаксот. Ако работите на овој начин ЕМИТЕР-от ќе Ви остане неоштетен. Од друга страна цртежот на ППК со помош на индиго можете да го пренесете на пертинаксот директно од ЕМИТЕР, без да го сечете листот и без да предизвикате негово значајно оштетување. Според тоа не гледам некоја посебна причина во иднина цртежите на ППК да ги објавуваме на лист кој од другата страна ќе биде чист (бел). Така само би загубиле 0,5 од 2 страници (зависно од бројот и големината на плочките во тој број на ЕМИТЕР) што не е за занемарување - нели е подобро тој простор да биде пополнет со некој напис.
Навистина во некои списанија цртежите на ППК се објавуваат на посебен лист кој од друга страна е бел со намера на читателите да им се олесни изработката на ППК со фото или сито постапка. Имено постои еден специјален спреј со кој ако се испрска листот тој станува проѕирен како паус хартија па така може да послужи како "филм" за изработка на ППК со фото или сито постапка. Меѓутоа таквиот спреј е скап и главно го нема кај нас, а за тој успешно да може да ја изврши својата функција потребно е листот да биде од друг тип хартија која се разбира е поскапа.
Кога сè ова ќе се земе во предвид јасно е зошто Вашиот предлог, барем во догледно време, нема потреба и не може да биде реализиран.
Во врска со Вашата молба можам да кажам дека г-нот П. Аврамовски не се занимава со производство и продажба на ППК за изворот API-1 од Е7-8/96. Исто така правило во ЕМИТЕР е да не ги даваме адресите и телефонските броеви на нашите соработници, а комуникацијата меѓу читателите и соработниците да оди преку Редакцијата. За ваква одлука има три причини: да обезбедиме стручни одговори на поставените прашања (а тоа не може да се добие во неколкуминутен телефонски разговор), да ја зачуваме приватноста на нашите соработници, и да овозможиме прашањата и одговорите во врска со написите во ЕМИТЕР да бидат достапни и за другите заинтересирани читатели. Затоа ако имате некое прашање во врска со спомнатиот напис слободно испратете го до Редакцијата (преку класично писмо или e-mail). Штом нашиот соработник ќе го подготви својот одговор ние веднаш ќе Ви ги испратиме, а ако заклучиме дека тоа е интересно и за други читатели ќе го објавиме и во ЕМИТЕР. Се надевам дека ја разбирате потребата за ваков начин на комуникација со нашите соработници (впрочем така работат скоро сите списанија) и дека нема да Ви биде проблем да се прилагодите на него.
Слободан Таневски


Во своите две писма нашиот читател Ратко Додевски од скопско Кадино Село помеѓу другото пишува:
Почитувана редакцијо,
Прво сакам да ви се заблагодарам што ми одговоривте на моето претходно писмо и што ги разрешивте моите проблеми. Исто така сакам и да ви честитам за досегашната успешна работа и да Ви посакам уште многу успешни години. Вашето списание го следам редовно од број 11/97 и можам да кажам дека навистина ме задоволува и се каам што не сум го купувал од првиот број, па затоа почнав и да купувам некои стари броеви Се надевам дека нема да ви бидам досаден, а вам нема да ви биде тешко да ми одговорите уште на неколку прашања бидејќи вие ми претставувате единствена врска со електрониката и немам на кого да му се обратам освен вам.
1. Дали во телефонската секретарка објавена во број 12/96 наместо дигитален мемориски модул може да се употреби уште еден касетофон соодветно поврзан?
2. Како може да се прошири капацитетот на бројачот на телефонски јавувања од 9 на 99 или пак на повеќе?
3. Во која од скопските продавници може да се набави дигиталниот мемориски модул DIGI-MEMO и по која цена?
4. Колку верна замена е BT 136 за KT 207 бидејќи во продавниците слушам дека тој веќе не се произведува и секаде ми го нудат BT 136.
5. На мене, а и на многу мои пријатели ни се допадна апликацијата за ултразвучен аларм објавена во ЕМИТЕР 3/99, но бидејќи ние сме почетници би сакале да објавите проект на овој уред.
6. Каде можат да се набават пиезо претворувачите за овој аларм и по која цена?
7. Имам идеја за еден проект, но не можам да ја реализирам поради недостиг на знаења. Можеби вие ќе успеете. Станува збор за уред кој ќе ни овозможи да го палиме и гасиме светлото во собата со помош на далечинскиот управувач од телевизор, видео или Hi-Fi систем. Ваков уред поседува еден мој пријател кој го набавил од еден негов пријател, кој пак ваквите уреди ги произведува, па затоа не сака да објави проект за него.
8. Убаво би било и да објавите проект на пригушувач на светлина, односно со вртење на потенциометар да можеме да ја менуваме јачината на собната светилка.
9. Во апликацијата "Тивок аларм" пишува дека се користи тиристор KT 207/400, кој и на шемата е означен како тристор, што е неточно бидејќи KT 207 е тријак. Јас мислам дека употребата на KT 207 е исправна но дека настанала некаква забуна и тој е наречен и означен како тиристор.
10. Кога сме веќе кај тријаците ме интересира која е нивната вистинска ознака и распоред бидејќи ги среќавам со различни ознаки. Ме интересира која е вистинската ознака и која конкретно е икористена во "Акустичен прекинувач" од Е4/98 за кој што веќе ви поставив прашања во моето претходно писмо.
За сега толку од мене но очекувајте ме повторно наскоро. Однапред ви упатувам благодарност, извинување и молба за што побрзо да ми одговорите.

Ви благодариме за пофалните зборови и упатените желби. Еве накратко одговор на Вашите прашања.
1. Одговорот е ДА, може. За таа намена потребен е касетофон со "бескрајна лента". На ваква лента со времетраење од дваесетина секунди, претходно се снима пораката која сакаме да му ја пренесеме на соговорникот, а потоа со доаѓањето на повикувачкиот сигнал, касетофонот се активира и ја отчитува снимената порака. Потребна е дополнителна електронска автоматика која по дваесетина секунди би ја прекинала работата на касетофонот за репродукција. Оваа автоматика би се активирала со активирањето на постоечкиот релеј, а временски би била лимитирана со времетраењето на бескрајната лента.
Немањето на ваква бескрајна лента ја отежнува изградбата. Во тој случај е потребно на класична лента последователно да се снимат повеќе пораки, со мало временско растојание меѓу нив. Посебен тајмер би го вклучувал касетофонот секој пат кога ќе се активира релејот активиран од T2 (BC 141), а би го исклучувал после временски интервал од десетина до дваесет секунди, т.е. онолку колку што трае должината на снимената порака. Паузата помеѓу снимените секвенци е одредена од прецизноста на тајмерот кој го вклучува касетофонот за репродукција, т.е. од времетраењето на квазистабилната состојба на моностабилот. Ако постојат варијации во времетраењето од на пр. 1sek, паузата помеѓу секвенците треба да биде поголема, неколку секунди. Наместо со два касетофони, еден за снимање и еден за репродукција, можна е варијанта со еден касетофон со "auto reverse глава" од кој едниот дел од главата се става во мод на снимање, а другиот во мод на репродукција. Касетофонот за репродукција, за отчитување на излезните пораки се активира со контаките P2 од релејот (види шема во Е12/96). Потребна е електроника која би го исклучила после еден одреден интервал. Сепак, заради поедноставност Ве советувам да го набавите дигиталниот модул.
2. Капацитетот на бројачот за телефонски јавувања може по желба да се прошири. Троцифрена индикација, сосема доволна за 999 јавувања, се постигнува со шема идентичната на дадената во проектот "Бројач на телефонските импулси" во ЕМИТЕР 1/99. Тригерирање на бројачот се врши на пин 14 од колото IC2 7490 (во шемата по грешка означен како 7447), од точката C, а во намената за бројач на телефонските јавувања, тригер импулс се зема од R11. Бројот на цифри може да се проширува до бескрај. Доволно е да се земе тригер импулс од претходната цифра (единици) од пин 11 (QD) на бројачот 7490 и со него да се тригерира колото за наредната цифра (десетки, стотки и.т.н.) на соодветниот бројач 7490 за десетки, стотки... и тоа на пин 14, односно на влезот за тригерирање.
3. Ние не го знаеме целосниот асортиман на домашните продавници за електронски материјали и немаме време да се јавуваме кај сите нив за да прашаме нешто што го интересира некој читател. Впрочем за да бидат достапни до читателите продавниците ги објавуваат своите реклами во ЕМИТЕР и за тоа плаќаат. Затоа слободно јавете се кај нив и прашајте што Ве интересира. Инаку Дигитални модули за снимање на синтетизиран говор можете да најдете и во некој вид на детски играчки кои го снимаат и повторуваат снимениот говор од децата (на пр. папагал, мече кое зборува...).
4. BT136 е понов тип на тријак предвиден за напони до 500V и струја до 4A. BT136 е добра замена за KT207, кој навистина повеќе не се произведува.
5. Она што е веќе објавено во ЕМИТЕР како апликација нема смисол повторно да биде објавено како проект. Уредот не е многу сложен, па пробајте да го реализирате со помош на некој поискусен електроничар.
6. Важи истиот одговор како под 3, со напомена дека вакви претворувачи има во скоро сите продавници за електронски материјали, како и во фирмите што произведуваат и монтираат алармна опрема (Zo & Co, Никаларм...).
7. И нас ни се познати некои електроничари што љубоморно го чуваат своето знаење и шемите кои ги имаат. Меѓутоа ЕМИТЕР овозможи голем дел од таквите "строго чувани шеми" да дојдат до сите заинтересирани. Таков е случајот и со уредот што го спомнувате - конструкција на еден далечински контролер на светло со помош на телекомандер од телевизор е објавена во бројот 9/96.
8. Класичен регулатор на светло (димер) објавивме уште во првиот број на ЕМИТЕР (1/95).
9. Правилна е забелешката дека во апликацијата "Тивок аларм", номинираната компонента претставува тријак, што сепак не ја менува нејзината улога во електричното коло.
10. Вистинската ознака на тријакот е прикажана на слика 1. Тријакот претставува управуван полупроводнички прекинувач на наизменични струи кој се доведува во состојба на проводност со помош на сигнали со мала моќност. Во принцип, може успешно да се замени со два антипаралелно врзани тиристори. За разлика од тиристорот, тријакот проведува во две насоки и може да се побудува со било кој поларитет на сигналот на управувачката електрода (G). Усвоено правило е поларитетот на побудниот импулс (на приклучокот G) да се смета секогаш во однос на приклучокот A1 кој одговара на K на тиристорот. Нешто повеќе за тиристорите и тријаците ќе има во следните написи од серијата "Почетен курс по практична електроника".
Оваа прилика ќе ја искористам да ви препорачам (и Вам и на сите читатели) во иднина кога ќе ни пишувате да се ограничете само на едно-две прашања, со цел одговорот да биде побрзо подготвен. Имајте на ум дека на различни прашања одговараат различни соработници, па ако има многу прашања одговорот може многу да доцни, како на пример во овој случај.
Петар Аврамовски, Коста Карпузовски и Слободан Таневски


Почитувана редакцијо,
Не би сакал да давам лични оценки за тоа што е добро, а што му фали на вашето списание, но мислам дека ЕМИТЕР е апсолутно потребен, а со време ќе се менува и прилагодува на актуелните потреби. Ги читам скоро сите ваши статии, а посебно "Операциона Сала". Во врска со последново, имам забелешка кон мајскиот број. Статијата е во ред, земајќи ги предвид деталите кои се изнесени, но мислам дека можеле да бидат внесени и конкретните вредности на елементите кои ја сочинуваат свртницата, и тоа како првичната, така и подобрената. Исто така можеле да бидат објавени и преклопните фреквенции, како и димензиите на кутиите. Ова го пишувам од причина што и јас имам направено home-made звучни кутии со Dynaudio драјвери, па подобрувањата се секогаш добродојдени.
Доколку не сте во состојба да ги објавите во ЕМИТЕР, би ви бил благодарен ако е можно да ги добијам по e-mail.
Поздрав,
Кочо Диковски via e-mail

Ме радува Вашиот интерес за рубриката "Операциона сала", која и е замислена како простор на кој ќе бидат анализирани (на конкретни примери) звучници, звучни кутии и разни аспекти од таа област. Од почетокот на оваа година рубриката "Операциона сала" е посветена на анализа на звучниците направени од читателите, со цел не само да се научи нешто ново, туку и да се направи една бесплатна услуга на хобистите за мерење на тие звучници. Нескромно потенцирам дека никој друг во светот не прави таква услуга бесплатно.
Рубриката "Операциона сала - Звучници од нашите читатели" е замислена да содржи само мерења и анализа на звучниците од нашите читатели и совети за нивно подобрување, но не и да вршиме нивна модификација. Модифицирањето на свртниците е веќе сосема друга приказна. Конструирањето или подобрувањето (модифицирањето) на одредена свртница, за да се добие максимално рамна амплитудно-фреквентна карактеристика бара напорен ангажман, многу време и употреба на скапа професионална опрема, така што тие услуги нормално ги вршам за одредена (скромна) сума на пари (за ова погледнете во малите огласи). Исто така уште на почетокот одлучивме единствено првите тројца читатели кои ќе се пријават во оваа рубрика, како награда да добијат и бесплатни модификации, кои се и објавени во ЕМИТЕР 1, 2 и 3/99.
Во рубриката "Операциона Сала" во ЕМИТЕР 5/99 беше анализиран звучникот кој нашиот читател, господинот Петрејчин, го изработил врз база на проектот SBI Selektor 100 објавен во хрватското списание SAM 11/88. На барање на господинот Петрејчин направив подобрување на свртницата, но бидејќи тоа е приватна работа (надвор од она што ЕМИТЕР го нуди во оваа рубрика), модификацијата не е детално објавена. Едноставно не би било фер тоа што некој го платил останатите да го добијат бесплатно.
Од Вашето писмо не е јасно дали и Вие сте ги изработиле звучниците SBI Selektor 100, или некој друг SBI проект, или сте направиле звучници со Dynaudio драјвери според сопствен проект. Ако сте ги направиле звучниците според сопствен проект и ако сакате да бидат анализирани во "Операциона Сала", донесете ги во Редакцијата на ЕМИТЕР. Ако сте ги изработиле според проектот SBI Selektor 100, тогаш сè би требало да Ви биде јасно. Свртницата за звучникот SBI Selektor 100 е објавена во SAM 11/88, страна 44, а оригиналните вредностите на елементите се: L1=3,5 mH; R1=6,8Ω; C1=47 µF; C2=16 µF; L2=0,4 mH; R2=4,6Ω; L3=0,25 mH; C3=25 µF; R3=2,4Ω; C4=4,7 µF (според ознаките во ЕМИТЕР 5/99, страна 29, слика 1). Преклопните фреквенции се 780 Hz и 2580 Hz. Меѓутоа, како што веќе напишав во ЕМИТЕР 5/99, со оваа свртница се добива нерамна фреквентна карактеристика, со премногу потиснати средни тонови, така што воопшто не ми е јасно како овој звучник беше испофален толку многу (за премалиот волумен и да не зборуваме). Господинот Петрејчин, кој на слух исто така ги забележал овие проблеми, после телефонскиот разговор со SBI конструкторот Горан Ивас го послушал неговиот совет од свртницата да ја исфрли комбинацијата R2, L3, C3. На тој начин звукот многу се подобрил во среднотонското подрачје, а истото тоа и јас го измерив. Со оваа делумно модифицирана свртница се добиваат поинакви преклопни фреквенции: 700 Hz и 4000 Hz. Новата, оптимизирана свртница која ја направив (слика 4, страна 30 во ЕМИТЕР 5/99) во потполност го искористува расположливиот опсег на среднотонецот, така што преклопната фреквенција во овој случај е спуштена на 600 Hz.
Сите димензии за кутијата на SBI Selektor 100 се дадени на страна 43 во SAM 11/88. Напоменувам дека таа кутија има премногу мал волумен според мое мислење, а и според мислењето на господинот Петрејчин - кој направил поголема кутија со волумен од 140 литри (како што веќе напишав во ЕМИТЕР 5/99). За тоновите под 300 Hz не се важни димензиите на кутијата, туку е важен само волуменот. За останатите тонови важност има само ширината на предната плоча, која кај SBI Selektor 100 изнесува 350 mm. За високите тонови извесно влијание има и растојанието на високотонецот од горниот раб на плочата.
Владимир Филевски