Рубрика: Информатика
Дали ние ќе ја обликуваме ВИ или таа ќе нè обликува нас?
Автор: Ива Зафировска
Објавено на 11.08.2025 - 21:45

Годината е 2040. Вештачката интелигенција ‘Артин’ е попаметна и помоќна од сите луѓе заедно. За среќа, таа е програмирана врз основа на хуманистички принципи и дејствува исклучиво во корист на човештвото“, е краткиот опис на книгата од професорот и експерт во областа на дигитализацијата, Мартин Гисвајн. Имено, WU Executive Academy напишал краток дневник заснован на научна фантастика, за иднината што можеби нè oчекува. Тој вели дека, како луѓе, ние одлучуваме и ја обликуваме технологијата. Ако не одиме по тој пат – дали тогаш вештачката интелигенција ќе нè обликува нас?

Професорот Гисвајн од WU Executive Academy во Виена се занимава со етиката на примената на вештачката интелигенција и тестира сè што може на свој пример. Тој има свој аватар со вештачка интелигенција, а книгата „Дневник на хуманистичка вештачка интелигенција“ го претставува неговото оптимистичко сценарио за иднината.

Дневникот го напишал, се разбира, со помош на вештачката интелигенција, така што вештачката интелигенција го транскрибира неговиот говор.

Во книгата, грешките направени од вештачката интелигенција биле под 10%. Логичкиот контекст бил точен во дури 90% од случаите. Системот можел сам да се коригира, но не морало во насоката во која авторот сакал. Затоа, тој морал дополнително да интервенира и книгата на крајот била проверена од две лица, како претставници на „врховниот човечки совет“.

Во оваа визија, ја претставувам идејата за врховен човечки совет – човек или тело кое ја надгледува работата на машините, ги проверува резултатите, ги толкува и ги сместува во поширока општествена рамка“, вели тој.

Без дигитален хуманизам, тој претпоставува дека ќе се соочиме со иднина слична на онаа од филмовите „Матрикс“ или „Терминатор“ каде што технологијата доминира без човечки надзор, контрола и етика. Затоа напишал книга што претставува еден вид повик за формирање дигитална заедница на хуманистички начин.

Дигиталните технологии нè менуваат нас и нашите животи. Мора да ги користиме за да ги зачуваме нашите вредности, да ја заштитиме животната средина и околината, да ја зајакнеме демократијата и општеството. Како луѓе, ние одлучуваме, ние ја обликуваме технологијата. Ако не го сториме тоа, дали вештачката интелигенција ќе нè обликува нас?“, се прашува професорот.

Тој верува дека не треба да прифатиме дека веќе сме станале робови на технологијата, туку дека моќта е сè уште во наши раце.

Машините не треба да се третираат како личности. Да не им велиме „ве молам“ и да не ги користиме таму каде што се обидуваат да звучат како луѓе. Ако веруваме дека машините се како луѓе, следниот чекор би бил да им припишеме свест и права“, истакнува Гисвајн.

Ова отвора многу етички и морални дилеми, бидејќи ако вештачката интелигенција добие статус на правно лице, многумина тврдат дека нема да можеме да ја спречиме.

Според професорот, истражувањата варираат, но повеќе од 70% барем еднаш биле во контакт со вештачката интелигенција.

Иако овие статистики постојано се менуваат, јасно е дека вештачката интелигенција ќе стане наше секојдневие и ќе зазема значајно место во образовниот систем“, вели професорот.

Понатамошниот развој на човештвото и планирањето на нашиот соживот со вештачката интелигенција се задачи од клучно значење. Ние сме на прагот на нова ера во која одлуките што ги донесуваме денес ќе влијаат на судбината на идните генерации - а можеби и на целото човештво“, пишува Гисвајн во книгата.

Статијата е создадена со помош на вештачката интелигенција (ВИ), која преведе делови од текстот, додека авторот, како „врховен човечки совет“, помагал и проверувал, како што сугерира професорот Гисвајн.

Клучни зборови: