Поздрав до сите во редакцискиот одбор и до сите соработници и читатели. ЕМИТЕР го читам редовно од првиот број и веќе ги имам укоричено броевите од 1995 и 1996 година. Повод за писмово ми даде токму тоа. Имено, во еден разговор со мојот пријател др. Петар Аврамовски, кој е ваш редовен соработник, дојдовме до заклучок дека за секој електроничар на кој списанието му значи нешто би било подобро ако броевите од една година се укоричат. На тој начин нема да се губат некои броеви, а една таква книга со многу корисни написи ќе трае подолго време. Во таа насока нашиот предлог е почнувајќи од бројот 1/98 страниците да се обележуваат поинаку - ако првиот број заврши со 44-та страница, вториот да започне со 45-та, третиот со 89-та итн. Со ваков начин на нумерација би се имало подобар увид кога ќе се укоричи годишниот комплет. Исто така во последниот број во годината да се даде и збирна содржина на сите броеви од таа година.
Инаку списанието по моја лична проценка е добро и ги задоволува вкусовите на многу електроничари, меѓутоа ми се чини дека во последно време стана малку пооскуден отколку претходните броеви. Во прилог на збогатување на содржината на списанието заедно со ова писмо ви испраќам и еден мој труд, а во иднина ќе следат и други. Во оваа прилика би упатил и апел до сите несебични електроничари (велам несебични бидејќи ги има и инакви) - своето знаење нека го поделат со сите оние на кои им е потребно и тоа нека го сторат преку страниците на ЕМИТЕР.
Со поздрав,
Борче Стојановски, Битола
Дилемата дали ЕМИТЕР да има обично или кумулативно нумерирање на страниците во текот на една година постоеше кај нас уште пред да излезе првиот број во 1995 г. Тогаш преовладеа мислењето дека е подобро обично нумерирање. На оваа тема деновиве повторно дискутиравме во Редакцијата и повторно заклучивме дека обичното нумерирање повеќе одговара за списание. Се сложувам дека е многу корисно во последниот број од тековната година да објавиме збирна содржина на сите броеви од таа година, па како што сигурно забележавте, тоа го направивме во овој број. За оние кои ги укоричуваат своите примероци (меѓу нив сме и ние од Редакцијата) од голема помош ќе им биде еден ваков кумулативен индекс на темите објавени во ЕМИТЕР во текот на оваа година.
Ме зачудува Вашата констатација дека ЕМИТЕР во последно време е пооскуден отколку порано, кога повеќето соработници и читатели го мислат спротивното, а и јас лично сметам дека сегашните броеви на ЕМИТЕР се подобри и поразновидни отколку поранешните. При тоа, се разбира дека сум целосно свесен за присутните маани и одредени недоследности во концепцијата. Инаку и моја желба е списанието да има на пример 80 - 100 страници, на квалитетна хартија, со многу проекти, апликации, прикази и тестови, но за реализација на една таква идеја освен желбата (моја, на Редакцијата и читателите) потребни се и повеќе соработници и материјални средства (што значи поголем тираж и повеќе спонзори). Сепак и во овие тешки услови, токму поради таа желба, пред неколку месеци додадовме четири нови страници (а при тоа ја задржавме истата цена) иако тоа за нас значи дополнително оптоварување и во организациона и во финансиска смисла, особено ако се земе во предвид девалвацијата на денарот и зголемената цена на печатарските услуги.
Инаку, како што сигурно забележавте, во овој број го објавуваме написот што ни го понудивте и со тоа Ве промовиравме во соработник на ЕМИТЕР. Се надевам дека Вашето присуство на страниците на ЕМИТЕР во иднина ќе биде редовно.
Слободан Таневски
Почитувана Редакцијо, здраво!
Имам едно прашање: Го изработив електронското транзисторско палење од проектот "Транзисторско палење" објавен во ЕМИТЕР бр. 10/07, кое го монтирав на "Лада". Арно ама, сега се случува инструментот за покажување на вртежите на моторот да не работи рамномерно, односно стрелката подрипнува, а забележувам и "бобината" е малку топла, а ладилникот монтиран на излезниот транзистор T4 е ладен. Дали има некаков проблем со палењето или е до бобината?
На бобината помеѓу конекторите +15 и -1 измерив отпор од 3,2Ω - во што е проблемот, зошто се слуша зуење на радиото кога работи автомобилот?
Однапред ви благодарам,
Горан Василевски
преку и-меил
Најнапред да напоменам дека ова транзисторко палење го имам монтирано во "Лада" пред повеќе од 15 год. и работеше одлично без никакви проблеми!
Отскокнувањето на стрелката од инструментот за покажување на вртежите може да биде како последица од начинот на негово поврзување со "платината". Инструментот пред да го монтирате електронското палење беше поврзан на плусот на акумулаторот, а неговиот минус на маса, а третата жица беше поврзана на (–1) од бобината. Во дадениов случај сега таа трета жица треба да ја поврзете директно на завртката од платината (погледнете ја слика 6 од проектот). Ова сето треба да се направи, бидејќи инструментот ги мери импулсите од платината, а не импулсите на транзисторот T4. Ако и по ова стрелката откскокнува, намалете ја вредноста на отпорникот R1 на 220Ω, и, по потреба, заменете ја платината со нова. Исто така, пробајте со повторно спојување на кондензаторот C од платината кој претходно беше отспоен.
Зуењето кое се јавува од радиото може да биде последица од повеќе причини. Една причина може да биде влагата која навлегува во ППК од палењето, која многу ја има во овие есенски/зимски услови. Друга причина може да биде кондензаторот C4. Него треба да го замените со нов со вредност од 330…470nF/630V и да го залемите што поблиску до транзисторот T4. Сепак, проблемите поврзани со зуењето најчесто се од електромагнетна природа. Искрењето на свеќичките и платинката, како и напонско-струјните скокови во бобината, создаваат електромагнетни пречки за чие целосно елиминирање е неопходно да се примени оклопување на најчувствителните делови на радиото, како и на целиот уред. Исто така, треба да се обрне внимание и на начинот на поврзувањето на радиото со електричната инсталација во автомобилот. Секогаш треба да се тежнее за напојување да се користат посебни жици кои ќе бидат приклучени што е можно поблиску до акумулаторот. Електромагнетните пречки кои се индуцираат во каблите за напојување на радиото можат да се намалат или целосно да се елиминраат со додавање на "филтер за блокажа": кај радиото помеѓу плусот и масата поставете паралелно електролитски кондензатор од 1000 до 4700µF/25V и керамички кондензатор од 100nF, а жицата за плусот поврзете ја на плусот од напојувањето преку реден калем од неколку mH/5A.
На крај, за вредност на отпорот на "бобината" R поголема од 2,2Ω, како што е во дадениов случај, вредноста на отпорникот R9 треба да е 120Ω/2W, ова доаѓа од препораките од проектот.
За загревањето на бобината не "берете гајле", бидејќи како што наведовте во писмото таа има отпор од 3,2Ω, тоа значи ако тече струја низ неа заради нејзиниот отпор струјата ќе изврши нејзино загревање. Постои еден услов, температурата на бобината да не е многу голема за да не предизвика нејзино уништување. Ако со допир со рака можете да ја издржите температурата создадена во бобината, тоа докажува дека со неа сè е во ред.
Ви посакувам на крај успешно да ги отстраните проблемите на кои наидовте.
Славко Стојковски
Ме интересира следното: имам жичена буба микрофон со напојување од 1,5-волтна батерија која е сместена во куќиште од 6,3mm џек. Воедно, користам "Canon" адаптер за да ја поврзам истата на микрофонски приклучок. Значи, бубата ја приклучувам на адаптерот за да можам да ја поврзам со миксетата, ама ми се јавува брум.
Ме интересира дали можам да го сменам ожичувањето и да ја направам бубата директно да "оди" на "Canon" микрофонски конектор. Воедно, сакам да го искористам напојувањето од 48V од самата миксета и, со додавање на отпорник, да го приспособам на потребите на бубата. Во овој случај, која вредност на отпорник би ми бил потребен? Алтернативно, би можеле да дадете некое ваше решение.
Ве молам за одговор.
Дејан преку e-mail.
Иако прашањето е малку конфузно, претпоставувам дека се работи за мал електрет микрофон со штипка. Уред кој во последно време ги "преплави" тезгите на Битпазар и останатите зелени пазари во републиката. Сепак, уредот, иако спаѓа во најниската класа микрофони, ако е правилно приклучен не треба да брмчи. Брмчењето може да биде последица од следното:
- неправилно ожичување, недостаток или "неквалитетна" маса (заземјување);
- приклучување на микрофонот на несоодветен влез на миксетата. Електрет микрофоните, имајќи свој засилувач, обично се приклучуваат на стандарден "line in" влез, а не на микрофонски влез;
- употреба на несоодветно напојување, различно од фабрички предвидената батерија. Од писмото не е потполно јасно дали се употребува батерија или адаптер;
- интерференција и прием на разни радиодифузни сигнали.
Значи, како прво, вие треба да ја решите појавата на брумот, а потоа евентуално да одите со некои други решенија за поврзување.
Во однос на вашата желба да го употребите постоечкото напојување од 48V има 2 сериозни пречки:
1) За да има сето тоа некаква смисла, треба да "преработите" еден влез и на еден од неговите приклучоци да го донесете бараниот напон. Тоа ќе значи простување со основната намена на влезот и нема да можете да приклучувате ништо друго освен електрет микрофонот. Штотуку повеќе, вака преправениот влез може ефикасно да "онеспособи" други на него приклучени уреди, трајно оштетувајќи ги. Алтернативно решение: влечење на некоја одделна жица (жици) за напонот на напојување мислам дека е сосема непрактично и потполно неестетски, а со негова евентуална куса врска рискирате трајно да ја онеспособите миксетата.
2) Сосема несоодветно е добивање на 1,5V од 48 присутни во уредот со помош на едноставни средства, како што е отпорник. Така добиениот напон практично ќе биде неупотреблив за вашиот електрет микрофон, бидејќи истиот ќе биде генератор на големо количество на брум! Невозможно е да добиете некое конзистентно решение кое ефикасно би ја заменило батеријата без да вложите 5 - 10 евра во компонети. За тие пари, на истите "зелени пазари" можете да добиете одличен динамички микрофон кој ќе има далеку подобри перформанси од вашиот електрет микрофон, а воедно нема да има потреба од никакви преправки.
Емилијан Иљоски
Здраво Емитер,
Сакам да прашам да не знаете каде може да најдам 10-киловолтни кондензатори од 8,8 nF? Многу сум заинтересиран да го изработам проектот "Теслин трансформатор", но сакам да ја изработам помоќната верзија од него... Пишува дека "старите" кондензатори од 22nF/2KV треба да се заменат со други од 8,8nF/10KV, но не успеав да ги најдам во ниедна продавница за електроника (имаат за максимум 2-3 KV). Затоа, ве молам, да ми кажете каде да најдам такви кондензатори?
Поздрав,
Кристијан преку e-mail
Очигледно дека не сте го прочитале текстот внимателно. Таму многу јасно пишува дека капацитетот од 8,8nF/10kV треба да се добие со сериско-паралелна врска на 10 кондензатора од 22nF/2kV, а тоа дополнително е илустрирано и на слика 1 од проектот.
Слободан Таневски
Благодарам Емитер за исправката... моја грешка било. Но, јас веќе порачав 10 кондензатори од по 8nF/10kV, па сакам нив да ги искористам. Затоа ме интересира, што ќе се случи ако ги ставам тие наместо наведените од 22nF? Дали ќе работи Теслиниот трансформатор?
Сакам да прашам и за примарниот калем кој треба да биде намотан на цевка со дијаметар од 11cm. Но, јас каде што барав немаа од 11cm, туку од 10cm или 12cm, па моето прашање е дали ќе може да го направам проектот со некоја од тие две димензии, дали ќе треба да се зголемат навивките, дали да барам жица со поголем пресек? Исто така, дали може да користам бобина од фиќо или да барам од друг автомобил? И за мрежниот трансформатор - дали може да се стави послаб или појак, на пример од 40W или од 60W, дали е подобро да биде од 60W?
Поздрав,
Кристијан преку e-mail
1. Најголемиот проблем при градба на Теслиниот трансформатор е набавката на кондензаторот Cp, димензиониран за напон на пробивање од најмалку 10kV и доволен капацитет. Ние го решивме проблемот со сериско-паралелна комбинација од 10 кондензатори од по 22nF и добивме капацитет од 8,8nF/10kV. Но, ако Вие сте порачале 10 кондензатори, секој по 8nF/10 kV, како што напишавте, сте го решиле проблемот со само еден од нив. Имено, 8nF/10kV е доволно приближно до 8,8nF/10kV! Единствено што ќе треба да преправите поради нешто помалиот капацитет е да го зголемите индуктивитетот на примарниот дел така што неговата резонантна фреквенција да остане иста како на секундарот. Тоа ќе го постигнете со 14 навивки (наместо 11), но, сепак, точниот број навивки, кој кореспондира со иста резонантна фреквенција како секундарот ќе го утврдите експериментално со "шетање" на контактот по двете крајни навивки од примарната намотка. Нагодувањето на точната резонантна фреквенција ќе го препознаете по максималниот ефект на Теслиното трафо; најдолги светлечки "молњи" од антената на секундарот.
2. Во врска со димензиите на цевката за примарниот дел на трансформаторот, можете да употребите каков било пречник помеѓу 10 и 12 cm бидејќи и онака треба да вршите нагодување на точната резонантна фреквенција поради употреба на нешто помал капацитет (8 nF наместо 8,8 nF). Ако употребите цевка со помал пречник, при добра нагоденост на резонанцијата може да ви се случи искрење внатре помеѓу секундарната и примарната намотка. Тоа се случи и кај нашиот прототип со пречник на примарната цевка од 11 cm! Но, тоа лесно се решава со навлекување на додатна поширока изолаторска цевка помеѓу секундарната и примарната намотка.
3. Може да се користи бобина од "фиќо", и ние употребивме токму таква бобина.
4. Се разбира дека е подобро трансформаторот да биде со поголема снага, 60 VA.
За сето останато видете во ЕМИТЕР 7-8/07!
Петар Лагудин
Почитувани,
Конечно, со помош на вашите совети, успеав да го проработам интелигентниот прекинувач за сабвуфер од Емитер 6/2006. Имав ставено погрешно ИК (4096 наместо 4069) и сум ги измешал местата на T1 и T2. Но, сега ми се појави друг проблем - уредот работи само што за да се вклучи бара многу да го попуштам мојот ресивер. Пробав со нагодување на P1, меѓутоа и кога е на најмала вредност и тогаш е потребен многу јак сигнал од ресиверот. Како да го решам ова? Дали P1 може да се замени со некоја друга вредност за уредот да биде поосетлив?
Никола Николовски
преку e-mail
Осетливоста на уредот може да се зголеми на неколку начини.
Наједноставно е да се зголеми вредноста на тримерот P1 од 470komi на 1Momi, а лизгачот да се постави на максимален отпор или во крајна десна положба. Слично на ова осетливоста може да се зголеми и со зголемување на вредноста на отпорникот R4 од 470komi на 1Momi. Ако со овие измени осетливоста сè уште не е доволна, како последна опција ја предлагам замената на отпорникот R1 од 100komi со отпорник од 47komi.
Со овие измени осетливоста би требало значително да се зголеми и со тоа уредот да реагира на многу послаб влезен сигнал. Ако и по ова вашиот уред сè уште нема доволна осетливост, тогаш, веројатно, имате некоја грешка во изработката или во вредноста на елементите – проверете ги врските и вредностите на елементите на плочката, а особено на кондензаторите C2 и C4 кои треба да бидат од 100nF.
Дејан Трпески
Со сите 3 измени солидно се зголеми осетливоста на уредот и одлично функционира со влезен сигнал од ДВД плеерот. Но, кога слушам радио (кое е преку кабелската) тогаш сигналот не е баш сјаен на некои станици, па треба ресиверот да го попуштам повеќе. Добро би било доколку може уште малце да се зголеми осетливоста. Дали може?
Никола Николовски
Осетливоста на колото може дополнително да се зголеми со зголемување на вредноста на отпорникот R5 од 220komi на 1Momi. Со ова колото би требало да има повеќе од доволна осетливост.
Дејан Трпески
Здраво ЕМИТЕР !
Поздрав до редакцијата и до сите теоретичари и практичари - читатели на ЕМИТЕР.
Имам една идеја и неколку прашања, што мислам дека се интересни.
1. Повторно за "појачалата": напишавте дека Bob Carver за засилувачот Sunfire конструирал систем за напојување, кој дава таман толкав напон, колкав им е потребен на излезните транзистори. Имам една идеја. Досега со потенциометар го менувавме нивото на влезниот сигнал, а со тоа и на излезниот. Наместо тоа, дали може излезниот сигнал (излезната моќност) на засилувачот да се регулира со потенциометар кој ќе го менува напонот на напојување на излезните транзистори?
2. Доколку некоја фирма се заинтересира за масовно производство на некој уред кој е објавен во ЕМИТЕР (проект или апликација), која е постапката за тоа – дали се потпишува лиценца или нешто друго?
3. Кога веќе има само еден лист во боја, зошто на него има ¾ реклами, а сосема малку фотографии од уредите и проектите? Некои од нив се и со лош квалитет – на пример во минатиот број има две супер фотографии (контролерот и компресор/лимитерот), но нејасната фотографија на плочата од засилувачот ја руши хармонијата, а позадината "реже". Предлагам на корицата да има повеќе фотографии од уредите, со што ќе се збогати изгледот, а така може да се заинтересира и некој кој прв пат ќе го види ЕМИТЕР.
Поздрави од
Александар Тефов
од Кавадарци
Ви благодариме за поздравите и за Вашите размислувања во врска со дизајнот на ЕМИТЕР.
1. Не може! Промената на напонот на напојувањето не влијае на величината на излезниот сигнал туку само на максималната моќност што може да се добие! Засилувачите кои користат променлив напон на напојување (кој го следи музичкиот сигнал) само го одржуваат коефициентот на искористување блиску до максималната теоретска вредност (независно од големината на сигналот), односно го намалуваат на минимум непотребното греење на излезните транзистори.
2. Сите објавени проекти и апликации можат слободно да се изработуваат но само за лична (некомерцијална) употреба. Било какво комерцијално користење на објавените проекти, апликации и написи (производство и продажба на ППК, китови, модули и готови уреди) подлежи на заштита на авторските и издавачките права, што значи дека за тоа е потребно претходно писмено одобрение од ЕМИТЕР. Околу условите за ваков договор и соработка со ЕМИТЕР заинтересираните фирми можат да се обратат во редакцијата.
3.) Реклами мора да има – објаснување за тоа не е потребно.
Навистина, понекогаш некои од фотографиите на проектите не се најквалитетни, но тоа не е наша грешка – тоа се фотографии кои сме ги добиле од страна на авторите на написите. За тоа дали е подобро на насловната страница да има една или повеќе фотографии стручњаците за дизајн и маркетинг сè уште не се сложиле така што, како и сите списанија, и ние подеднакво ги применуваме и двете варијанти. Некогаш одлуката за тоа зависи и од тоа колку квалитетни фотографии имаме за поглавните написи од тој број. Навистина позадината на претходниот број (како и на некои пред тоа) како што велите "реже", но така не ни изгледаше на мониторот на компјутерот и на пробниот (црно-бел) отпечаток. Како и да е, останува во иднина повеќе да внимаваме на квалитетот на фотографиите и на неутралноста на позадината.
В. Филевски и С. Таневски
1. Дали е можно дигиталниот термометар од Е2/98 да се преправи и наместо до 100°C да мери до 500°C.
2. Дали можете да објавите шеми за моно, стерео, high/low и loudness контрола? За loudness контролата слушнав дека е објавена во ЕМИТЕР 3/95, но не можам да стигнам до тој број.
Поздрав,
Ристо Гулев од Гевгелија
1. Како температурен сензор кај дигиталниот термометар од Е2/98 се користи полупроводнички елемент. Тоа значи дека таквиот температуртн сензор покажува линерни карактеристики до 100°C, а над 150°C настанува негово разорување и уништување. За мерење на темпертури поголеми од 100°C најдобро е да се користат термопарови кои можат да се имплементираат на местото од температурниот сензор од Е2/98 но со значителни предимензионирања на вредностите на елементите и со делумна промена на електричното коло. Но за тоа во некој нареден текст.
2. Вакви шеми сме објавиле во повеќе наврати - "Loudness корекција на бојата на тонот" (Е3/95), "Hi-Fi стерео предзасилувач" (Е5-6/96), "Линиски предзасилувач со тонска контрола" (Е9/96), "Напонско контролиран стерео предзасилувач" (Е2/98) и "Електронска комутација и регулација" (Е7-8/98 и Е9/98). Спомнатите броеви можете да ги набавите од редакцијата (видете на стр. 4).
Игор Николовски
1. Во проектот за 100W транзисторски засилувач од Е11/98 пишува дека за еден канал е потребен трансформатор од 350VA. Ова моќност ми изгледа премногу голема за еден засилувач од 100W па ве молам одговорете ми дали овој податок е точен?
2. Дали транзисторот T3 од 100W засилувач објавен во Е11/98 треба да биде поставен на ладилникот на излезните транзистори како што е вообичаено за ваквите шеми?
Марјан Димевски од Скопје
1. Добро сте забележале дека моќноста на трансформаторот од 350VA за еден засилувач од 100W е претерана иако од многу зијан нема. Шегата на страна, при чукањето на текстот направена е грешка па наместо 2 отчукано е 3 што значи дека моќноста на трансформаторот треба да биде 250VA. Ако и ова ви изгледа премногу еве објаснување како е дојдено до оваа бројка:
Засилувачот работи во AB класа со коефициент на корисно дејство од околу 50%. Грубо кажано 50% одат во звучникот, а 50% се дисипираат од ладилниците на засилувачот. Според законот за запазување на енергија изворот на напојување треба да ги покрие тие "две енергии" односно да дава најмалку 200W моќност на својот излез. Бидејќи имам релативно големо искуство во конструирањето на уреди овде во "македонски услови", често пати ми се случило кога од некои од локалните "винклери" ќе нарачам да ми изработат трансформатор од 200W, практично заради слабиот квалитет на изработката да добијам трансформатор со значително помала моќност. Од тука доѓаат и тие 50W резерва со кои се доаѓа до вредноста од 250W. Засилувачот сосема добро ќе работи и со трансформатор од 150W, но имајте го на ум она што веќе го кажав во текстот "ЗАСИЛУВАЧОТ Е ДОБАР КОЛКУ ШТО Е ДОБАР ИЗВОРОТ НА НАПОЈУВАЊЕ". Затоа ако сакате најдобар квалитет употребете трансформатор од 250W за еден канал на засилувачот.
2. Од T3 зависи преднапонот на излезните транзистор односно мирната струја. Знаејќи дека излезните транзистори се дарлингтон транзистори со напон на поларизација на спојот база емитер поголем од кај класичните биполарни транзистори, преднапонот на базите на излезните транзистори односно напонот меѓу колекторот и емитерот на транзисторот T3 е релативно голем. Доколку истиот се постави на ладилниците кај што се прицврстени излезните транзистори неговата задача би била да обезбеди намалување на преднапонот односно мирната струја на излезните транзистори со зголемување на температурата на ладилниците, со тоа што ќе се намалува напонот меѓу колекторот и емитерот а воедно и преднапонот на излезните транзистори односно мирната струја. Но промената на напонот помеѓу колекторт и емитерот на T3 е незначителна во однос на преднапонот на базите на излезните транзистори. Од друга страна R18 и R19 имаат релативно голема вредност така што истите обезбедуваат сосем доволна стабилизација на мирната струја. Затоа во оваа конструкција тој транзистор (T3) не е потребно да биде прицврстен на ладилникот на излезните транзистори.
Игор Николовски
Почитувана редакцијо на Емитер, курсот по кој сте тргнале е добар и само продолжете!
Немам многу големи познавања од електрониката но сепак се решив да направам стерео засилувач според проектот објавен во Емитер 1/98, со моќност од 60+60W. Во врска со тој проект имам неколку забелешки до конструкторот.
1. ППК сте ја изработиле да одговара на хептаватно кушиште т.е. разладно тело. Кажете ми ве молам во Македонија каде да најдам хаптаватно куќиште? Значи морам да употребам поинакви ладилници. Но ако земете во обзир дека од интегралното коло TDA 2052 до кондензаторите C7-C8 има точно 2cm, а ладилниците за 60W оптоварување се големи кажете ми каде да ги ставам? Нели ќе беше подобро интегралните кола да ги ставевте на краевите од плочката па ќе можеше да се употребат ладилници со разни форми и големини? Затоа ги предлагам следните решенија:
а) Кондензаторите C7 и C8 поставете ги од бакарната страна на плочката со што добивате простор за ладилниците
б) Кондензаторите C7 и C8 поставете ги на посебна плочка и со соодветни водови поврзете ги со матичната плочка.
2. Ваши читетели се и аматери-почетници-електроничари! На шемата имате 2 изводи STBY-L, STBY-R. Каде и со што да ги поврзам, и за што служат при секојдневната употреба на засилувачот.
3. Како изгледа шемата на нестабилизиран исправувач?
Милан Костов од Скопје
Ви благодарам за поддршката што ни ја давате.
Самиот наслов на проектот за кој зборувате кажува дека се работи за ултракомпактен стерео засилувач со голема моќност. Тоа значи дека при проектирањето на ППК вниманието било најмногу насочено кон намалување на димензиите на засилувачот. Затоа не ги разбирам вашите забелешки во однос на тесниот простор околу елементите.
Хептаватното куќиште не треба посебно да го набавувате бидејќи тоа е куќиштето на самото интегрирано коло. Што се однесува до набавката на ладилните тела, многу ми е жал што не можам да ви помогнам - со проблеми од таква природа редовно се сретнуваме и ние во редакцијата.
Со забелешката дека постојат и други решенија за плочката со печатено коло, се согласувам во целост и верувам дека никогаш не сте прочитале, барем не во нашето списание, дека решението за ППК кое го нудиме е единственото можно. Секој може да си проектира сопствено решение за ППК ако објавеното решение поради некои причини не му одговара. Предлозите кои ги давате за местоположбата на кондензаторите C8 и C9 се доста корисни за сите читатели што не можат да ги набават прикажаните ладилници бидејќи на овој начин може да се ослободи простор за друг тип на ладилни тела. Во таа насока еве уште еден предлог - пресечете ја плочката на половина, со два реза покрај интегрираните кола IC1 и IC2 па така ќе ги добиете интегрираните кола на крајот од тие плочки. Со вака обработената ППК интегрираните кола може да ги монтирате на големо ладилно тело, но не заборавајте да ги изолирате од истото. Ожичувањето изведете го од соодветните водови на пресечениот крај од двата дела на ППК. Кондензаторите C7 и C8 можете да ги монтирате на средниот дел од плочката што ќе ви остане по сечењето, а потоа ожичете ги со двата излезни засилувачи со проводници со поголем напречен пресек. На овој начин може да употребите поширока лепеза на ладилни тела.
Улогата на влезовите M/STBY-L и M/STBY-R како што е кажано во текстот го одредуваат начинот на работа на засилувачот. Кога на нив ќе се доведе напон еднаков на негативниот напон за напојување излезниот степен е исклучен (stand by mode) и нема излезен сигнал во звучниците. Доколку напонот на овие влезови е во границите од –Uss+1,8V до –Uss+2,5V засилувачот е во мод кога како свој влез го користи изводот 5 на интегрираните излезни засилувачи. Бидејќи овој извод е споен на маса преку кондензаторско-отпорничката паралелна врска C5/R5 и C6/R6, кај другиот засилувач, на излезот повторно нема сигнал. Ова е т.н. mute mode во кој засилувачот е во активна состојба но е "замолкнат". Кога напонот на овие влезови ќе се покачи над –Uss+2,7V засилувачот почнува да работи нормално и ги засилува сигналите од влезот. Овие влезови се користат кога сакате да направите заштита на излезот без употреба на релеи, со одредена дигитална контрола на работата на засилувачот. При употреба на засилувачот во домашни услови овие влезови можете да ги приклучите како што е прикажано на сликата. На истата слика е прикажана и шемата на нестабилизиран исправувач за спомнатиот засилувач.
Коста Карпузовски
Бидејќи сè уште не ми одговоривте на некои мои прашања, ќе ви ги поставам повторно.
1. Зошто веќе не ги објавувате изгледите на ППК, туку само распоредот на елементите?
2. Кога веќе објавувате проекти со елементи кои додатно треба да се програмираат може да објавите и практичен начин како тоа да се направи заедно со софтверот и хардверот (програматорот).
3. Дали во проектот "Снимач на телефонски разговори", наместо трансформаторот со кој треба да се изврши галванско одвојување од телефонската линија, може да се искористи некое друго решение (оптички или некое друго)?
Душко Јаневски, преку e-mail
Проверката на нашето e-mail сандаче и папка со примените писма од читателите ни покажа дека последно писмо кое го имаме добиено од вас е од 21.05, но во него не поставувате никакви прашања, туку давате одговори на нашите математички загатки. Како и да е - еве одговор на прашањата што ги поставувате во ова писмо:
1. Една од главните причини за пропаѓање на стариот ЕМИТЕР беше зачестеното фотокопирање на објавените написи, особено на проектите за самоградба. Според наши сознанија, на секој продаден примерок од списанието имаше уште по најмалку 2-3 фотокопии од страна на несовесни "читатели". Таквите "читатели", од една страна ги добиваа сите детали за самоградба на соодветниот електронски уред, а од друга страна, со фотокопирањето директно придонесуваа за згаснувањето на стариот ЕМИТЕР. За тоа да не се случува и понатаму решивме цртежот на ППК да не го објавуваме, туку само распоредот на елементите. Вистинските читатели со тоа не се оштетени, бидејќи саканата ППК ќе можат да ја набават од нашиот ППК сервис по навистина поволни цени - со помош на купонот цените на нашите изработени плочки се скоро колку и на празните (ненагризени) плочки. За разлика од нив, "читателите на фотокопии" ќе мора да ја платат полната цена на саканата ППК или пак да се откажат од фотокопирањето на ЕМИТЕР, што во крајна линија, е во нивна корист - верувам дека и тие се заинтересирани ЕМИТЕР и понатаму да излегува и да објавува разни проекти за самоградба на електронски уреди, покрај многуте други статии.
2. Дилемите дали да почнеме со објавување на електронски конструкции кои ќе содржат програмирани елементи (микроконтролери, PIC-ови, EPROM-и итн) беа присутни во ЕМИТЕР одамна, токму од причините кои и вие ги наведувате. Уште пред 2-3 години имавме во план прво да објавиме брошура за PIC микроконтролерите во која, меѓу другото, ќе имаше и проект за самоградба на соодветен програматор, па дури потоа да почнеме да објавуваме проекти во кои ќе има PIC-ови. Меѓутоа заради низа причини (пред сè: презафатеноста на соработниците, лошата состојба во ЕМИТЕР и лошата состојба во државата) таа идеја до сега не успеавме да ја реализираме. Сепак, заради несомнената потреба за такви електронски конструкции (микроконтролерите се сегашност и иднина на електрониката) одлучивме да започнеме со објавување на такви шеми и проекти за самоградба, но во исто време и да понудиме веќе испрограмирани чипови (повторно по поволни услови - како и со плочките), и со тоа, до максимум да ја поедноставиме градбата на таквите конструкции. Во секој случај , за оние поамбициозните, во скоро време ќе објавиме и проект за самоградба на програматор за PIC-ови, а ќе се потрудиме да ја подготвиме и објавиме спомнатата брошура или барем серија написи за PIC микроконтролерите.
3. Прашањето за "Снимачот на телефонски разговори" го проследивме до авторот на написот, па кога од него ќе го добиеме одговорот веднаш ќе ви го испратиме.
Слободан Таневски
1. Мислам дека тоа што викате дека порано ги копирале ЕМИТЕР-ите и со тоа ги имале и шемите и упатствата не ви е издржано, бидејќи и сега можат истото да го направат, и не само со шемите туку и со купонот за нарачка на плочките. Повторно ништо не добивате, бидејќи и самите рековте дека цената на готовите плочки од вашиот сервис не е многу различна од цената на ненагризените плочки. А што ако некој сака да нарача повеќе различни плочки, а не само четири?
2. Велите немате време за да објавите проекти за програмирање на микроконтролери и EPROM-ови. А имате време да барате дозвола од странските списанија за да ги објавувате нивните проекти? Проекти со програмабилни елементи немате само во ЕМИТЕР-ите од новата серија, туку и во многу постарите (програмабилните светлосни автомати). Зар до сега не сте нашле време да објавите и програматори кои веќе ги имате чим нудите и готови програмирани елементи?
3. Незнам зошто прашањето во врска со проектот "Снимач на телефонски разговори" морате да го проследите до авторот на текстот, кога и господинот Таневски е електро инжинер и мислам дека проблемот е многу едноставен. Јас не барам авторски права за текстот, па да мора да ми одговори авторот лично.
Душко Јаневски, преку e-mail
Ме зачудува жестината со која ги коментирате моите одговори на вашето претходно писмо. Сепак, еве уште неколку појаснувања:
1. Попустот од 50% за набавка на плочки од нашиот ППК сервис го одобруваме само ако нарачката е направена со оригинален купон од последниот број на ЕМИТЕР (а фотокопијата лесно се препознава). Оваа привилегија очигледно ќе ја уживаат само нашите читатели кои го купуваат ЕМИТЕР и за нив плочките ќе чинат колку и нивната производна цена. За разлика од нив "читателите на фотокопирани ЕМИТЕР-и", ако сакаат да го прават избраниот проект, ќе треба да ја платат полната цена на плочките и така барем малку да нè обесштетат заради бесправното користење на нашиот труд.
Попустот важи само за најмногу 4 плочки, а ако некој сака да нарача повеќе, тогаш одвишокот плочки ќе треба да ги плати по полната цена, затоа што сметаме дека таквата количина ќе се користи во комерцијални цели (производство и продажба на изработените уреди), па во тој случај и ЕМИТЕР како творец на објавениот проект треба да земе барем мал дел од "колачот".
На крај само уште еднаш да напоменам дека нашиот ППК сервис постои заради помош на читателите-електроничари, а правилата за користење на попустите се заради стимулирање на продажбата и натамошното постоење на ЕМИТЕР. Корисно е да напоменам и дека ниту едно странско списание за електроника не одобрува волкав попуст за своите читатели - таму плочките ги продаваат без попусти и тоа по цена од околу 3 до 10 фунти (5-15 евра).
2. Повеќе пати до сега на страниците на списанието имам кажано дека во ЕМИТЕР никој не е вработен (дури ни јас како негов уредник и издавач) и дека написите ги подготвуваат хонорарни соработници кои тоа го прават во своето слободно време, помеѓу редовните животни обврски (студирање, работа, фамилија...). Заради тоа често пати не сме во можност да ги подготвиме сите оние написи кои ги посакуваат и читателите и ние од редакцијата. Ова особено се однесува за написите-проекти за самоградба на електронски уреди за кои е потребно соработникот да одвои најмалку неколку дена во изработка, тестирање, цртање на шемите и плочките, пишување на текстот и неминовните контроли и корекции. Баш заради тешкотиите да подготвиме одредени написи ја воспоставивме и соработката со британското списание Everyday Practical Electronics, што благодарение на поддршката од Британскиот совет и не ни одзеде многу време. Навистина не ми е јасно зошто тоа ви пречи, кога благодарение на таа соработка читателите на ЕМИТЕР добија неколку интересни проекти на електронски уреди, а се надевам дека така ќе биде и во иднина.
А како што кажав и во претходниот одговор, ние ќе се потрудиме во најскоро време да објавиме и програматор за PIC-ови со цел напредните електроничари да можат самите да ги програмираат своите PIC микроконтролери.
3. Прашањето за "Снимачот на телефонски разговори" го проследивме до авторот, не заради некакви "авторски права", туку затоа што, како секаде во светот и тука првило е да одговори оној кој е автор на спомнатото дело. Само тогаш кога авторот заради некои причини не е во можност да одговори, одговорот го подготвувам јас или некој од другите соработници. Навистина, понекогаш чекањето на одговорот може да потрае (како во овој случај), но доколку јас земам да ги одговарам сите писма што ни пристигнуваат (по неколку дневно) тогаш следниот број на ЕМИТЕР ќе го чекате три месеци :-)). Да напоменам и тоа дека во рубриката писма редовно стои дека: "... и покрај нашата желба, сепак, не сме во можност да одговориме на сите писма...". Впрочем, таква обврска не презема ниту една редакција на ниту едно списание во светот. Сепак, бидете сигурни дека и кога нема да успееме да одговориме на некои писма предлозите, пофалбите и критиките искажани во нив задолжително ги земаме предвид при планирањето на идните содржини на ЕМИТЕР и активности на редакцијата.
Конечно еве го и одговорот на вашето прашање за "Снимачот на телефонски разговори" од Е5/98, што го подготви нашиот соработник Петар Аврамовски од Битола:
"Најдобро решение секако е галванското одвојување со трансформатор. Зошто би се барало друго решение кога скоро секое трафо од транзисторските приемници одговара за оваа намена? Секако треба де се земе предвид и дека ПТТ нормите го налагаат галванското раздвојување.
Сепак, можно е, наместо со трансформатор, да се изврши раздвојување со кондензатори. Наједноставно решение за снимањето е кондензатор од 100nF во серија со отпорник од 680 оми, право на линераниот влез за снимање на касетофонот или 100nF со 4k7 на микрофонскиот влез. Секако, овие вредности зависат и од влезните импеданси на влезовите за снимање. Оптоелектронска галванска сепарација е секако возможна, но е пресложена и неисплатлива за оваа намена."
Ете тоа би било сè за ова писмо. Се надевам дека сте задоволни и дека лутината кон ЕМИТЕР веќе ја нема - впрочем ЕМИТЕР постои за на сите нас да ни пружи убави моменти во дружењето со науката и техниката.
Слободан Таневски
Нека не ве зачудува мојата жестина бидејќи не сум ни малку жесток туку само реален. Проблемот е во тоа што секој пат кога ќе поставам јас или некој друг читател некакво прашање во врска со некои пропусти во проектите (како програмабилни елементи или некои поинтересни проекти), скоро секогаш, ако не и постојано го добиваме истиот одговор: "Многу сме зафатени, имаме и други обврски итн". Без навреда (или ако сакате навредете се), но тоа е само патетичен изговор за вашата неспособност. Доколку не сте во можност да одговорите на нашите прашања и желби тогаш не се фалете дека ЕМИТЕР постои за нас и дека цел ви е преку нашите предлози и сугестии да го унапредите и усовршите списанието бидејќи не е така. Старите изданија беа многу подобри од ова сега. Барем да објавевте некој проект кој до сега сте ги ветувале во уводникот. Или доколку стварно не можете да постигнете да одговорите на сите прашања тогаш прекинете ја рубриката писма, или одлучете се што ќе правите, дали ќе се заангажирате повеќе околу ЕМИТЕР или ќе си ги бркате другите работи. Очигледно двете не сте способни доволно добро да ги сработите.
Душко Јаневски, преку e-mail
Очигледно Вие не можете или не сакате да ја прифатите реалноста во врска со ЕМИТЕР па во тоа не би можел да Ви помогнам дури и да напишам уште 5 страници со одговори и коментари на вашите "тези". Затоа само ќе Ве потсетам дека за нашата способност или неспособност сведочат нашите досегашни 63 броја односно преку 3500 страници во кои сме објавиле преку 500 електронски конструкции за самоградба и едно чудо други статии, како и одговорените преку 2000 писма од читатели. Ова воопшто не е малку, дури и ако се спореди со сличните странски списанија кои се со поголема традиција, поголеми тиражи и се разбира неколку пати повисока цена. Сепак, на Вас останува дали тоа ќе го цените или не.
Слободан Таневски
Во тој случај што се жалите дека сте презафатени?
Душко Јаневски, преку e-mail
?????????????????
Слободан Таневски
Pages
Пишувајте ни, прашувајте, коментирајте, предлагајте...
Ако имате некоја критика, пофалба или предлог за списанието, ако имате прашање или коментар во врска со некој напис објавен во ЕМИТЕР, ако имате прашање од која било област од науката и техниката или, ако имате проблеми со изработка и поправката на вашите уреди и системи – слободно обратете ни се.
Потрудете се вашите писма да бидат кратки и прецизни, но внимавајте да ги содржат сите неопходни информации во врска со темата. Ќе се потрудиме нашиот одговор да го добиете што побрзо (преку e-mail), а најинтересните писма, заедно со нашиот одговор ќе бидат објавени во списанието и на нашиот Веб портал (https://emiter.com.mk/pisma). Во секој број едно писмо ќе биде прогласено за “Писмо на бројот“ и неговиот автор ќе биде награден со полугодишна претплата на ЕМИТЕР.
Напоменуваме дека сите писма што ќе пристигнат на адреса на редакцијата сметаме дека се испратени со цел да бидат објавени. Редакцијата го задржува правото да ги обработи писмата што ќе бидат објавени, во насока на лектура, појаснување и кратење. На крајот, мора да напоменеме дека, и покрај нашата желба, сепак, не сме во можност да одговориме на сите писма и прашања.