Рубрика: Астрономија и астронаутика
Откриени 59 егзопланети со потенцијал за одржување на живот
Автор: Невенка Стојановска
Објавено на 22.02.2023 - 17:30

Уметничка визија на планета со големина на Земјата во зоната погодна за живот во орбита околу црвено џуџе во нашето соседство.

Една неодамнешна студија на проектот CARMENES објави податоци од преку 20 000 набљудувања направени во периодот помеѓу 2016 и 2020 година за примерок од 362 блиски поладни ѕвезди. Проектот има за цел да идентификува егзопланети слични на Земјата кои потенцијално би можеле да имаат вода на нивната површина, доколку се наоѓаат во т.н. „животна зона“ на нивната ѕвезда.

CARMENES е името на научниот проект, но и на инструментот со кој се вршат набљудувањата и на конзорциумот што го дизајнирал и изградил. Во проектот се вклучени повеќе од 200 научници и инженери од 11 шпански и германски институции, вклучително и истражувачи од Институтот за вселенски студии на Каталонија (IEEC) при Институтот за вселенски науки (ICE-CSIC), кои имаат истакната улога. Инструментот CARMENES е спектрограф кој ја мери видливата и инфрацрвената светлина од објектите кон кои е насочен. Инсталиран е во 2015 година во опсерваторијата Калар Алто со цел да се пронајдат егзопланети од земски тип во блиските студени ѕвезди, познати и како црвени џуџиња. Спектрограмите со висока резолуција добиени со CARMENES се користат за одредување на брзината на ѕвездата со точност од еден метар во секунда, што е голем технолошки предизвик. Ова овозможува да се пронајдат и мали планети околу ѕвездите со мала маса.

Сите планети откриени со метод ист како тој што го користи CARMENES, но со други инструменти, се прикажани како сиви точки на сликата. Со податоците собрани во периодот од 2016 до 2020 година, CARMENES откри и потврди 6 планети „слични на Јупитер“ (со маса повеќе од 50 пати поголема од онаа на Земјата), 10 „Нептуни“ (од 10 до 50 земјини маси) и 43 Земји и супер-Земји (до 10 земјини маси). Вертикалната оска го покажува типот на ѕвездата околу која орбитираат планетите, од најладните и најмалите црвени џуџиња до посветлите и пожешките ѕвезди (Сонцето би одговарало на втората од врвот). Хоризонталната оска дава идеја за растојанието од планетата до ѕвездата покажувајќи го времето потребно за да се заврши орбитата. Планетите кои се наоѓаат во зоната погодна за живеење (област со сина сенка) можат да имаат течна вода на нивната површина. Фото: Institute of Space Studies of Catalonia (IEEC)

Студијата доведе до откривање на 59 егзопланети, од кои десетина се потенцијално погодни за живот. Откако стапи во функција, CARMENES повторно анализираше 17 познати планети и откри и потврди 59 нови планети во близина на нашиот Сончев систем, давајќи значаен придонес во проширувањето на пописот на блиските егзопланети. Објавувањето на оваа голема база на податоци се очекува да и овозможи на истражувачката заедница да ја анализира и дополнително да го зголеми својот научен резултат. Дополнително, добиените спектри даваат вредни информации за атмосферата на ѕвездите и нивните планети.

Трудот објавен во Astronomy & Astrophysics е 100-та статија на соработката CARMENES и го истакнува успехот на проектот во обезбедувањето информации за егзопланетите слични на Земјата и нивните ѕвезди. Во оваа студија, објавени се податоците добиени од набљудувањата во подрачјето на видливата светлина, а експертите сè уште ја подобруваат обработката на податоците од блиското инфрацрвено подрачје. Штом овие податоци бидат објавени, астрономите ги чека работата за проучување на овој втор обемен опус од набљудувања.

Проектот CARMENES продолжува како CARMENES Legacy-Plus, кој започна во 2021 година и продолжува да прави дополнителни набљудувања на истите ѕвезди. Набљудувањата се прават минимум 50 пати за да се утврди постоењето на планети околу ѕвезда. Иако првиот круг на податоци е веќе објавен, набљудувањата сè уште се во тек.

Клучни зборови:
Уметничка визија на планета со големина на Земјата во зоната погодна за живот во орбита околу црвено џуџе во нашето соседство.

Уметничка визија на планета со големина на Земјата во зоната погодна за живот во орбита околу црвено џуџе во нашето соседство.

Сите планети откриени со метод ист како тој што го користи CARMENES, но со други инструменти, се прикажани како сиви точки на сликата

Сите планети откриени со метод ист како тој што го користи CARMENES, но со други инструменти, се прикажани како сиви точки на сликата. Со податоците собрани во периодот од 2016 до 2020 година, CARMENES откри и потврди 6 планети „слични на Јупитер“ (со маса повеќе од 50 пати поголема од онаа на Земјата), 10 „Нептуни“ (од 10 до 50 земјини маси) и 43 Земји и супер-Земји (до 10 земјини маси). Вертикалната оска го покажува типот на ѕвездата околу која орбитираат планетите, од најладните и најмалите црвени џуџиња до посветлите и пожешките ѕвезди (Сонцето би одговарало на втората од врвот). Хоризонталната оска дава идеја за растојанието од планетата до ѕвездата покажувајќи го времето потребно за да се заврши орбитата. Планетите кои се наоѓаат во зоната погодна за живеење (област со сина сенка) можат да имаат течна вода на нивната површина.