Користејќи математички модели и компјутерски симулации, науката се обидува да објасни што се случува кога една маса густо спакувани луѓе ќе почне одеднаш неконтролирано да се движи.
На 6 ноември оваа година, во Хјустон, Тексас, во мешаницата што се случи за време на концертот на раперот Тревис Скот, осум лица загинаа а уште 25 беа хоспитализирани поради повреди. Паркот NRG, каде што се случи настанот, бил преполн, а неколку луѓе започнале да се пробиваат низ толпата за да стигнат до првиот ред под бината. Толпата што ги следела го направи останатото – некој паднал, некој туркал за да не ги згази несреќниците, сè дури притисокот не стигнал до бариерите што ја предизвикале трагедијата.
Вакви немили настани не се случуваат првпат: во 1979 година 11 луѓе ги загубија животите на концертот на Who во Синсинати; а во 2009 година 9 лица загинаа од истата динамика за време на настапот на Pearl Jam на фестивалот Роскилде, во Данска, во Италија во јуни 2017 година, при неконтролираното движење на толпата која го следела фудбалското финале во Лигата на шампиони на џиновски екран, животите ги изгубија 3 лица, а десетици биле повредени; а неодамна, во април оваа година, толпата здроби 45 луѓе за време на верска прослава во Мерон во Израел.
Научниците долго време ја проучувале динамиката на толпата, токму со цел да се спречат вакви појави. Една од најанализираните катастрофи е онаа што се случи за време на аџилакот во Мека во јануари 2006 година: повеќе од два милиони аџии следат однапред одредена рута во срцето на градот, до мостот Џамарат, каде што патот се стеснува. Притисокот на толпата драстично се зголемува и предизвикува смрт на 363 сунитски верници.
Дирк Хелбинг и Андерс Јохансон од Универзитетот во Дрезден долго ги проучувале видеата од трагедијата и со помош на компјутерски модели го реконструирале движењето на масата луѓе, идентификувајќи 3 фази:
Во првата, толпата го трпи зголемувањето на притисокот предизвикано од стеснувањето на патеката и почнува да се движи во налети, како бран, задржувајќи ја насоката. Но, притисокот продолжува да се зголемува. Во овој момент луѓето се обидуваат да излезат од инката по секоја цена бегајќи во сите насоки и газејќи се едни со други. Според научниците, оваа фаза настанува кога повеќе од 6 луѓе ќе бидат “спакувани” на метар квадратен.
Трагедијата во Хјустон не беше предизвикана од тесно грло, туку од еден поинаков феномен познат како mosh-pit crowd – толпа крај подиумот, онаа што за време на концертите се собира под сцената за да танцува и скока, се турка и удира еден во друг (да игра "пого" или “шутка”, што би рекле старите панкери).
Џеси Силверберг, студент по физика на Универзитетот Корнел и страстен обожавател на метал музиката, мошне внимателно ги проучувал мош-пит толпите на повеќе концерти. Користејќи ги концертните видеа објавени на Youtube, Џеси создал компјутерски модел кој точно ги следи движењата на толпата под сцената. Има пасивни учесници, кои мируваат, дури и во случај на судир со оние што танцуваат, и активни, кои проактивно бараат со кого да се удрат – тоа е целта на погото, нели. Кога активните се во мнозинство, толпата почнува да се однесува како гас, при што молекулите случајно се судираат едни со други. Но, кога две или повеќе “молекули” ќе почнат да се движат во иста насока, се создаваат вистински човечки вртлози, во кои остануваат “заробени” сите – што потенцијално има опасни последици. Иако моделот, очигледно во голема мера го поедноставува човековото однесување, тој сепак е доволно разработен за да може да “предвиди” што може да се случи.
Други истражувања, како она на Динеш Манчоа од Универзитетот во Мериленд, вклучуваат психолошки фактори заедно со механичките и го поместуваат безбедносниот праг на 4 лица на метар квадратен. Според Манчоа, во услови на ваква голема густина, индивидуалното однесување на учесниците има пресудна улога: агресивните луѓе, кои почнуваат да туркаат или да врескаат, може да бидат искрата што ќе предизвика паника, со несогледливи трагични последици.