Почитувана редакцијо,
Најнапред поздрав до сите соработници во ЕМИТЕР, а посбно до г-дин Слободан Таневски за неговата храброст и истрајност да одржи во живот едно вакво списание. Имам неколку прашања за господинот Марјан Трајков:
1. Каде можат да се набават макети од авиони, од која фирма (производител) и по која цена?
2. На кој начин се склопуваат одливките од макетите?
Ваш верен и долгогодишен читател,
Ефтим Панов, Скопје

Прво за производителите, набавката и цените на макетите. Во минатото макетите најчесто беа дел од асортиманот на фирми кои произведуваа играчки за деца, на пример фирмата Matchbox, која нам ни е попозната по моделите на автомобили нашироко распространети на нашиот пазар, а се изработени во метал техника со пластична внатрешност, најчесто во размер 1/57, наменети за деца од 3 години па натаму. Во средината на седумдесетите и почетокот на осумдесетите години покрај постоечките, на светскиот пазар почнаа да се појавуваат фирми чија основна дејност е производство на макети. Со распадот на источниот блок оваа дејност поприма огромен замав и на пазарот почнаа да се појавуваат исклучитело голем број мали специјализирани фирми за изработка на макети кои придонесоа во популаризација на ова хоби и појава на нови материјали, како што се: "Resin" или специјална смола за лиење, метални делови (бел метал) и делови изработени со фото постапка. Некои од попознатите фирми од светски рамки се: Revell-Monogram, Italeri, Airfix, Heller, Hobbycraft, Tamiya, Hasegawa итн. За жал набавката на макетите и нивното опстојување на пазарот е во директна врска од пројавениот интерес за ова хоби. Од причина што интересот кај нас е на исклучително ниско ниво, а главна причина за тоа е нашиот едукативно-образовен систем, макетите кај нас практично едвам да може да се каже дека ги има. Од пред една година фирмата HOBBY од Скопје отпочна со увоз на ограничен дел од постоечкиот асортиман на фирмите Revell-Monogram и Italeri, а во блиска иднина најавува и појава на руската фирма Zvezda која е во тесна врска со италијанскиот производител Italeri. Сепак тие се достапни само за вљубениците во ова хоби од Скопје и можат да се најдат во продавниците на Exima во ГТЦ-Скопје, Матица Македонска, Малиот Принц и La Linea. Покрај макетите на Revell-Монограм и Italieri во многу ограничен број може да се најдат и макети од фирмата Zhengdefu Toys од Кина (според моите информации увозник на овие макети е фирмата Адријан од Охрид која се занимава со продажба на играчки). Zhengdefu Toys всушност пакува копирани одливки на познатите фирми Tamiya, Dragon и Hasegawa, меѓутоа информациите велат дека квалитетот е на пониско ниво. Цените за жал не би можел да ги коментирам, меѓутоа главно се движат (зборувам за нашиот пазар) од 400 ден. за макета во R: 1/144, помеѓу 700 и 1300 за макети во R: 1/72, а макетите во поголеми размери се со цени помеѓу 1700 па и над 3000 ден. по макета во зависност од моделот. Ова се однесува на макетите на воздухоплови. Морам да предочам дека цените на макетите варираат во зависност од три главни чинители: потеклото на производителот на макети, материјалот од кој е изработена макетата и пазарот на кој истата се продава.
Во однос на второто прашање кое се однесува на склопување на одливките можам накратко да ви го предочам следното: Деловите за склопување на макетата се поделени најчесто во неколку рамки, од кои по зададен редослед наведен во упатството за склопување се отсекуваат и се спојуваат меѓу себе со лепило. Лепилото не смее да биде од типот на познатиот "ОХО", кој е на ацетонска база, бидејќи истиот ќе ја нагризе пластиката од која е излиена макетата. Макетарските лепила се најчесто составен дел на асортиманот на фирмите кои произведуваат макети, а истото се однесува и на останатата макетарска козметика која се применува при изработка на макетите. За лепење на одливките на макети излиени во бо:"Resin" техника се користат двокомпонентни лепила или пак најраспространетото и наједноставно решение се лепилата на цијаноакрилатна база или кај нас попознати како "Супер лепак". Овие лепила сè почесто се предлагаат и за лепење на стандардните пластични макети, меѓутоа тоа се однесува на искусни макетари кои ги имаат согледано предностите и слабостите на работата со овие лепила.
Повеќе информации и упатства за макетарските постапки може да најдете во двете продолженија на написот "Вовед цо макетарството" кои беа објавени во ЕМИТЕР 2/02 и 3/02.
Марјан Трајков