Дрејковата равенка (Drake equation) дава процена на бројот на цивилизации во нашата галаксија Млечен пат, кои се желни и способни да комуницираат со нас, Земјаните. Равенката ја формулирал Френк Дрејк (Frank Drake) од Универзитетот во Корнел, инспириран од двајцата физичари, Џузепе Кокони (Giuseppe Cocconi) и Филип Морисон (Phillip Morrison), кои во 1959 година излегоа во научното списание “Nature" со напис под наслов “Потрага по меѓуѕвездени комуникации”. Во написот, тие тврделе дека радиотелескопите во тоа време достигнале доволна чувствителност за прием на слаби сигнали коишто би можеле да бидат емитувани од други напредни цивилизации во нашата галаксија. Најлогична бранова должина на којашто треба да се прислушкува космосот, според нив, е брановата должина λ = 21cm ( f = 1420,4 MHz ), т.е. фреквенцијата на којашто зрачи водородот (H), најзастапениот елемент во космосот.
Инспириран од тоа, Дрејк започнал самоиницијативно да го прислушува космосот со 25 m радиотелескоп (проектот "Озма"). Во 1961 година тој организирал конференција со група елитни научници на тема “Потрага по вонземски цивилизации”. На конференцијата тој ја презентирал неговата позната равенка, со којашто се пресметува бројот на вонземни цивилизации во нашата галаксија, кои се желни и способни да комуницираат со нас преку радиобранови. Еве ја таа негова равенка:
N = R* · fp · ne · fl · fi · fc ·L
каде што е:
N - број на цивилизации во нашата галаксија, способни да комуницираат со нас.
R* - број на ѕвезди што се “раѓаат” во нашата галаксија во време од една година.
fp - број на ѕвезди кои имаат планетен состав.
ne - однос помеѓу бројот на планети погодни за живот и бројот на ѕвезди кои имаат планети.
fl - степен на веројатност дека животот ќе се појави таму каде што има услови.
fi - степен на веројатност животот да еволуира во интелигентни суштества.
fc - степен на веројатност интелигенцијата да е способна да комуницира со нас.
L - просечен животен век на т.н. “технолошка” цивилизација.
Со оглед на тоа што науката до денес не е во состојба точно да го дефинира поимот “живот” поради тоа што нејзе и е познат само овој тип на живот на Земјата, Дрејк во неговата равенка се ограничил на суштества чијашто биологија се темели на елементот јаглерод (C) и на планети со изобилие на течна вода, клучна за јаглеродната хемија. Всушност, тој се определил за суштества слични на нас.
Гледаме дека вкупниот број на цивилизации способни да комуницираат со нас зависи од процената на износите на веројатноста на одделни параметри застапени во равенката, но, ние немаме простор да навлегуваме во сите тие процени. Впрочем, тие се направени од компетентни стручни лица, па само ќе го наведеме крајниот резултат од пресметката. Според најоптимистичките процени на параметрите, резултатот изнесува вкупно N =5 · 107 комуникативно способни цивилизации во нашата галаксија, т.е. една цивилизација на секои 2000 ѕвезди, што значи дека интелигентните соседи можеме да ги очекуваме на оддалеченост од околу 100 светлински години од нас. Меѓутоа, според најпесимистичките процени на параметрите, резултатот изнесува само една комуникативно способна цивилизација, т.е. оваа на нашата Земја. Невозможно е според досега стекнатите сознанија да се процени кој резултат е пореален, дали оптимистичкиот или песимистичкиот, или некој помеѓу нив. Сепак, потрагата по вонземна цивилизација е во тек преку проектот SETI (Search for Extra Terrestrial Inteligence), но, засега нема резултат.
Паралелно со Дрејковата равенка, во најново време стана актуелна и една друга, да ја наречеме алтернативна равенка, развиена од Сара Сиџер (Sara Seager), позната како егзопланетарна истражувачка од Институтот за технологија во Масачусетс, САД. За разлика од Дрејковата равенка, Сиџеровата равенка (Seager equation) не се однесува на пресметка на бројот на технолошки интелигентни цивилизации, туку само на биолошко постоење на некаква форма на живот на некоја планета. “Равенката стана актуелна бидејќи ние дојдовме во ера кога сме способни да истражуваме потенцијални животни планети дури и околу ѕвезди од популацијата т.н. “M" класа, поинаку познати како ѕвезди “бели џуџиња”, објаснува авторката Сиџер.
Освен тоа, методата за детекција на планетите кандидати за животни егзопланети, се врши многу ефикасно со т.н. “транзитен метод”, всушност придушување на сјајот на некоја ѕвезда во моментот кога пред неа поминува егзопланета што орбитира околу неа. Притоа, светлинските зраци од ѕвездата поминуваат и низ атмосферата на таа планета, па со нивната спектрална анализа преку телескопот JWST (James Webb Space Telescope), може да се утврди составот на атмосферата на таа планета и евентуално да се откријат гасови чиешто присуство е знак за постоење на некаква форма на живот на таа планета.
Сиџеровата равенка го има следниот облик.
N = N* · FQ · FHZ · F0 · FL · FS
каде што е:
N - број на планети со детектиран сигнал за постоење на живот.
N* - број на набљудуваните ѕвезди.
FQ - фракција на стабилни ѕвезди.
FHZ - фракција од ѕвезди коишто имаат каменити планети во т.н. “животна зана”
F0 - фракција од планети коишто можат да бидат набљудувани.
FL - фракција од ѕвезди коишто имаат животна планета.
FS - дел од планетите кај коишто животот продуцирал забележливи сигнали во гас.
И овде немаме простор да навлегуваме во процените на одделни параметри од равенката, па и овде ќе го наведеме само резултатот од пресметката. Резултатот изнесува 2 животни егзопланети (N = 2), на секои 30000 набљудувани ѕвезди (N* = 30000). Ако овој резултат се екстраполира на целата наша галаксија со нејзините 140 милијарди ѕвезди, се добива резултат од околу 9,3 милиони животни егзопланети.
Ете, видовме што покажуваат пресметките според двете наведени равенки. Научниците сметаат дека во блиска иднина, конкретно во следните 10 години, поголеми се изгледите да биде детектирана некоја планета со биолошко постоење на некакви животни форми, отколку изгледите да биде детектирана некоја радиопорака од вонземна, технолошки напредна интелигенција.
Френк Дрејк
Сара Сиџер
