Рубрика: Астрономија и астронаутика
Како се мери магнетското поле на ѕвездите?
Автор: Петар Лагудин
Објавено на 22.06.2012 - 11:00

Астрофизичарите се на мака при мерење на магнетското поле на ѕвездите но, сепак, тоа е еден од нивните приоритети. Имено, магнетското поле игра важна улога во мноштво феномени за кои астрофизичарите се интересираат: транспорт на материјата во универзумот, јакоста на млазот од гас емитуван од црните дупки, природата на нашето сонце и со тоа неговото влијание врз нашата клима... Без магнетизмот, секоја планета би била неподобна за поддржување на живот, имено, би немала заштита од космичките зрачења!

Накусо, досегот до главните мистерии на универзумот се чини незамислив без мерење на магнетските полиња. Меѓутоа, проблемот е во тоа што ниту идеален инструмент, магнетометар, не функционира на дистанца, туку го регистрира само полето во кое е "заронет" тој. Последица: објектите на кои астрономите имаат можност директно да го мерат нивното магнетското поле, можат да се набројат на прсти: земјата и седумте други планети во сончевиот систем, кои се способни да примат во својата орбита некоја вселенска сонда... И тоа е сè!

Според тоа, на астрофизичарите не им преостана друго освен да се послужат со итрина, имено да искористат еден светлински феномен, којшто специјалистите го нарекле земанов ефект (zeeman). Всушност се работи за пертурбирање на светлинските зраци од некоја ѕвезда под дејство на нејзиното магнетско поле, имено, тоа ја поларизира светлината, такашто поларизацијата ги следи насоката и интензитетот на магнетското поле. Да објасниме, светлината во природата е "неполаризирана", што значи дека таа се бранува (осцилира) во различни рамнини, додека кај "поларизираната" светлина бранувањата (осцилациите) се одвиваат исклучиво на една одредена права линија, која лежи во рамнина, вертикална во однос на насоката на ширење на светлинскиот зрак. Оттука, следејќи ја насоката на поларизацијата на светлината емитувана од некоја ѕвезда, можно е да се картографира магнетското поле кое владее таму.

Оваа метода овозможи да се направи прецизна мапа на магнетизмот кој владее на површината на нашата ѕвезда, сонцето. Меѓутоа, кај далечните ѕвезди таа има проблем со резолуцијата на телескопите, имено, кога светлинскиот извор е многу далеку, целиот тој е сместен во само еден пиксел, па не може да се анализира поларизацијата на неговата светлина. Освен тоа, оваа метода не може да детектира слаби магнетски полиња, на пример, полиња од меѓугалактички "облаци", егзопланети...