Серија гравури откриени на камени столбови кои датираат од пред 12000 години се можеби првиот пример на соларен календар во историјата. Многу пред папата Григориј XIII (1501-1585) и неговиот Грегоријански календар, Турците веќе ги следеле деновите, годишните времиња и годините со соларен календар. Ова се резултатите што произлегуваат од студијата објавена во Time and Mind, која ги анализирала гравурите во комплексот Гебекли Тепе, археолошки локалитет во јужна Турција кој веќе бил населен пред 12000 години.
Она што го привлекло вниманието на научниците се симболите врежани на еден од столбовите – 365 „V“ што ги претставува поединечните денови од годината, односно 12 лунарни месеци плус 11 дополнителни денови. Граверите, исто така, особен акцент дале на летната краткоденица, претставена со ѕвер налик на птица со „V“ закачено околу вратот.
Детаљ од централниот дел на столбот 43 во Гебекли Тепе
Интересот за создавање на соларен календар веројатно бил поттикнат од ударот на комета во нашата планета (наречен космички удар на блискиот Дријас), кој во околу 10 850 година п.н.е. довел до развој на мини ледено доба кое траешло 1300 години, и кое предизвикало изумирање на неколку животински видови. Еден од столбовите на археолошкиот локалитет го претставува метеорскиот дожд Тауриди, за кој се смета дека потекнува од фрагментите од кометата што паѓале на нашата планета 27 дена.
„Жителите на Гебекли Тепе биле одлични набљудувачи на небото“, вели Мартин Свитман, координатор на истражувањето, кој смета како влијанието на кометата би можело да го фаворизира како раѓањето на нова религија така и развојот на цивилизацијата и земјоделството, изнедрени од нужноста да се преживее ледената клима.
Освен што ги земале предвид деновите и годишните времиња, резбите ги следат и лунарните и сончевите циклуси, нешто што одново се направило дури „неколку милениуми“ подоцна.
„Ако нашето толкување е точно“, читаме на крајот од истражувањето, „она што го откривме подразбира дека астрономското знаење во периодот на транзицијата помеѓу палеолитот и неолитот било многу понапредно отколку што досега мислевме; Понатаму, се чини дека била користена, а можеби и зачната примитивна форма на астрономско прото-пишување создадена за да ги предупреди идните генерации за космичките опасности со кои се соочуваат“.
Детали од врежаните симболи на столбот 18 во Гебекли Тепе: (a) Сосема извесно симболи на Месечината и Сонцето на столбот 18. (б) Седум птици кои веројатно ги симболизираат Плејадите на основата од столбот 18. (в) тока на појасот и опаш од лисица и обете асоцираат на комета, на тесното, внатрешно лице на столбот 18. (г) небесниот диск од Небра, со приказ на симболи за Сонцето, Месечината, Плејадите и, можеби, за комета .
Сликите a, б и в се дело на Алистер Кумбс; Слика г е преземена од Википедија, лиценца CC4.0
Детаљ од централниот дел на столбот 43 во Гебекли Тепе
(a) Сосема извесно симболи на Месечината и Сонцето на столбот 18. (б) Седум птици кои веројатно ги симболизираат Плејадите на основата од столбот 18. (в) тока на појасот и опаш од лисица и обете асоцираат на комета, на тесното, внатрешно лице на столбот 18. (г) небесниот диск од Небра, со приказ на симболи за Сонцето, Месечината, Плејадите и, можеби, за комета (слика од Википедија, CC -на-4,0). Сликите a, b и c се благодарение на Алистер Кумбс.