Почитувана редакцијо,
Имам прашање за проектот 500W излезен засилувач (ЕМИТЕР 3/98). Ако засилувачот самоосцилира како може да се отстрани самоосцилацијата и од што конкретно настанува.
Однапред ви благодарам
Митрески Борче, с.Оровник, Охрид
Самоосцилацилирањето како феномен не е ни непозната ни неочекувана појава. Всушност се работи за несакана појава кај засилувачите кои во одредени услови се однесуваат како осцилатори. Осцилирањето кај засилувачите е поврзано со засилувањето или, кажано поодредено, со повратната врска. Доколку стандардната негативна повратна врска, од кои било причини, се промени во позитивна доаѓа до самоосцилирање во колото на засилувачот. Промената на негативната повратна врска во позитивна најчесто настанува заради паразитните капацитивности кои се јавуваат меѓу блиските водови на плочката со печатено коло, изводите на елементите (особено ако тие се оставени долги) и самите елементи. Овие паразитни капацитивности, иако мали, сепак на одредени фреквенции имаат многу мала отпорност и преку нив се затвора повратна врска која во дадениот дел на колото се јавува како позитивна. Оваа позитивна врска, преку засилување на сигналот на шумот од влезот, во крајна инстанца доведува до осцилација во колото. Фреквенцијата на која ќе заосцилира колото зависи од многу фактори, но вообичаено се движи во границите од 1kHz до 100kHz. Од долната страна е ограничена со малата вредност на паразитните капацитивности, а од горната со фреквентниот одзив на излезните транзистори вградени во засилувачот.
Доколку се јават осцилации, иако претходно сме ги превзеле сите мерки за нивно превентивно спречување, наједноставен начин да ги одстраниме е да ја засилиме негативната повратна врска за високите фреквенции. Ова најчесто се изведува со поставување на паралелен кондензатор на отпорникот од повратната врска. Во конкретниот случај за засилувачот од 500W од ЕМИТЕР 3/98 би поставиле кондензатор паралелно на отпорникот R7. При изборот на капацитивноста на кондензаторот треба да внимаваме неговата реактивна отпорност при максималната фреквенција на која е предвиден да работи засилувачот да е барем двојно поголема од вредноста на отпорникот во повратната врска. Во спротивно деградирањето на фреквентната карактеристика на засилувачот ќе биде забележливо. Вообичаено се работи за вредност од околу 100pF. Како дел од заштитата од осцилации се поставува и комбинацијата R8/C10 кои ја компензираат фреквенциската карактеристика на звучникот при високи фреквенции.
Коста Карпузовски
Имам неколку прашања во врска со проектот Focal од минатиот број на Емитер. Ако ги сменам димензиите на кутијата (задржувајќи го истиот волумен) дали тоа ќе влијае на карактеристиките и квалитетот на звукот? Дали е подобро бас-рефлекс-отворот да биде цевка или процеп-канал и може ли отворот да се смести напред и колку ќе влијае тоа на звукот? Дали мора да се задржи позицијата на драјверите, како на нацртот? Дали мора задните страници на кутијата да бидат заоблени, како предните? Ако ставам маска со платно на предниот панел, дали и таа да биде со заоблени рабови? Дали свртницата да биде покриена со материјалот за дампирање или може да биде монтирана над него? Колкава е импедансата и моќноста на звучниците и колку моќен засилувач им е потребен? Препорачајте некој соодветен засилувач.
Однапред ви благодарам на трпението и посветеното време за одговорените прашања,
Горјан Христовски, преку e-mail
Амплитудно-фреквентната карактеристика, а со тоа и звукот на целиот звучник зависи од димензиите на предната плоча на звучната кутија и од меѓусебните растојанија меѓу драјверите. Затоа, неопходно е да се придржувате до дадените димензии, особено на ширината на кутијата и срастојанието меѓу драјверите. Единствено, може малку да се зголеми висината на кутијата (на сметка на длабочината), односно над високотонецот да има малку повеќе дрвенарија, бидејќи така добив подобри резултати. Исто така, може да се продолжи кутијата под бас/среднотонскиот звучник. И двете варијанти на бас-рефлекс-отворот (цевка или канал) имаат свои позитивни и негативни страни. Ако користите цевка, подобро ставете ја на задната страна, бидејќи повеќето бас-рефлекс цевки имаат непожелна паразитна резонанција во средните тонови. Заоблувањето на предните страници од кутијата е пожелно, додека за задните страници тоа воопшто не е важно. Како и да ја направите маската со заштитно платно, најдобро е да ја извадите пред секое слушање. Пожелно е свртницата да биде покриена со материјалот за дампирање. Како што веќе напишав во проектот, импедансата на звучникот е 4Ω. За оваа звучна кутија можете да користите засилувач со која било моќност до најмногу 150W, и тоа подобро помоќен, отколку со помала моќност. Сепак, моќноста на засилувачот и звучниците не е толку важна колку што е важно засилувачот да не работи во подрачје на cliping бидејќи тогаш изобличувањата енормно растат а со тоа енормно расте и средната моќност испорачана на звучникот што лесно може да предизвика звучник од 150W да биде прегорен од страна на 50W засилувач. Инаку, за засилувач можете да користите кој било проект за засилувач, објавен во Емитер. Од фабричките засилувачи можам да ги препорачам Rotel RA 931 II и Rotel RA 971 II.
Владимир Филевски