Шведската академија во Стокхолм ја додели Нобеловата награда за хемија на германецот Бенјамин Лист од Институтот Макс-Планк во Милхајм на Рур, и на шкотланѓанецот Дејвид Мекмилан, професор на Универзитетот Принстон во САД. Тие обајцата, независно еден од друг, ја развиле асиметричната органокатализа – метода којашто овозможува одредени хемиски процеси да се направат поекономични и еколошки, како и да се насочат во правец на добивање токму на она што е потребно.

Хемиските реакции ги обезбедуваат градбените блокови од кои е направено сè околу нас и се основа за создавање на многу производи, вклучувајќи лекови, козметика, пластика, бои, адитиви за храна, детергенти итн. Сепак, честопати овие процеси можат да се случат само во присуство на катализатори, молекули кои не стануваат дел од финалниот производ, туку ја олеснуваат хемиската реакција што го генерира него. На пример, овозможуваат негово добивање на собна температура. Пред доделувањето на Нобеловата награда за 2021 година, научниците знаеја за два вида катализатори: метали, кои можат да оксидираат и да престанат да функционираат кога се изложени на воздух или влага, и ензими, кои ги овозможуваат хемиските реакции што се случуваат во нашите клетки, но коишто се тешки за примена во индустриски контекст.

Бенјамин Лист започна да ја проучува асиметричната органокатализа во 90-тите години од минатиот век, кога бил постдокторанд во Истражувачкиот институт Скрипс во Јужна Калифорнија. Токму тука тој го открива потенцијалот на пролинот, молекула којашто влегува во составот на протеините, и која функционира мошне добро како катализатор. Покрај олеснувањето на хемиските процеси, пролинот исто така овозможува и нивно насочување. Всушност, понекогаш хемиските реакции произведуваат два вида молекули, кои се огледална слика на едната од другата, нешто како нашите дланки. Асиметричната органокатализа, од друга страна, овозможува да се добие само една од двете форми и денес таа е од суштинско значење за фармацевтската индустрија.

Во исто време, Макмилан исто така бил во потрага по метод за насочување на хемиските реакции. По неуспешниот обид да користи метали како катализатори, тој конечно одлучил да се обиде со посложени молекули составени од јаглерод и други елементи. На овој начин, тој успеал да избере група органски соединенија што беа соодветни за таа намена, кои лесно можеле да се произведат и кои биле во целост биоразградливи.

Лист и Мекмилан ги објавија своите наоди во 2000 година, во многу краток временски интервал еден од друг, притоа без да знаат за работата на другиот. Оттогаш до денас, употребата на асиметричната органокатализа се етаблираше во хемиската индустрија како еден од стандардите и е основа на многу производни процеси.