Ароматичните врски, особено силните хемиски врски кои се формираат кај некои молекули во облик на прстен, претставуваат клучна конструкциска алка во светот околу нас. Тие се појавуваат насекаде – од протеини до аспирин, и во буквално милиони природни и синтетички супстанции помеѓу нив. Овие врски мошне тешко се раскинуваат и се контролираат, а нивните својства ги збунуваат хемичарите повеќе од еден век. Но, токму тоа ги поттикнало хемичарите да се обидат да ги скршат и контролираат овие молекули.
Неодамна, една група истражувачи од Велика Британија смисли како да ја “извитоперат” ароматичната врска сè дури таа не се прекине. Откритието би можело да помогне за подобро разбирање на начинот како функционираат овие збунувачки врски, што пак би го олеснило производството на фармацевтските производи, полимерите, како и низа други високотехнолошки материјали.
Со доволно напрегање, молекулата се стеснува во средината и формира два врзани прстена.
Хемичарите не само што успеале да ја “превиткаат” ароматичната молекула до максималното напрегање што таа може да го издржи, туку истовремено откриле и што се случува кога таа граница ќе се надмине. Надежта е дека истражувањето претставува чекор кон прецизна контрола на прекинот и воспоставувањето на ароматичните врски.
Истражувачите започнале со прстенеста седумаголна молекула образувана од јаглеродни атоми. Кога на атомите од јаглеродот додале големи молекули, прстенот почнал да се извитоперува. Колку повеќе големи молекули биле додадени на рабовите, толку повеќе прстенот се приближувал кон точка на кршење, за на крајот, со превиткување во средината, да се формираат два помали поврзани прстена.
Истражувачите ја идентификувале точката во која нивната молекула ги ‘преформулирала’ нејзините структури од еден голем во два мали прстена.
„Ароматичното поврзување е толку моќна стабилизирачка сила така што најчесто за неа сметаме дека претставува постојано присуство. Сепак, нашите наоди укажуваат дека врската може да биде изненадувачки динамична“, велат хемичарите.
Резултатите од целото истражување беа објавени неодамна во Nature Chemistry.